2023 Kamu İşletmeleri Raporu'nda hangi tespitler var?

Hazine ve Maliye Bakanlığı, 2023 yılına ilişkin Kamu İşletmeleri Raporu'nu yayımladı. Rapora göre, Kamu İktisadi Teşebbüslerinin (KİT) brüt satışları, 2023'te bir önceki yıla göre yüzde 13,9 artarak 1,3 trilyon lira işlya ulaştı. Aynı dönemde KİT'lerin toplam aktif büyüklüğü yüzde 157,5 artışla 2,9 trilyon lira olarak kaydedildi.

Bakanlığın portföyünde, 2023 yılı sonu itibarıyla 19 KİT, 1 KİT bağlı ortaklığı, 5 kamu bankası ve 8 diğer kuruluş olmak üzere toplam 33 kamu işletmesi yer aldı. KİT sisteminin brüt satışlarında yaşanan artışta, özellikle Türkiye Elektrik İletim A.Ş. (TEİAŞ) ve Elektrik Üretim A.Ş. (EÜAŞ) gibi büyük kuruluşların performansları etkili oldu.

KİT sistemi, 2023 yılını yaklaşık 159,3 milyar lira faaliyet karı ile kapattı. Brüt satışlarda yüzde 13,9’luk artış sağlanırken, satış maliyetlerinin yüzde 0,5 oranında azalması da faaliyet karının yükselmesine katkı sağladı. Vergi ve yasal yükümlülükler sonrasında KİT sisteminin 2023 yılı net dönem karı 74,7 milyar lira olarak gerçekleşti.

2023 yılında KİT sisteminin toplam aktif büyüklüğü bir önceki yıla göre yüzde 157,5 artarak 2,9 trilyon liraya yükseldi. Aktif büyüklüğün gayri safi yurt içi hasılaya (GSYİH) oranı ise yüzde 11,2 olarak hesaplandı. Bu artışın büyük bir kısmı, enflasyon muhasebesi ile duran varlıkların değerinde gerçekleşen artıştan kaynaklandı.

Toplam öz kaynak büyüklüğü, 2023'te yüzde 360,2 artış göstererek yaklaşık 2 trilyon liraya ulaştı. KİT sisteminin toplam nominal sermayesi ise yüzde 78,3 artarak 932 milyar lira olurken, ödenmiş sermaye miktarı yüzde 25,9 artışla 616,3 milyar liraya çıktı.

Pasif yapısı incelendiğinde, yabancı kaynakların öz kaynaklara göre daha düşük seviyede kaldığı gözlemlendi. Öz kaynaklar, toplam pasiflerin yüzde 67,1’ini oluştururken, yabancı kaynakların oranı yüzde 32,9 olarak belirlendi.

KİT’lerde 2019 yılında ortalama 100 bin 512 kişi istihdam edilirken, bu sayı 2023 yılında 98 bin 922’ye geriledi. Portföyde yer alan KİT’lerin toplam istihdam giderleri, geçen yıla göre yüzde 109,7 artışla 62 milyar liraya yükseldi. 2019 yılına kıyasla gelir tablosuna yansıtılan toplam satış ve faaliyet giderlerinin yüzde 8,4’ü istihdam giderlerinden oluştu.

KİT bünyesindeki çalışanların işverene maliyeti, 2023 yılında memurlar ve sözleşmeli personel için aylık ortalama 41 bin 825 lira, işçiler için ise aylık ortalama 61 bin 777 lira olarak kaydedildi. 

Rapor, kamu işletmelerinin mali performansındaki artışı ve bilanço yapısındaki değişimleri gözler önüne sererken, istihdam maliyetlerinde de kayda değer bir yükselişi işaret ediyor.