Danıştay İDDK'den torba kadro atamalarına ilişkin kritik karar

Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu 657 sayılı Kanunun torba kadro olarak bilinen 68/B maddesi gereğince yapılan atamalarla ilgili önemli bir karara imza attı. Danıştay, idarelerin torba kadro atamaları için zorlanamayacağına karar verdi.

Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu, T.C. Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu Esas No: 2023/36 ve Karar No: 2023/44 ile ilgili önemli bir karara imza attı. İstanbul Bölge İdare Mahkemesi ile Erzurum Bölge İdare Mahkemesi arasındaki aykırılığın giderilmesi istemi hakkında karar veren Kurul, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 68/B maddesi kapsamında derece yükseltilmesi istemlerinin değerlendirilmesinin idarenin takdir yetkisi kapsamında olduğunu belirtti. Bu doğrultuda, ilgililerin bu kapsamdaki taleplerinin kabulü noktasında idarelerin yargı kararıyla zorlanamayacağı vurgulandı. Kurul, bu gerekçelerle aykırılığın giderilmesine oybirliğiyle karar verdi. Danıştay'ın bu kararı, kamu personelinin atanma süreçlerine ilişkin önemli bir adım olarak değerlendiriliyor.

MEMUR5.COM editörü kararı etraflıca analiz masasına yatırdı.

Kararda; "2021/14 sayılı Genelge ile idarenin derece yükseltilmesi hususunda sahip olduğu takdir yetkisinin sadece yönetici kadrolarıyla sınırlı olarak kullanılması yönünde bir kısıtlama getirilmiş ise de anılan Genelge yürürlükte olmasa dahi, idarelerin derece yükseltilmesi hususunda ilgililerin taleplerini yerine getirip getirmeme hususunda takdir hak ve yetkisinin bulunduğu tartışmasızdır.

Bu durumda, kamu yararı ve hizmet gerekleri gözetilerek, ilgililerin 657 sayılı Kanunun 68/B maddesi kapsamında üst dereceli kadroya atanması konusunda idarenin takdir hakkı bulunduğundan, anılan maddede belirtilen şartları taşıyan ilgililerin, salt bu şartları taşımalarının kazanılmış hak ve aylık derecelerinin üzerindeki derecelere atanmalarını gerektirmeyeceği, derece yükseltilmesinde idarelerin takdir yetkisinin bulunduğu ve bu kapsamdaki taleplerinin kabulü noktasında idarelerin yargı kararıyla zorlanamayacağı sonucuna varılmıştır." ifadesine yer verilmiştir.

İşte Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu Kararı

T.C. D A N I Ş T A Y
İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU
Esas No : 2023/36
Karar No : 2023/44

BÖLGE İDARE MAHKEMESİ KARARLARI ARASINDAKİ AYKIRILIĞIN GİDERİLMESİ İSTEMİ HAKKINDA KARAR

İstanbul Bölge İdare Mahkemesi Başkanlar Kurulunun 21/06/2023 tarih ve E:2023/45, K:2023/45 sayılı kararıyla;
................. vekili Av..................... tarafından, İstanbul Bölge İdare Mahkemesi 1. İdari Dava Dairesinin 23/03/2023 tarih ve E:2023/283, K:2023/380 sayılı kararı ile Erzurum Bölge İdare Mahkemesi 5. İdari Dava Dairesinin 29/12/2022 tarih ve E:2022/1007, K:2022/894 kararı arasındaki aykırılığın giderilmesinin istenmesi nedeniyle, aykırılığın, davanın reddi yolundaki İstanbul Bölge İdare Mahkemesi 1. İdari Dava Dairesi kararı doğrultusunda giderilmesi gerektiği görüşüyle, 2576 sayılı Bölge İdare Mahkemeleri, İdare Mahkemeleri ve Vergi Mahkemelerinin Kuruluşu ve Görevleri Hakkında Kanun'un 3/C maddesinin 5. fıkrası uyarınca karar verilmesi için dosyanın Danıştaya gönderilmesi üzerine, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Hâkimi ..............................'un açıklamaları dinlendikten sonra konu ile ilgili kararlar ve yasal düzenlemeler incelenerek gereği görüşüldü:

I-AYKIRILIĞIN GİDERİLMESİ İSTEMİNE KONU BÖLGE İDARE MAHKEMESİ KARARLARI :

A- İSTANBUL BÖLGE İDARE MAHKEMESİ 1. İDARİ DAVA DAİRESİNİN E:2023/283 SAYILI DOSYASINA KONU YARGILAMA SÜRECİ:

Dava konusu istemin özeti: ........ İl Emniyet Müdürlüğü emrinde polis memuru olarak görev yapan davacının, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunun 68/B maddesi uyarınca kadro derecesinin yükseltilmesi istemiyle yapmış olduğu başvurunun 2021/14 sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesi uyarınca reddine ilişkin Emniyet Genel Müdürlüğünün 14/09/2021 tarih ve 31115 sayılı işleminin iptali ile işlem nedeniyle yoksun kaldığı özlük haklarının iadesine ve parasal haklarının yasal faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmesi istenilmiştir.

