Emekli için rehber: Yüksek emekli maaşı nasıl alınır?

Her zam döneminde, emeklilerle ilgili birçok yeni kavram ortaya çıkıyor ve bu kavramlar çoğu emekli için anlaşılması zor olabiliyor.

Sabah gazetesinden Faruk Errdem, emeklilere rehberlik etmek amacıyla yüksek emekli maaşı nasıl alınır, kök maaş, refah payı, taban maaş, ABO, aylık hesaplama sistemi gibi sıkça konuşulan kavramları açıklayan bir rehber hazırladı.

Türkiye'de emekli sayısı 16 milyona ulaştı ve EYT yasası sonrası milyonlarca kişi emekli oldu. Ancak aktif-pasif dengesi bozuk, 1.8 çalışana bir emekli düşüyor ve bu durum maliyetler ve bütçe dengelerini sarsıyor. Ocak ve Temmuz aylarında emeklilere yapılan zamlar her yıl tartışma konusu oluyor. Bu zamlara ve maaş hesaplama sistemine dair birçok kavram kafaları karıştırıyor. İşte bu kavramların anlamları ve emekli maaşı hesaplama sistemi:

Emekli Aylıkları Nasıl Hesaplanıyor?

Emekli maaşları, kişilerin çalışırken SGK'ya bildirilen prime esas kazançlarına göre belirleniyor. İlk işe giriş tarihinden son tarihe kadar tüm kazançlar hesaba katılarak emekli aylığı hesaplanıyor. 1999 öncesi, 1999-2008 arası ve 2008 sonrası için ayrı ayrı aylık bağlama oranları ve güncelleme katsayıları kullanılıyor. Üç döneme göre yapılan hesaplamalar toplanarak emekli aylığı belirleniyor. Çalışma hayatı boyunca asgari ücretten kazancı olanların veya SGK'ya asgari ücretten bildirilenlerin maaşları düşük oluyor. Memur emeklilerinde ise ek gösterge, kademe ve derece gibi parametrelere göre emekli aylığı belirleniyor.

Aylık Bağlama Oranı (ABO) Nedir?

Aylık bağlama oranı, emekli maaşı hesaplanırken kullanılan bir çarpandır. Ortalama kazanç bu oranla çarpılarak emekli aylığı belirlenir ve daha sonra ek güncellemeler ile rakam kesinleşir.

Kök Maaş Kavramı Nedir?

Kök maaş, emeklilerin kazançlarına göre hesaplanan net tutarı gösterir. Bu maaşa %4 oranında her ay ek ödeme eklenip bankaya yatırılır. Bankaya yatan para değil, sizin için hesaplanan miktar emekli aylığınızdır. E-Devlet üzerinden net maaşınızı görmek mümkündür. Bu net maaş kök maaşı gösterir ve üzerine %4 ek ödeme eklenir.

Taban Maaş Nasıl Uygulanır?

Pandemi döneminde başlayan taban maaş uygulaması ile hükümet, en düşük emekli maaşını belirliyor. Şu anda en düşük emekli maaşı 10 bin TL. Kök maaşınız bu rakamın altındaysa, Hazine tarafından yapılan sosyal ödeme ile maaşınız bu tutara tamamlanır.

Memur Emeklilerinde Taban Maaş Uygulaması Var mı?

Emekli Sandığı mensupları için taban maaş uygulaması bulunmuyor.

Seyyanen Ödeme ya da Zam Nedir?

Emeklilere her 6 ayda bir enflasyona bağlı oransal artış yapılır. SSK ve Bağ-Kur'lular enflasyon kadar artış alırken, Emekli Sandığı mensupları toplu sözleşme ve enflasyon farkı kadar artış alır. Bunun dışında yapılan tüm ödemeler seyyanen ödeme kapsamında değerlendirilir.

Enflasyon Farkı Nedir?

Memur emeklilerine her yıl Ocak ve Temmuz aylarında uygulanan bir artıştır. Toplu sözleşme zammı belli olan memur emeklilerine, bunun üzerinde ortaya çıkan enflasyon kadar fark ödenir.

Memur Emeklilerinde Kök Maaş Var mı?

Kök maaş uygulaması tüm emeklilerde vardır. Net maaş kazançlara göre hesaplanır ve üzerine %4 ek ödeme eklenir. Memur emeklileri de her ay %4 oranında ek ödeme alır.

Zam Oranları Hangi Maaşa Yapılıyor?

Emeklilerin çalışma hayatlarındaki kazançlarına ve primlerine göre hesaplanan kök aylıkları zam için referans alınır. Taban maaşa tamamlanan sosyal destekler aylık olmadığı için zamlar emeklinin gerçek maaşına yapılır. Kazançlarına göre 8 bin lira maaşı olan bir emekliye 2000 TL sosyal destek verilerek 10 bin TL taban maaş ödenir. Zam yapılırken asıl maaşa yapılır, örneğin %25 artış yapılırsa kök aylık 10 bin liraya çıkar.

Refah Payı Nedir?

Emeklilere her yıl Ocak ve Temmuz aylarında enflasyona bağlı olarak zam yapılır. SSK ve BAĞ-KUR emeklileri altı aylık enflasyon oranında artış alırken, memur emeklileri toplu sözleşme ve enflasyon farkı alır. Hükümet, enflasyon oranını yükselterek zamları arttırır ve bu ilave artış refah payını oluşturur.

Yüksek Emekli Maaşı Nasıl Alınır?

Yüksek emekli aylığı almak için çalışırken SGK'ya bildirilen prime esas kazancın yüksek olması gerekir. Düşük maaş bildirip yüksek emekli aylığı almak mümkün değildir. Asgari ücretten gösterilip elden maaş almaya razı olmayın ve bu durumu ALO 170'e bildirin. Çalışma hayatında SGK'ya bildirilen kazancı yüksek olanların emekli aylıkları da yüksek olur. Tüm çalışma hayatına bakıldığı için sadece son birkaç yıl yüksek kazancın olması yeterli değildir. Birden fazla yerden sigortalı olmak ve kazanç bildirmek de emekli aylığını arttırır.

Bu rehberle, emeklilik maaşlarını etkileyen faktörler ve yüksek emekli maaşı almak için yapılması gerekenler hakkında bilgi sahibi olabilirsiniz.