Devlet memuru şirket ortağı olabilir mi?

657 Sayılı Devlet Memurlarının şirket ortağı olup olmama hususunda bir okurun sorusunu yanıtlayan Milliyet Gazetesi yazarlarından Ali Tezel, konuyu detaylandırarak şu hususlara değindi.

Ali Bey, halen bir kamu kurumunda memur olarak çalışmaktayım. Bankacılık ve sigortacılık bölümünü bitirenler sigortacılık faaliyetini yürütmek için iş yeri açabiliyorlar. Ben bir şirket kurup bu diplomayla iş yeri açıp çalışabilir miyim? (L. Koçak)

 Sayın okurum, sorunuzun hem personel hem de ticaret mevzuatına bakan yönünü değerlendirmek gerekiyor. 

 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 28’inci maddesinde; "Memurlar Türk Ticaret Kanunu’na göre (Tacir) veya (Esnaf) sayılmalarını gerektirecek bir faaliyette bulunamaz, ticaret ve sanayi müesseselerinde görev alamaz, ticari mümessil veya ticari vekil veya kollektif şirketlerde ortak veya komandit şirkette komandite ortak olamazlar (Görevli oldukları kurumların iştiraklerinde kurumlarını temsilen alacakları görevler hariç).

 Memurlar, mesleki faaliyette veya serbest meslek icrasında bulunmak üzere ofis, büro, muayenehane ve benzeri yerler açamaz; gerçek kişilere, özel hukuk tüzel kişilerine veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına ait herhangi bir iş yerinde veya vakıf yükseköğretim kurumlarında çalışamaz.
 

Memurların üyesi oldukları yapı, kalkınma ve tüketim kooperatifleri, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve kanunla kurulmuş yardım sandıklarının yönetim, denetim ve disiplin kurulları üyelikleri ile özel kanunlarda belirtilen görevler bu yasaklamanın dışındadır" hükmü yer alıyor.

MEVZUAT NE DİYOR?

İşin personel mevzuatına bakan yönü bu. Ancak iş bununla bitmiyor ticaret mevzuatında bu konunun yeri nedir oraya da bakmak, kimler tacir sayılır, şahıs şirketi midir, sermaye şirketi midir? Bu ayrım neyi değiştirir? Bunların da cevabını bulmak gerekiyor.

 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun "Ticaret şirketleriyle, amacına varmak için ticari bir işletme işleten vakıflar, dernekler ve kendi kuruluş kanunları gereğince özel hukuk hükümlerine göre yönetilmek veya ticari şekilde işletilmek üzere Devlet, il özel idaresi, belediye ve köy ile diğer kamu tüzel kişileri tarafından kurulan kurum ve kuruluşlar da tacir sayılırlar" hükmünü haiz 16’ncı maddesi, aynı Kanunun "Ticaret şirketleri; kollektif, komandit, anonim, limited ve kooperatif şirketlerden ibarettir. Bu Kanun’da, kollektif ile komandit şirket şahıs; anonim, limited ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirket sermaye şirketi sayılır" hükmünü haiz 124’üncü maddesi ile "Ticaret şirketleri tüzel kişiliği haizdir" hükmünü haiz 125’inci maddesi, birlikte dikkate alındığında; anonim ve limited şirket tüzel kişileri tacir sayılmakla birlikte sermaye hissedarlarının sırf bu sıfatlarından dolayı tacir sayılmalarının gerekmediği de ortaya çıkıyor.

CEZASI NEDİR?

 Yani devlet memurları da koşullarına uyarak şirket ortağı olabilirler. Örneğin anonim şirket ortağı olabilirler. Bunun için anonim şirket ortağı memurun o şirketin yönetim veya denetim kurulu üyesi olmaması, şirket yönetimini üstlenmemesi gerekiyor. Ayrıca şirket sözleşmesi veya genel kurul kararı ile şirketin idare ve temsili ortaklardan diğerlerinden bir veya birkaçına bırakmak şartıyla limited şirket ortağı da olabilirler. Bu durum memuriyetleri açısından herhangi bir sorun oluşturmaz.

 Buna karşın memurların ticaret ve sanayi müesseselerinde görev almaları, ticari mümessil, ticari vekil, kolektif şirketlerde ortak veya komandit şirkette komandite ortak olmaları tacir niteliği kazandıracağından memuriyetleri açısından disiplin suçu kapsamında sayılıyor.

 657 sayılı Kanun’un 125’inci maddesinde devlet memurlarına yasaklanan diğer kazanç getirici faaliyetlerde bulunmanın yaptırımı, kademe ilerlemesinin durdurulması cezası olarak belirlenmiş bulunuyor.

 Memurun görevi devam ederken şirket ortağı olması nedeniyle Bağ-Kur mükellefiyeti doğmaz. 5510 sayılı Kanun’un 53’üncü maddesine göre 4/1-b (Bağ-Kur) ve 4/1-c (Emekli Sandığı) sigortalılıklarının çakışması durumunda 4/1-c sigortalılığı geçerli olur.

 Memuriyet devam ettiği sürece Bağ-Kur yönünden hiçbir yükümlülük olmaz. Ancak memuriyetten ayrılma halinde anonim şirketler hariç yönetimde görev almıyor olsa bile Bağ-Kur mükellefiyeti hemen devreye girer.