İstanbul 10. İdare Mahkemesinin 21/10/2022 tarih ve E:2021/2076, K:2022/1812 sayılı kararının özeti:

Davacının kadro derecesinin yükseltilmesi için aranan şartları sağladığı tarihte davacı yönünden hukuken korunması gereken bir kazanılmış hakkın tecessüm ettiğinden söz edilemeyecek olması karşısında üst kadro derecesine hak kazandığı tarihten sonra yürürlüğe konulan Genelge hükmünün davacı hakkında uygulanma alanı bulmayacağı iddiasının hukuken kabul edilemez nitelikte bulunduğu, Kararda aktarılan Genelge ile üst dereceli kadrolara atama, başka bir deyişle, kadro derecesinin yükseltilmesi konusunda idareye tanınan takdir yetkisinin sınırlandırıldığı, Hal böyle olunca, 657 sayılı Kanunun 68/B maddesi kapsamında üst dereceli kadroya atanması konusunda kazanılmış hakkı bulunmayan davacının, bu yönde yapmış olduğu başvurunun, işlem tarihinde yürürlükte bulunan Genelge hükmü uyarınca reddedilmesine ilişkin dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varıldığı,

Diğer taraftan, dava konusu işlemde hukuka aykırılık görülmediğinden davacının özlük haklarının iadesi ve parasal haklarının ödenmesine yönelik istemlerinin de reddi gerektiği gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.

İstanbul Bölge İdare Mahkemesi 1. İdari Dava Dairesinin 23/03/2023 tarih ve E:2023/283, K:2023/380 sayılı kararının özeti:

2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinde düzenlenen kararın kaldırılması sebeplerinin bulunmadığı gerekçesiyle istinaf başvurusunun reddine kesin olarak karar verilmiştir.

B- ERZURUM BÖLGE İDARE MAHKEMESİ 5. İDARİ DAVA DAİRESİNİN E:2022/1007 SAYILI DOSYASINA KONU YARGILAMA SÜRECİ:

Dava konusu istemin özeti: ... ili, ..... İlçe Emniyet Müdürlüğü bünyesinde polis memuru olarak görev yapan davacının, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 68. maddesinin (b) bendi uyarınca derece/kademe ilerlemesinin yapılması istemiyle yapmış olduğu başvurunun 2021/14 sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesi uyarınca reddine ilişkin Emniyet Genel Müdürlüğünün 06/09/2021 tarih ve 1023704-31115 sayılı işleminin iptali istenilmiştir.

Van 3. İdare Mahkemesinin 15/04/2022 tarih ve E:2021/2276, K:2022/715 sayılı kararının özeti:

Uyuşmazlıkta, davalı idare tarafından, her ne kadar 30/06/2021 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan 2021/14 sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesi hükümleri doğrultusunda kadro derece yükselme işlemlerinin yapılamayacağından bahisle davacının talebi reddedilmiş ise de; dosyada bulunan bilgi ve belgelerin incelenmesinden, davacının 23/06/2013 tarihinde mesleğe giriş yaptığı ve Anadolu Üniversitesi İktisat Fakültesi Kamu Yönetimi Bölümünden 08/06/2021 tarihinde mezun olduğu; dolayısıyla, 2021/14 sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesi'nin yürürlüğe girdiği 30/06/2021 tarihinden önce 23/06/2021 tarihinde kadro derece yükselmesine hak kazandığının görüldüğü,

Bu durumda, davalı idare tarafından davacının kadro derece yükselmesinin yapılmaması yönünde somut hukuken geçerli başka bir neden de ortaya konulamadığı görüldüğünden, davacının başvurusunun, 2021/14 sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesi hükümleri doğrultusunda kadro derece yükselme işlemlerinin yapılamayacağından bahisle reddine ilişkin dava konusu işlemde hukuka uyarlık görülmediği, gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

Erzurum Bölge İdare Mahkemesi 5. İdari Dava Dairesinin 29/12/2022 tarih ve E:2022/1007, K:2022/894 sayılı kararının özeti: 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinde düzenlenen kararın kaldırılması sebeplerinin bulunmadığı gerekçesiyle istinaf başvurusunun reddine kesin olarak karar verilmiştir.

