Erhan Afyoncu'dan yeni eser: Üçüncü Ahmed'in Hatt-ı Hümâyûnları

Prof. Dr. Erhan Afyoncu'nun, Osmanlı padişahlarının elyazılarıyla kaleme aldıkları emirler ve günlük yaşamlarına dair notları içeren belgeleri incelediği "Üçüncü Ahmed’in Hatt-ı Hümâyûnları" adlı kitabı önemli bir tarihi kaynak olarak dikkat çekiyor. Üç ciltlik kitap serisi, Osmanlı Arşivi'nde bulunan Üçüncü Ahmed'e ait belgelerden oluşuyor. Bu belgeler, Osmanlı padişahlarının günlük yaşamları ve aile ilişkileri hakkında derinlemesine bir bakış sunuyor. Özellikle, Üçüncü Ahmed'in diğer padişahlardan farklı olarak samimi bir üslupla yazdığı belgeler, dikkat çekici detaylar içeriyor. Prof. Dr. Afyoncu'nun araştırması, 2016 yılında askerî okulların başına getirilmesi nedeniyle tamamlanamamış olsa da, ilerleyen yıllarda tamamlanacak ve okuyucularla buluşacaktır. Bu kitap, Osmanlı tarihine ilgi duyanlar için önemli bir kaynak olma özelliği taşıyor. 

Murat Bardakçı Habertürk'teki makalesinden kitabı tanıttı:

Prof. Dr. Erhan Afyoncu, “Üçüncü Ahmed’in Hatt-ı Hümâyûnları”.

Padişahların elyazıları ile olan emirlere, herhangi bir mesele ile ilgili olarak kaleme aldıkları görüşlere ve diğer konular hakkında bizzat yazdıkları herşeye “hatt-ı hümâyûn” denir.

Hatt-ı Hümâyûnlar, Osmanlı tarihinde büyük önem taşımalarına rağmen bugüne kadar yeteri kadar kullanılmadılar ve sadece birkaç kitaba konu oldular, o kadar...

Habertürk TV’deki “Tarihin Arka Odası” programını senelerce beraber yaptığımız, klâsik dönem Osmanlı tarihçiliğinin şu andaki en saygın isimlerinden kabul edilen ve 2016’dan buyana Millî Savunma Üniversitesi’nin rektörü olan azîz dostum Prof. Dr. Erhan Afyoncu, Osmanlı Arşivi’nde yıllar boyunca elden geçirdiği Üçüncü Ahmed evrakını bir kitap serisi hâlinde yayınlamaya başladı ve serinin ilk üç cildini çıkardı.

En fazla hatt-ı hümâyûn kaleme alan padişahlar Üçüncü ve Dördüncü Murad, Dördüncü Mehmed, Üçüncü Ahmed, Birici Abdülhamid, Üçüncü Selim ve İkinci Mahmud’dur ama Üçüncü Ahmed’in yazdıklarının özelliği, diğer hükümdarlara nazaran herşeyi gayet samimî şekilde ifade etmiş olmasıdır. Lâle Devri’nin hükümdarı ve Türk hat sanatının önemli isimlerinden olan Üçüncü Ahmed hatt-ı hümâyûnlarında zamanının siyasî hadiselerinin yanısıra kendisinden, ailesinden ve günlük hayatından bahsetmekte; vezir-i âzamı ve damadı olan Nevşehirli Damat İbrahim Paşa ile hemen hergün bu ve daha birçok konuda yazışmaktadır.

Üçüncü Ahmed damadını çok sevmektedir ama 28 Eylül 1730’da Lâle Devri’ni sona erdiren Patrona Halil Ayaklanması’nın patlaması üzerine tahtını koruyabilmek maksadı ile Nevşehirli İbrahim Paşa’yı gözünü kırpmadan isyancılara vermiş, isyancılar Paşa’yı parça parça etmişler ama hükümdar da üç gün sonra tahtından feragat edip yerini yeğeni Birinci Mahmud’a bırakmak zorunda kalmış ve Topkapı Sarayı’nın bir dairesine hapsedilmişti...

Prof. Dr. Erhan Afyoncu, kaynaklarını Osmanlı Arşivi’nde senelerce uğraşarak bulduğu ama 2016’da askerî okulların başına getirilmesi sebebi ile yayınlayamadığı eserinin geri kalan cildlerini önümüzdeki senelerde neşredecek.

Padişahların günlük hayatları ve aileleri konusunda merak sahibi iseniz, “Üçüncü Ahmed’in Hatt-ı Hümâyûnları”nı okuduğunuz takdirde hükümdarın mahrem dünyasınailk adımınızı atabilirsiniz.

