Bütçeye SGK'den ağır yük: 9 ayda 1,1 trilyon

Sosyal Güvenlik Kurumu'nun (SGK) artan sağlık giderleri ve Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) düzenlemesi nedeniyle sosyal güvenlik sistemine yapılan devlet katkıları, 2024 yılının ilk dokuz ayında 1,1 trilyon TL'yi aştı. Hazine ve Maliye Bakanlığı verilerine göre, “Program Sınıflandırması” bazında sosyal güvenlik sistemine yapılan bütçe transferleri 819,3 milyar TL olurken, görev giderleri ve Hazine yardımları dahil toplam fiili aktarım, geçen yılın aynı dönemine göre %81,1 artarak 1 trilyon 111,6 milyar TL'ye ulaştı. 

Dünya gazetesinden Naki Bakır'ın detaylı haber analizine göre, ocak-eylül döneminde sosyal güvenlik sistemine yapılan transferlerin 591,8 milyar TL'si SGK'ya görevlendirme gideri olarak ödenirken, 519,8 milyar TL'si Hazine yardımları şeklinde gerçekleşti. Bu dönemde SGK'ya 517,2 milyar TL, Türkiye İş Kurumu'na (İŞKUR) ise 2,6 milyar TL Hazine yardımı yapıldı. Sosyal güvenlik sistemine yapılan bu aktarımlar, aynı dönemde 1 trilyon 74 milyar TL olan merkezi yönetim bütçe açığının 37,6 milyar TL üzerine çıkarak bütçe dengesini olumsuz etkiledi.

Sosyal güvenlik sistemine bütçeden yapılan transferlerde SGK'ya emeklilikte devlet katkısı olarak yapılan ödemeler %94,1 artarak 278,1 milyar TL'ye, sağlık hizmetleri için yapılan devlet katkıları %110,3 artışla 178,2 milyar TL'ye ulaştı. SGK'ya yapılan diğer transferler ise %32,5 azalarak 36,6 milyar TL olarak kaydedildi. Bu dönemde Türkiye İş Kurumu'na yapılan aktarımlar %117 artışla 2,6 milyar TL oldu.

Yatırım teşvikleri kapsamında devlet tarafından üstlenilen işveren sigorta primleri, dokuz ayda %228,8 artış göstererek 188,1 milyar TL'ye ulaştı. SGK'ya emeklilere bayram ikramiyesi ödemeleri için 88,2 milyar TL, sosyal güvenliği olmayanlar için Genel Sağlık Sigortası (GSS) prim ödemeleri için 77 milyar TL aktarıldı. Ayrıca EYT kapsamında emekli olanlara yapılan ikramiye ödemeleri de dokuz ayda 34,5 milyar TL seviyesinde gerçekleşti.

Ocak-eylül döneminde sosyal güvenlik sistemine yapılan transferler, merkezi yönetim bütçesinin cari transfer kaleminde yer alarak tüm transferlerin %40,6'sını oluşturdu. Bu dönemde elde edilen 5,1 trilyon TL'lik vergi gelirlerinin %21,7'si sosyal güvenlik sistemine aktarılırken, toplam merkezi yönetim bütçe gelirlerinin %18,3'ü sosyal güvenlik harcamalarına ayrıldı.

Netice itibarıyla, son 30 yılda sosyal güvenlik sisteminde oluşan açıklar, emekli-çalışan dengesindeki bozulmalar ve artan devlet katkıları nedeniyle sosyal güvenlik sistemine yapılan transferler hızla büyüyor. 2024 yılı itibarıyla bu yük, bütçe açığını artırırken kamu finansmanı üzerinde ciddi baskı oluşturuyor. Özellikle EYT düzenlemesi sonrası emekli-çalışan oranının hızla bozulması, sosyal güvenlik transferlerinin bütçe üzerindeki yükünü daha da artırarak makroekonomik dengeleri olumsuz etkiliyor.