II-İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY:
Uyuşmazlıklarda, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 68/B maddesi kapsamında derece yükseltilmesi istemlerinin reddine ilişkin işlemlere karşı açılan davalarda, aynı konuda verilen farklı nitelikteki kararların kesinleşmesi üzerine incelenen aykırılığın oluştuğu görülmüştür.

İLGİLİ MEVZUAT:
1-657 sayılı Devlet Memurları Kanunu Derece yükselmesinin usul ve şartları:
Madde 68 – (…)
B) Eğitim ve Öğretim Hizmetleri Sınıfı ile Sağlık Hizmetleri ve Yardımcı Sağlık Hizmetleri Sınıfı hariç, sınıfların 1, 2, 3 ve 4 üncü derecelerindeki kadrolarına, derece yükselmesindeki süre kaydı aranmaksızın, atanmasındaki usule göre daha aşağıdaki derecelerden atama yapılabilir.

Ancak, bu şekilde bir atamanın yapılabilmesi için ilgilinin; a) 1 inci dereceli kadrolardan ek göstergesi 5300 ve daha yukarıda olanlar için en az 12yıl,

b) 1 inci ve 2 nci dereceli kadrolardan ek göstergesi 5300’den az olanlar için en az 10 yıl,
c) 3 üncü ve 4 üncü dereceli kadrolar için en az 8 yıl, hizmetinin bulunması ve yükseköğrenim görmüş olması şarttır. Dört yıldan az süreli yükseköğrenim görenler için bu sürelere iki yıl ilave edilir. Bu sürelerin hesabında; 8/6/1984 tarihli ve 217 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 2 nci maddesi kapsamına dâhil kurumlarda fiilen çalışılan süreler ile Yasama Organı Üyeliğinde, belediye başkanlığında, belediye ve il genel meclisi üyeliğinde, kanunlarla kurulan fonlarda, muvazzaf askerlikte, okul devresi dâhil yedek
astsubaylık ve yedek subaylıkta ve uluslararası kuruluşlarda geçen sürelerin tamamı ile yükseköğrenim gördükten sonra özel kurumlarda veya serbest olarak çalıştıkları sürenin;

Başbakanlık ve bakanlıkların bağlı ve ilgili kuruluşlarının müsteşar ve müsteşar yardımcıları ile en üst yönetici konumundaki genel müdür ve başkan kadrolarına atanacaklar için tamamı, diğer kadrolara atanacaklar için altı yılı geçmemek üzere dörtte üçü dikkate alınır.

2- Tasarruf Tedbirleri konulu 2021/14 sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesi
(...)
PERSONEL GİDERLERİ
(...)
14/07/1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 68 inci maddesinin (B) bendine göre yapılacak atamalar sadece yönetici kadroları (şef dahil) ile sınırlı tutulacak, yönetici kadroları dışındaki kadrolara anılan bent çerçevesinde atama yapılmayacaktır

3- 2576 sayılı Bölge İdare Mahkemeleri, İdare Mahkemeleri ve Vergi Mahkemelerinin Kuruluşu ve Görevleri Hakkında Kanun:

Bölge idare mahkemesi başkanlar kurulu:
Madde 3/C-
...
4. Bölge idare mahkemesi başkanlar kurulunun görevleri şunlardır:
...
c) Benzer olaylarda, bölge idare mahkemesi dairelerince verilen kesin nitelikteki kararlar arasında veya farklı bölge idare mahkemeleri dairelerince verilen kesin nitelikteki kararlar arasında aykırılık veya uyuşmazlık bulunması hâlinde; resen veya ilgili bölge idare mahkemesi dairelerinin ya da istinaf yoluna başvurma hakkı bulunanların bu aykırılığın veya uyuşmazlığın giderilmesini gerekçeli olarak istemeleri üzerine, istemin uygun görülmesi hâlinde kendi görüşlerini de ekleyerek Danıştaydan bu konuda karar verilmesini istemek.
...
5. Dördüncü fıkranın (c) bendine göre yapılacak istemler, konusuna göre İdari veya Vergi Dava Daireleri Kuruluna iletilir. İlgili dava daireleri kurulunca üç ay içinde karar verilir. Aykırılık veya uyuşmazlığın giderilmesine ilişkin olarak bu fıkra uyarınca verilen kararlar kesindir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:

İncelemeye konu başvuruda giderilmesi istenen aykırılık; 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 68/B maddesi kapsamında derece yükseltilmesi istemlerinin değerlendirilmesinde, anılan madde metninde yer alan şartları taşıyan ilgili personelin doğrudan derece yükseltilmesine hak kazanıp kazanmayacakları, bir başka ifadeyle söz konusu madde kapsamında derece yükseltilmesi hususunda idarenin sahip olduğu takdir yetkisine ilişkindir.