Prof. Dr. Erhan Afyoncu kimdir?

1967 yılında Tokat'ta doğmuş bir akademisyendir. Eğitim hayatına Tokat'ta başlayan Afyoncu, lise eğitimini Tokat Gaziosmanpaşa Lisesi'nde tamamlamıştır. Üniversite eğitimine 1984 yılında Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi, Tarih Öğretmenliği Anabilim Dalı'nda başlayan Afyoncu, buradan 1988 yılında mezun olmuştur. Akademik kariyerine aynı üniversitede Araştırma Görevlisi olarak devam eden Afyoncu, yüksek lisansını 1990 yılında tamamlamıştır. Doktorasını ise Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü'nde 1997 yılında bitirmiştir.

Akademik kariyerinde hızla ilerleyen Afyoncu, 2000 yılında yardımcı doçent, 2001 yılında ise doçent unvanını almıştır. 2014 yılında ise profesör unvanını kazanmıştır. Afyoncu, Marmara Üniversitesi'nde Fen-Edebiyat Fakültesi'nde Tarih Bölümü başkan yardımcılığı, Yeniçağ Tarihi Anabilim Dalı başkanlığı gibi çeşitli görevlerde bulunmuştur.

Akademik çalışmalarıyla tanınan Afyoncu, Osmanlı tarihi üzerine birçok akademik makale ve eser kaleme almıştır. Ayrıca editörlüğünü yaptığı eserlerle Osmanlı tarihiyle ilgili önemli kaynakların Türkçe'ye kazandırılmasına öncülük etmiştir. Afyoncu'nun Osmanlı tarihi üzerine yaptığı araştırmalar, özellikle Osmanlı bürokrasisi, deprem tarihi, matbaa tarihi, savaş tarihi, aşiretler, Osmanlı tarihçileri ve tarih yazıcılığı gibi alanlarda odaklanmıştır.

Bunun yanı sıra Afyoncu, birçok akademik tezin danışmanlığını yapmış ve çeşitli dergi ve yayınlarda makaleler yayınlamıştır. Akademik başarılarıyla sınırlı kalmayıp popüler tarih yazıları da kaleme alan Afyoncu'nun eserleri çeşitli dillere çevrilmiştir.

Prof. Dr. Erhan Afyoncu, evli ve üç çocuk babasıdır. Halen Milli Savunma Üniversitesi'nde rektör olarak görev yapmaktadır.

Erhan Afyoncu'nun akademik çalışmaları ve yayınları geniş bir yelpazede Osmanlı tarihine odaklanmıştır. Afyoncu, çeşitli uluslararası sempozyum ve kongrelerde sunulan bildirilerin yanı sıra kitap ve kitap bölümleriyle de tanınmaktadır.

Özellikle Osmanlı döneminde adalet, esaretnâmeler, Osmanlı'nın kutsal emanetleri ve önemli şahsiyetler gibi konular üzerine araştırmalar yapmıştır. Çalışmaları genellikle Türkiye'deki çeşitli üniversitelerin düzenlediği sempozyum ve kongrelerde sunulmuş, ayrıca kitap ve kitap bölümleri olarak da yayımlanmıştır.

Afyoncu'nun araştırma alanlarına dair geniş bir içerik yelpazesi bulunmaktadır. Osmanlı dönemi adalet sistemi, esaretnâmelerin incelenmesi, Osmanlı'nın kutsal emanetleri, önemli tarihî şahsiyetlerin biyografileri gibi konular üzerine çalışmaları bulunmaktadır. Bu çalışmaları çeşitli uluslararası sempozyum ve kongrelerde sunulmuş ve kitap/bölüm halinde yayınlanmıştır.

Afyoncu'nun katkı sağladığı eserler arasında "Tanzimat Öncesi Osmanlı Tarihi Araştırma Rehberi", "Osmanlı-Safevî Savaşlarına Dair Bir Kaynak: Tevârih-i Gazavât-ı Sultan Murâd-ı Sâlis", "Osmanlı İmparatorluğu'nda Askeri İsyanlar ve Darbeler" gibi önemli başlıklar yer almaktadır. Ayrıca, Osmanlı tarihine dair ansiklopedik kaynaklarda da birçok bölüm yazmıştır.

Afyoncu'nun çalışmaları, Osmanlı tarihine dair derinlemesine araştırmalar yapan bir akademisyen ve yazar olarak bilinmektedir.