Aday öğretmenlik ve kariyer basamakları yönetmeliğine eleştiriler

21 Aralık 2024 tarihinde Resmî Gazete’de yayımlanan Aday Öğretmenlik ve Öğretmenlik Mesleği Kariyer Basamakları Yönetmeliği, öğretmenlik mesleği ve kariyer basamaklarına ilişkin önemli düzenlemeleri içeriyor. Bu yönetmelik, öğretmenlerin mesleki gelişimini desteklemek, eğitim süreçlerini iyileştirmek ve kariyer basamaklarını daha erişilebilir hale getirmek amacıyla çeşitli düzenlemeleri beraberinde getiriyor. Memur-Sen konfederasyonuna bağlı Türkiye'nin en büyük eğtiim sendikası Eğitim-Bir-Sen, yönetmelikle ilgili geniş kapsamlı bir değerlendirme yaparak, hem olumlu yönleri hem de eleştirilen noktaları ortaya koydu.

Aday Öğretmenlik Süreci ve Getirilen Düzenlemeler

Aday Öğretmenlik ve Öğretmenlik Mesleği Kariyer Basamakları Yönetmeliği, 21 Aralık 2024 tarihli ve 32759 sayılı Resmî Gazete’de yayımlandı. Yönetmelik, aday öğretmenlerin yetiştirilmesi ve öğretmenlik kariyer basamaklarının düzenlenmesi gibi önemli konuları kapsıyor.

Yönetmelik, 18 Ekim 2024 tarihinden itibaren aday öğretmen olarak görev yapanları ve 1 Eylül 2025’e kadar aday öğretmen olarak atanacak kişileri kapsıyor. Bu kişiler, 240 saatlik hizmet içi eğitim programına ve danışman öğretmen eşliğinde uygulama süreçlerini içeren bir aday öğretmen yetiştirme programına tabi tutulacak. Adaylık süresi bir yıldan az, iki yıldan fazla olmayacak.

Uzman ve başöğretmen unvanları için getirilen düzenlemelerde ise hizmet yılı, disiplin cezası almama ve ilgili eğitim programlarını tamamlama gibi şartlar aranıyor. Ayrıca, çeşitli hizmet süreleri uzman/başöğretmenlik için gerekli sürelerde sayılacak. Eğitimler, bakanlık onayıyla yüz yüze veya uzaktan öğretim yöntemiyle gerçekleştirilebilecek.

Eğitim-Bir-Sen’den Eleştiri ve Öneriler

Yönetmeliğe ilişkin eğitim camiasından eleştiri ve öneriler geldi. Eğitim-Bir-Sen, yazılı açıklama yaparak yönetmeliğin genel hatlarıyla öğretmenlerin beklentilerini karşıladığını belirtirken bazı eksikliklere dikkati çekti. Aylıksız izin, askerlik hizmeti ve başka kamu kurumlarında geçirilen sürelerin hizmet süresinden sayılmaması önemli bir eksiklik olarak vurgulandı. Bakanlığın bu konuda düzenleme yapması gerektiği ifade edildi.

Sendika, uzman ve başöğretmenlik eğitim programlarının yılda en az üç dönem olacak şekilde uygulanmasını önerdi. Ayrıca yirmi hizmet yılını tamamlayan öğretmenlerin ilgili eğitim programlarına başvurabilmelerinin sağlanması gerektiğine dikkat çekti.

Sendika, Öğretmenlik Mesleği Kanunu’nun geçici 3. maddesine atıfta bulunarak, 18 Ekim 2024 itibarıyla yirmi yılını dolduran öğretmenlerin başöğretmenlik başvurusu yapabileceği hükmünün hızlıca işlerlik kazanması gerektiğini belirtti. Nisan 2025 sonuna kadar yirmi yılını dolduracak öğretmenlerin ilk eğitim programına katılabilmeleri için sürecin hızlandırılması talep edildi.