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 68/A maddesinde normal derece yükselmesine (her üç yılda bir yapılan derece yükselmesine) ilişkin koşullara yer verildiği; 68/B maddesinde de belirtilen sınıflar hariç, idarelerin 1 ila 4. dereceli kadrolarına, takdir yetkisi kapsamında daha alt derecelerden, derece yükselmesindeki süre kaydı aranmaksızın, belirtilen şartları taşımak kaydıyla atama yapılabilmesinin öngörüldüğü anlaşılmaktadır.

Diğer taraftan, idarenin takdir yetkisi bulunan bir hususta, Tasarruf Tedbirleri konulu 2021/14 sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesi ile tasarruf tedbirleri kapsamında kamu harcamalarında en önemli kalemlerden olan personel giderlerinde tasarruf sağlanması amacıyla
Cumhurbaşkanlığınca, idarenin bütünlüğü ilkesi çerçevesinde idarelerin bu takdir yetkisinin, sadece yönetici kadroları bakımından uygulanması, yönetici kadroları dışında kalan kadrolar bakımından 657 sayılı Kanun'un 68/B maddesi kapsamında derece yükseltilmesi yapılmaması yönünde sınırlandırıldığı görülmüştür.

Aykırılığa konu somut olaylarda, 5. dereceli kadroda görev yapan davacıların, 657 sayılı Kanun'un 68/B maddesi çerçevesinde 8 yıllık hizmet süresini doldurmakla 3. ve 4. dereceli kadrolara atanmak için öngörülen şartları sağladıkları anlaşılmakla birlikte, ilgili personelin yalnızca hizmet süresi şartını taşıyor olmalarının kadro derecelerinin yükseltilmesi taleplerinin idarece kabul edilmesi sonucunu doğurmayacağı hususunda duraksama bulunmamaktadır. Zira, idarenin hizmet süresi şartını sağlayan tüm kamu personelini üst dereceli kadrolara ataması, kadro durumu dikkate alındığında mümkün olamayacağı gibi, idareye bu konuda tanınan takdir yetkisini de ortadan kaldıran bir sonuca yol açacaktır. Kaldı ki anılan maddenin lafzında geçen "atama yapılabilir" şeklindeki ifadeyle de idarenin atama yapıp yapmama konusunda takdir hak ve yetkisinin bulunduğu da kanun koyucu tarafından açıkça ifade edilmiştir.

Öte yandan, 2021/14 sayılı Genelge ile idarenin derece yükseltilmesi hususunda sahip olduğu takdir yetkisinin sadece yönetici kadrolarıyla sınırlı olarak kullanılması yönünde bir kısıtlama getirilmiş ise de, anılan Genelge yürürlükte olmasa dahi, idarelerin derece yükseltilmesi hususunda ilgililerin taleplerini yerine getirip getirmeme hususunda takdir hak ve yetkisinin bulunduğu tartışmasızdır.

Bu durumda, kamu yararı ve hizmet gerekleri gözetilerek, ilgililerin 657 sayılı Kanunun 68/B maddesi kapsamında üst dereceli kadroya atanması konusunda idarenin takdir hakkı bulunduğundan, anılan maddede belirtilen şartları taşıyan ilgililerin, salt bu şartları taşımalarının kazanılmış hak ve aylık derecelerinin üzerindeki derecelere atanmalarını gerektirmeyeceği, derece yükseltilmesinde idarelerin takdir yetkisinin bulunduğu ve bu kapsamdaki taleplerinin kabulü noktasında idarelerin yargı kararıyla zorlanamayacağı sonucuna varılmıştır.

III- SONUÇ :

Açıklanan nedenlerle; Bölge İdare Mahkemesi kararları arasındaki aykırılığın, ilgili personelin 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 68/B maddesi kapsamında derece yükseltilme istemlerinin değerlendirilmesinin idarenin takdir yetkisi kapsamında bulunduğu ve ilgililerin bu kapsamdaki taleplerinin kabulü noktasında idarelerin yargı kararıyla zorlanamayacağı doğrultusunda giderilmesine kesin olarak, 27/11/2023 oybirliği ile karar verildi.