AYM kararı sonrasında iki milyon memurun maaşı 345 TL azalacak mı?

Anayasa Mahkemesi 5.03.2024 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan Esas No : 2023/12, Karar No: 2024/12 nolu kararı ile sendika üyesi memurlara ödenen toplu sözleşme ikramiyesi ile ilgili önemli bir karara imza attı.

Karar esas itibarıyla eşitliğe aykırı bir düzenlemeyi iptal temeline dayanmaktadır. Milyonlarca sendika üyesi memurlar ister istemez 15.03.2024 tarihinde ödenecek maaşlarında azalma olup olamayacağını merak ediyor.

İptal edilen düzenleme 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin (KHK) değiştirilen ek 4. maddesinde yer alan; "Kamu görevlileri sendikasının kurulu olduğu hizmet kolunda sendika üyesi olabilecek toplam kamu görevlisi sayısının en az yüzde ikisini sendika üyesi kaydeden kamu görevlileri sendikalarına üye olup aylık veya ücretinden üyelik ödentisi kesilen kamu görevlilerine ocak, nisan, temmuz ve ekim aylarında aylık veya ücretleri ile birlikte toplu sözleşmeyle belirlenen tutarda toplu sözleşme ikramiyesi ödenir. Toplu sözleşme ikramiyesi ödenen kamu görevlilerine ayrıca toplu sözleşme desteği yapılmaz."

Bu madde uyarınca yapılan ödemeler, damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve kesintiye tabi tutulmaz ve ilgili mevzuatı uyarınca ödenmekte olan zam, tazminat, ödenek, döner sermaye payı, ikramiye, ücret ve her ne ad altında olursa olsun benzer ödemelerin hesabında dikkate alınmaz...."

İptal edilen düzenleme 375 sayılı KHK'nin İkinci fıkrasının birinci cümlesidir. Yani 375 sayılı KHK'nin ek 4 üncü maddesinde yer alan; "Kamu görevlileri sendikasının kurulu olduğu hizmet kolunda sendika üyesi olabilecek toplam kamu görevlisi sayısının en az yüzde ikisini sendika üyesi kaydeden kamu görevlileri sendikalarına üye olup aylık veya ücretinden üyelik ödentisi kesilen kamu görevlilerine ocak, nisan, temmuz ve ekim aylarında aylık veya ücretleri ile birlikte toplu sözleşmeyle belirlenen tutarda toplu sözleşme ikramiyesi ödenir."cümlesi iptal edilmiştir.

Öncelikle belirtmek isteriz ki Anayasanın 128. maddesi gereğince kamu görevlilerinin mali ve sosyal hakları kanunla veya toplu sözleşme ile belirlenmektedir. Toplu sözleşme ikramiyesinin yasal dayanağı 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin ek 4. maddesi olmakla birlikte ödeme tutarı toplu sözleşme ile belirleniyor. Kaldı ki dayanağın tamamen kalktığı da söylenemez. Nitekim iptal edilen cümlenin sonrasındaki cümlede "Toplu sözleşme ikramiyesi ödenen kamu görevlilerine ayrıca toplu sözleşme desteği yapılmaz" hükmü aynen yerini korumaktadır.

Son imzalanan 7. Dönem Toplu Sözleşmenin 22. maddesine göre toplu sözleşme ikramiyesinin aylık tutarı 707 gösterge rakamının aylık katsayı ile çarpımından oluşmaktadır. Bu tutar ise 707*0,760871 = 538 TL'dir. 

Dolayısıyla toplu sözleşme hükmü halen yürürlükte olup toplu sözleşme ikramiyenin dayanağı da iptal edilmemeiştir. İptal edilen husus eşitsizlik içeren düzenlemedir. Bu nedenle ödeme yapılmasına hukuki bir engel bulunmamaktadır. İptal edilen düzenlemedeki kritik husus yüzde iki oranı olarak düşünülmelidir. Yani toplu sözleşme ile belirlenen tutarın sendika üyelerinin tamamına aynı tutarda ödenmesinin önündeki engel kalktı diyebiliriz.

Sonuç olarak toplu sözleşme hükmü aynen yerinde duruyor ve düzenlemenin aylık olarak sendika üyesi bütün meurlara 538 TL tutarında ödenmeyi öngördüğü düşünülebilir. Bu konuda Hazine ve Maliye Bakanlığınca çıkarılacak bir genelge ile tahakkuk birimlerinin nasıl hareket edeceği belirlenebilir. Tereddüt oluşması halinde ise ilerde çıkarılacak kanuni düzenlemeye eklenecek geçici madde ile tereddüt konuları açıklığa kavuşturulabilir.