Geniş tanımlı işsizlik yükselişte

Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Merkezi (DİSK-AR), Kasım 2024 İşsizlik ve İstihdamın Görünümü Raporu'nu kamuoyuyla paylaştı. TÜİK’in Eylül 2024 Hanehalkı İşgücü Araştırması verilerine dayanan raporda, geniş tanımlı işsizliğin son iki yılda belirgin bir artış gösterdiği belirtildi.

TÜİK’in mevsim etkisinden arındırılmış verilerine göre, dar tanımlı işsizlik Eylül 2024 itibarıyla yüzde 8,6’ya gerilerken, geniş tanımlı işsizlik (âtıl işgücü) oranı yüzde 25,6’ya çıktı. DİSK-AR hesaplamalarına göre, geniş tanımlı işsiz sayısı 10 milyon 271 bine ulaşarak Eylül 2022’ye kıyasla yaklaşık 2,7 milyon kişi arttı.

2022’de dar tanımlı işsizlik oranı yüzde 10,1 ve işsiz sayısı 3 milyon 470 bin iken, geniş tanımlı işsizlik oranı yüzde 20,3 ve işsiz sayısı 7 milyon 549 bin olarak kaydedilmişti. 2023 yılında ise dar tanımlı işsizlik yüzde 9,2’ye, geniş tanımlı işsizlik ise yüzde 21,8’e yükseldi. Eylül 2024 itibarıyla geniş tanımlı işsizlik oranındaki artış, işgücü piyasasında dar ve geniş işsizlik tanımları arasındaki makasın açılmasına yol açtı.

DİSK-AR raporunda kadın işsizlik oranlarının özellikle dikkat çekici olduğu belirtildi. Mevsim etkisinden arındırılmış dar tanımlı işsizlik oranı erkeklerde yüzde 6,7 iken, kadınlarda yüzde 12,3 olarak hesaplandı. Geniş tanımlı kadın işsizliği oranı ise yüzde 34,7 seviyesine ulaşarak geniş tanımlı erkek işsizliğini 14,4 puan geride bıraktı.

Rapor, zamana bağlı eksik istihdamın da yükselişte olduğunu ortaya koyuyor. Eylül 2024 itibarıyla eksik istihdam edilenlerin sayısı 3 milyon 115 bine ulaştı. Zamana bağlı eksik istihdamın artışı geçim sıkıntısına bağlı olarak daha fazla çalışma talebinin arttığını işaret ediyor. Potansiyel işgücü ise son bir yılda 859 bin kişilik artış göstererek 4,1 milyon oldu.

Raporda, açık işsizlerin yüzde 87’sinin işsizlik sigortasından yararlanamadığı ifade edildi. İşsizliğin sosyal güvenlik sistemine entegre olamayan kısmı, bireylerin işsiz kaldıklarında gelir güvencesiz olduklarını gözler önüne serdi.

DİSK-AR, işsizlik oranlarında yaşanan artışın toplumsal ve ekonomik sonuçlarına dikkat çekerek, işgücü piyasasında daha kapsamlı istihdam politikalarının geliştirilmesi gerektiğini vurguladı. Özellikle kadın istihdamının artırılmasına yönelik adımların elzem olduğuna işaret eden rapor, sosyal güvenlik haklarının genişletilmesi gerektiğini bildirdi.

Türkiye’de işsizlik oranlarının geniş ve dar tanımlar arasındaki farkı giderek artmaya devam ediyor. Zamana bağlı eksik istihdamdaki artış ve iş bulma ümidini yitirenlerin sayısındaki yükseliş, geniş tanımlı işsizlik oranını dar tanımlı işsizlik oranının üstüne çıkarmakta. Örneğin, Ocak 2019’da dar tanımlı işsizlik oranı yüzde 13,6 iken geniş tanımlı işsizlik oranı yüzde 19,7 olarak kaydedilmişti. Bu dönemde, geniş tanımlı işsizlik dar tanımlı işsizlikten 6,1 puan daha yüksek seviyedeydi.

Eylül 2024’e gelindiğinde ise dar tanımlı işsizlik yüzde 8,6 olarak hesaplanırken, geniş tanımlı işsizlik oranı yüzde 25,6 seviyesine ulaştı. Böylece, geniş ve dar tanımlı işsizlik arasındaki fark 17 puanla rekor düzeye çıktı. İş aramaktan vazgeçmiş olanlar, iş arayıp çalışmaya hazır olan ancak iş başı yapamayacak durumda olanlar ve zamana bağlı eksik istihdam edilenlerin sayısındaki artış, geniş tanımlı işsizlik oranının yükselmesinde önemli bir etken olarak öne çıkıyor.

DİSK-AR’ın raporuna göre, geniş tanımlı işsizlik ile dar tanımlı işsizlik arasındaki farkın açılması, işsizlikle mücadelede yeni yöntemlerin gerekliliğini ortaya koyuyor.