Dostlar tasarrufta görsün: 60 katlı TCMB binasına müteahhit de para da dayanmıyor

Hükümet 13 Mayıs’ta tasarruf tedbirleri paketini açıklayıp yeni bina yapımı ve kiralanmasını yasaklarken, İstanbul Finans Merkezi’ndeki yapımı yılan hikayesine dönen 60 katlı Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) inşaatına ne para dayanıyor ne müteahhit. Üstelik yapımı yıllardır süren bina için, tasarruf paketinin açıklanmasından iki gün önce yani 11 Mayıs'ta Resmi Gazete'de dikkati çeken bir karar yayımlandı. Yaşananlar adeta "dostlar tasarrufta görsün" dedirtecek cinsten.

Bandı önce başa saralım: Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz ile Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Cumhurbaşkanlığı Külliyesi'nde düzenlenen toplantıyla 'Kamuda Tasarruf ve Verimlilik Paketi'ni 13 Mayıs’ta açıkladı.

En büyük tasarruf kalemlerinden biri; kamuda yeni bina yapımı ve kiralanması yasaklanması oldu.

Buna göre;

- Deprem riski hariç, yeni hizmet binası alımı ve yapımı 3 yıl süre ile durduruldu.

- Kamu yerleşkeleri için getirilen kişi başına metrekare standardının uygulanması sistemine geçilecek.

-Mevcut binaların analizi ve kurumlar arasında etkin kullanımı sağlanacak.

-Yeni binaların kiralanması, mevcut kiralamaların bir takvimle sonlandırılacak

-Doğal afet ve güvenlik hariç, yeni lojman ve sosyal tesis alımı yapımı ve kiralanmasının süresiz olarak yasaklanıyor.

-Savunma ve güvenlik hariç, mevcut sosyal tesislerin ekonomiye kazandırılacak.

-Lojman kiralarının ve sosyal tesis ücretlerinin rayiç bedel dikkate alınarak gözden geçirilecek.

Oysa Merkez Bankasının yeni binası adeta bir savurganlık ve israf hikayesi…

Sözcü gazetesinin haberine göre, Merkez Bankası’nın İstanbul Finans Merkezi'ndeki yeni binası bedavaya gelsin diye rekor imar hakkı tanındı. Ancak inşaatı yapacak firma havlu attı, TOKİ projeden çekildi. Merkez Bankası 352 metrelik binayı kendi cebinden yaptırmak zorunda kaldı. Tasarruf paketinin açıklanmasından iki gün önce yani 11 Mayıs'ta Resmi Gazete'de dikkati çeken bir karar yayımlandı.

Gazetenin haberine göre, AK Parti iktidarı 2007 yılında genel merkezi Ankara’da olan kamu bankaları ve finans kuruluşlarının İstanbul’a taşınacağını açıkladı. Adres olarak da Ümraniye'deki 300 bin metrekarelik dev araziyi gösterdi.
Göç edecek kurumlardan biri olan Merkez Bankası İstanbul Finans Merkezi’nin tam ortasında yer alan 15 bin 960 metrekarelik arsayı satın aldı.
EMSALSİZ İNŞAAT
3328 ada 10 numaralı parselde bulunan araziye imar planında benzersiz bir inşaat hakkı tanındı. Emsal dışı alanlarla birlikte 16 dönümlük arsaya toplam 258 bin metrekarelik inşaat yapılmasının önü açıldı.

Ayrıca AVM, rezidans, otel, sinema, tiyatro, ofis, lokanta, gazino, çarşı, özel hastane ve eğitim alanları yapılabilecekti. TOKİ’nin düzenleyeceği ihaleyi kazanan müteahhit firma bu alanların satışından elde edilen gelirden pay alacak, MB’nin cebinden tek kuruş çıkmayacaktı.

YÖNTEM DEĞİŞTİ
TOKİ, Merkez'in binası için 2017’de “arsa satışı karşılığı gelir paylaşımı” işi için iki kez ihaleye çıktı ancak tekliflerin yeterli bulunmaması ve rekabet oluşmaması nedeniyle ihaleler iptal edildi.
Ağustos 2017’de yapılan üçüncü ihaleyi ise idare payı 180 milyon lira olmak üzere 1 milyar 440 milyon lira teklif veren İntaş Taahhüt Yapı Sanayi kazanmıştı. Ancak firma inşaata başlayamadı ve projeden çekildi. Bunun üzerine AKP iktidarı projenin TCMB’nin kasasından yaptırılmasına karar verdi. 

SIR İHALELER
11 Şubat 2020’de Resmi Gazete’de yayımlanan Cumhurbaşkanı kararı ile de TCMB’nin yapacağı bazı mal, hizmet alımları ile yapım işleri, Kamu İhale Kanunu kapsamı dışına çıkarıldı. Düzenleme ile TCMB’nin kendisinin belirleyip davet ettiği firmalarla pazarlık usulü ihale yapması sağlandı. Genel müdürlük binası için Mayıs 2020’de TCMB kaba inşaat “anahtar teslim” yöntemiyle “sır” bir ihale gerçekleştirdi.
Davet edilen isteklilerin teklif verebildiği ihalede en düşük yapım bedelinin 2 milyar 285 milyon lira ile  Limak’tan geldiği Sayıştay'ın denetim raporuyla ortaya çıktı. Ardından Merkez Bankası dekorasyon işleri ve iç mekan imalatları için bir ihale daha düzenledi bu ihaleyi de Limak kazandı.

FİYAT FARKI VE SÜRE UZATIMI
352 metre yüksekliğiyle Avrupa'nın en yüksek binası olan yapıda kaba inşaat tamamlandı, dekorasyon işleri ve iç Mekan imalatları devam ediyor.
İnşaat çalışmaları devam ederken Resmi Gazete'nin 11 Mayıs tarihli sayısında dikkat çeken bir karar yer aldı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın imzasıyla yayımlanan kararda Merkez Bankası'na yapımı devam eden işlerde artırımla fiyat farkı ve süre uzatımı yetkisi verildi. 

Buna göre 1 Mart 2023 tarihinden önce ihalesi yapılmış olan ve devam eden sözleşmelerde 1 Ocak 2024 ile 31 Mart 2024 tarihleri arasında Merkez Bankası artırımlı fiyat farkı hesaplayabilecek ve yükleniciye 6 ayı geçmemek kaydıyla süre uzatımı verebilecek.
Geçmişte de başta inşaat malzemeleri olmak üzere girdi fiyatlarındaki yüksek artıştan müteahhitlerin etkilenmemesi için kamu projelerinde fiyat farkı ve süre uzatımı düzenlemeleri gerçekleşmişti.

Saray’ın mimarı tasarladı
2015 yılında TCMB tarafından düzenlenen tasarım yarışmasını kazanan Almanya merkezli mimarlık firması HPP’nin hazırladığı mimari proje 2020 yılının başında iptal edilmişti.
Ardından, TCMB’nin İstanbul Finans Merkezi’ndeki genel müdürlük binası için Ankara’daki Cumhurbaşkanlığı Sarayı ile Marmaris’teki Yazlık Saray’ın mimarı olan Şefik Birkiye’nin şirketi VizzionArchitects ile el sıkışıldı. Birkiye’nin tasarladığı proje hayata geçirildikten sonra Merkez Bankası binası 310 metre yüksekliğindeki iskelet yapısıyla tamamlandığında Avrupa’nın en yüksek binası olacak. Bina anten kulesi ile birlikte 352 metreyi buluyor.