Asgari ücret artışı ne olmalı? Seçenekleri uzman isim masaya yatırdı

Dünya gazetesi başyazarı İbrahim Kahveci, Türkiye'de asgari ücretin yıllar boyunca açlık sınırı ile arasındaki farkı rakamlarla değerlendirdiği köşe yazısında, 2024 yılında enflasyon ve yaşam maliyeti karşısında yapılacak zammın en az %30 olması gerektiğini belirtti. Kahveci, özellikle 2005’ten bu yana açlık sınırı ile asgari ücret arasındaki açığın nasıl derinleştiğini istatistiklerle gözler önüne serdi.

İşte yıllara göre açlık sınırı ve asgari ücret farkı:

- 2005: Açlık sınırı 527,3 TL iken, asgari ücret 350,2 TL olarak belirlenmişti ve aradaki fark %-50,6 seviyesindeydi.
- 2006: Açlık sınırı 575,8 TL'ye, asgari ücret ise 380,5 TL'ye yükselmesine rağmen, fark %-51,3’te kaldı.
- 2007: Açlık sınırı 642,1 TL’ye yükselirken asgari ücret 411,1 TL olarak belirlendi; fark %-56,2 oldu.
- 2008: Açlık sınırı 720,6 TL iken, asgari ücret 429,4 TL seviyesindeydi; fark %-46,4 olarak gerçekleşti.
- 2009: Açlık sınırı 749,5 TL'ye çıkarken asgari ücret 536,8 TL'ye ulaştı ve fark %-39,6’ya düştü.
- 2010: Açlık sınırı 839,2 TL, asgari ücret ise 587,8 TL olarak fark %-42,8 düzeyindeydi.
- 2011: Açlık sınırı 891,5 TL iken, asgari ücret 644,5 TL seviyesine ulaştı; fark %-38,3 oldu.
- 2012: Açlık sınırı 948,5 TL iken asgari ücret 720,5 TL’ye çıkarak fark %-31,7 seviyesine geriledi.
- 2013: Açlık sınırı 1.027,5 TL, asgari ücret ise 788,3 TL olarak fark %-30,8'e düştü.
- 2014: Açlık sınırı 1.172,2 TL'ye çıkarken asgari ücret 868,5 TL oldu ve fark %-35,0 düzeyindeydi.
- 2015: Açlık sınırı 1.339,6 TL, asgari ücret 974,8 TL olarak fark %-37,4 olarak kaydedildi.
- 2016: Açlık sınırı 1.394,9 TL'ye yükselirken, asgari ücret 1.300,1 TL oldu ve fark %-7,2 seviyesine indi.
- 2017: Açlık sınırı 1.520,4 TL'ye ulaşırken asgari ücret 1.404,1 TL seviyesindeydi; fark %-8,3 oldu.
- 2018: Açlık sınırı 1.770,2 TL'ye çıkarken, asgari ücret 1.603,1 TL ile fark %-10,4’e düştü.
- 2019: Açlık sınırı 2.072,7 TL iken, asgari ücret 2.020,9 TL oldu ve fark %-2,6’ya kadar indi.
- 2020: Açlık sınırı 2.407,7 TL, asgari ücret 2.324,7 TL seviyesindeyken fark %-3,6 olarak belirlendi.
- 2021: Açlık sınırı 2.985,9 TL’ye çıkarken, asgari ücret 2.825,9 TL oldu ve fark %-5,7’ye geriledi.
- 2022: Açlık sınırı 6.315,0 TL iken, asgari ücret 4.876,9 TL olarak fark %-29,5 oldu.
- 2023: Açlık sınırı 11.507,0 TL seviyesinde iken, asgari ücret 9.954,6 TL ile fark %-15,6 olarak kaydedildi.
- 2024: Yılın ilk 9 ayında ortalama açlık sınırı 18.012 TL, asgari ücret ise 17.002 TL seviyesinde kalırken fark %-5,9 olarak gerçekleşti.

Kahveci, yılın son çeyreğinde açlık sınırının %3 artması halinde, yıl sonunda açlık sınırının 21.670 TL'ye çıkacağını, yıllık ortalamada ise açlık sınırının 18.770 TL seviyesinde kalacağını ifade etti. Bu durumda, yıllık bazda açlık sınırı ile asgari ücret farkı %-10,4 olarak gerçekleşecek. 2023 ve 2022 yıllarına göre daha iyi olsa da, 2016 sonrası ortalamanın altında kalacağını belirtti.

Enflasyon ve Zam Beklentileri

Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın Orta Vadeli Program ve Merkez Bankası hedeflerine göre 2025 sonunda enflasyonun %17,5 olması öngörülse de, 2024 yılı enflasyon verileri bu hedefin iyimser olduğunu düşündürüyor. Eylül sonu itibarıyla yıllık bazda %49,38 olan enflasyonun, 2025 sonunda %30-35 arası bir seviyede gerçekleşmesi bekleniyor. Bu durumda, asgari ücrete yapılması gereken zam oranının en az %30 olması gerektiğini savunan Kahveci, %20-25 seviyelerindeki zam önerilerinin açlık sınırı ve enflasyon karşısında yeterli olmayacağını belirtti.

Kahveci, enflasyonun yüksek seyrinin 2024 sonunda 22.500-23.500 TL aralığında bir asgari ücret seviyesini gerekli kılacağını ifade ederek, 2005 sonrası dönemde asgari ücretin reel olarak arttığını ancak ortalama ücretlerin düştüğünü vurguladı. Özellikle 2016 sonrası asgari ücretin açlık sınırı ile başa baş gelmesinin, ücretler arasında daralmaya neden olduğunu belirten Kahveci, 2024 yılı zam oranının işçilerin enflasyon karşısında korunması açısından önemini bir kez daha hatırlattı.