Görme engellilerin akıllı telefonu 'tactiX'te sona doğru

ANTALYA/SAKARYA (AA) - LEYLA ATAMAN KOYUNCUOĞLU - ONUR ORHAN - Görme engellerin hayatını kolaylaştıracak, günlük yaşamlarında birçok zorluğu aşmalarını sağlayacak akıllı telefon "tactiX" görücüye çıkmak için gün sayıyor.

Uluslararası Telekomünikasyon Birliği (ITU) tarafından 2015 yılında dünya çapında düzenlenen Genç Yenilikçiler Yarışması'nda birincilik ödülü alan akıllı telefon, Sakarya Üniversitesi (SAÜ) Eğitim Fakültesi Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Bölümü üçüncü sınıf öğrencisi Uğur Can Bastık ve öğretim görevlisi Selçuk Sırrı Tercan tarafından tasarlandı.

Türkiye Bilişim Derneğince Antalya'da düzenlenen "Bilgi İşlem Merkezleri Yöneticileri Semineri"ne katılan Uğur Can Bastık, AA muhabirine yaptığı açıklamada, dünyada yaklaşık 285 milyon görme engellinin bulunduğunu belirterek, Braille alfabesini (körler alfabesi) kullanan ürünlerin zorlukları nedeniyle görme engellilerin okuma yazma oranının yüzde 10'ların altında kaldığını söyledi.

Bastık, görme engelli insanların da toplumsal yaşama entegre edilmesi, bu alandaki Ar-Ge çalışmalarının azlığı ve onlara da akıllı telefon kullanabilme imkanı verilebilmesi hedefi ile yola çıktıklarını anlattı.

- "İşletim sistemi 3 ay içinde tamamlanacak"

Ödül aldıktan sonra ekibi büyüttüklerini ve 5 kişilik bir ekiple çalışmalarını sürdürdüklerini ifade eden Bastık, şu anda işletim sistemi üzerinde çalıştıklarını, bunun da 3 ay içinde tamamlanacağını bildirdi.

Bastık, ardından donanım aşamasının geleceğini dile getirerek, donanım için de kaynak ihtiyacının olduğunu söyledi.

Bunun için bir yandan Turkcell, Intel gibi firmalar, bir yandan da Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile görüşerek tekno girişim sermayesi için başvuruda bulunduklarını anlatan Bastık, yurt dışından birçok ülkeden teklif aldıklarını ancak bu işi Türkiye'de gerçekleştirmek istediklerini vurguladı.

Dünyayı görme engelliler için daha erişilebilir hale getirmeye ve onları da günlük hayatın içine katmayı hedeflediklerini anlatan Bastık, görme engelliler için akıllı telefonu 1,5 yıl içinde piyasaya sunmayı hedeflediklerini de kaydetti.

- "Çevreleriyle farkındalıkları artsın istedik"

SAÜ Öğretim Görevlisi Selçuk Sırrı Tezcan da "tactiX"in günlük hayatta kullanılan akıllı telefonların görme engellilere adapte edilmiş hali olduğunu anlattı.

Özellikle görme engellilerin mevcut akıllı telefonları kullanmada zorluk yaşadıklarına işaret eden Tezcan, mevcut teknolojileri, "Görme engelli birey, en azından duyabiliyor, o zaman sesli bildirim yapalım." gibi mantıkla sunmaya çalıştıklarını fakat günümüzdeki telefonların dokunma etkileşimine dayalı olduğu için bildirim konusunda görme engelli bireyleri problemlerle karşılaştırdığını belirtti.

Tezcan, bu problemi aşmak için yola çıktıklarına değinerek, şunları söyledi:

"Gerçekten de günümüzdeki dokunmaya duyarlı arayüzlerin yaptığı işi, görme engellilerin kullanımına odaklı bir ürün ortaya koymaya çalıştık. Günümüzde de gerçekten en önemli sıkıntı, bu konuda kullanım kolaylığını nasıl sunabilmek oldu? Şu anda 4 farklı etkileşim modeli geliştirdi. Günümüzde nasıl ki normal bireyler akıllı telefonları rahatlıkla herhangi bir iş yaparken kullanabiliyor, akıllı telefonlar yaşantılarının bir parçası oluyor, 'tactiX'te de amaçladığımız, aynı etkileşim düzeyini görme engellilere de getirebilmek."

Braille alfabesinin yıllardan beri kullanılan bir çözüm olduğunu ancak bunu teknolojiye getirmenin problem olduğuna işaret eden Tezcan, bu anlamda önemli bir noktayı yakaladıklarını kaydetti.

Tezcan, öğrencisi Bastık'ın sunum sırasında "Kameranın telefonda ne işi var?" şeklinde eleştiri aldığına da değinerek, amacın, çevrelerinde farkındalığı da artırmak olduğunu aktardı.

- Kıyafet alırken de yardımcı olacak

Telefonun, görme engellinin herhangi bir kıyafet seçtiğinde, kıyafetin rengini bildirebilmesini veya herhangi bir alana girdiklerinde var olan alanın konturlarını ekran üzerinde hissedebilecek şekilde ona sunmasını istediklerini vurgulayan Tezcan, bu sayede çevreleriyle farkındalıklarının artmasını amaçladıklarını dile getirdi.

Tezcan, haritalar veya diğer ögeleri kabartmalar yoluyla görme engellilere sunabildiklerini ancak anlık farkındalık oluşturabilmenin onlar için problem oluşturduğunu ifade etti.

- Görme engelliler için getirilecek kolaylıklar

Telefon Braille tabanlı olacak ancak Braille alfabesine göre daha yakın noktalardan oluştuğu için telefonu kullanan görme engellilerin grafikleri hissedebilme imkanı olacak. Bu da telefonun kameralarıyla fotoğrafı çekilen bir nesnenin şeklinin görme engelli tarafından algılanmasını sağlayacak. Ayrıca görme engelliler bu fotoğraftan nesnenin rengini de öğrenebilecek.

Telefondaki sesli ve dokunmatik navigasyon vasıtasıyla bir yerden başka yere giderken, engelliler başkasının yardımına ihtiyaç duymayacak. TactiX'in module versiyonları, otobüs durakları, metrolar gibi ana yerlere de yerleştirilerek engellilerin sorunlarına çözüm bulunabilecek.

İndoor navigasyon yoluyla AVM'lerde görme engelliler başkalarının yardımına ihtiyaç duymadan gezebilecek.

Görme engelliler akıllı telefonda kitap okuyabilecek, mail atabilecek, internet üzerinde gezinebilecek, gazeteleri dergileri okumanın yanı sıra Facebook, Twitter gibi sosyal uygulamaları da kullanabilecek.