Eğitim-Bir-Sen, bakanlığın uzaktan öğretim konusundaki mevcut tecrübesine dayanarak, uzman ve başöğretmenlik eğitimlerinin uzaktan öğretim yöntemiyle verilmesinin yerinde olacağını vurguladı.

Son olarak, 15 Ocak 2025 öncesinde öğretmenlerin sertifikalarını alarak mali haklarını kazanabilmeleri için eğitim programlarının ivedilikle hayata geçirilmesi gerektiği ifade edildi.

Eğitim-Bir-Sen, sürecin eşit, adil ve kapsayıcı bir şekilde yürütülmesi için önerilerinin dikkate alınmasını talep etti.

Sendikanın öneri ve eleştirileri şöyle:

"Yönetmelik, başta hizmet süresinden sayılacak hâller olmak üzere öğretmenlerin beklentilerini büyük ölçüde karşılamış olsa da aylıksız izinde, askerlik hizmetinde ve başka bakanlık ve kamu kurumlarında geçirilen sürelerin, öğretmenlik hizmet süresinden sayılmaması önemli bir eksiklik olarak göze çarpmaktadır. Bakanlığın ivedilikle bu hususlarda düzenleme yapması gereklidir.
Başvuru, eğitim programı, programın yüz yüze veya uzaktan erişim yoluyla mı yürütüleceği ve benzeri unsurlar muhtemelen bir kılavuz dâhilinde bakanlıkça ilan edilecektir.
Uzman ve başöğretmenlik eğitim programlarının yılda en az üç dönem olacak şekilde yıl içinde sürekli olarak uygulanması yerinde olacaktır. Eşit, adil ve kapsayıcı bir uygulamanın sağlanması adına, eğitim dönemlerinin içereceği son tarih itibarıyla yirmi hizmet yılını dolduracak olanlara da o dönem eğitimlerine başvuru hakkı verilmesi doğru bir yaklaşım olacaktır.
Öğretmenlik Mesleği Kanunu’nun geçici 3. maddesinde yer alan 18.10.2024 tarihi itibarıyla öğretmen kadrolarında/pozisyonlarında bulunup da öğretmenlikte ve/veya uzman öğretmenlikte yirmi yıllık çalışma süresini tamamlamaları ve diğer şartları sağlamaları kaydıyla başöğretmen ünvanı için başvuruda bulunabilecekleri hükmü gereği, öğretmenler peyderpey yirmi hizmet yılını tamamladıkları an itibarıyla Başöğretmenlik Eğitim Programına başvurarak başöğretmen ünvanı alma hakkına kavuşacaklardır.
Kanunun geçici 3. maddesine hızla işlerlik kazandırılarak beklentilerin karşılanabilmesi için, kariyer basamakları sürecine ilişkin kılavuz ivedilikle yayımlanmalıdır.
Bu çerçevede Nisan ayı sonuna kadar yirmi hizmet yılını tamamlayacak olan öğretmenlerin ilk eğitim programına başvurabilmelerine imkân tanınmalı; eğitim programlarını tamamlamalarının ardından yirmi hizmet yılını doldurdukları tarih itibarıyla sertifikaları düzenlenerek mali haklarını elde etmeleri sağlanmalıdır.
Bakanlığın hâlihazırdaki hizmet içi eğitim programları ile mesleki çalışmaları uzaktan öğretim yoluyla gerçekleştirmedeki tecrübesi dikkate alındığında uzman/başöğretmenlik eğitim programı, merkezî ve/veya mahallî olarak uzaktan öğretim yöntemiyle verilmelidir.
Öğretmenlere uzman/başöğretmenlik yolunu açan ikincil düzenlemenin hayata geçirilmesi olumlu olsa da yirmi hizmet yılını tamamlayanlar başta olmak üzere uzman/başöğretmenlik için gerekli hizmet süresini tamamlayanların ünvanları ve malihakları elde etmeleri için gerekli eğitim programları hızlıca hazırlanarak erişime açılmalı; öğretmenlerin 15 Ocak tarihinden önce sertifikalarını alabilmelerine imkân tanınmalıdır."