Günde 12 saat çalışan bir işçinin ara tatili kaç saat? Yargıtaydan emsal karar

Çalışanların öğle tatili veya ara tatilinin süresi sıkça tartışılan bir konu. Yargıtay'ın bir kararı, bu konuda emsal niteliği taşıyor. Yüksek mahkeme, günde 12 saat çalışan bir işçinin ara tatilinin en az 1.5 saat olması gerektiğine hükmetti.

MEMUR5.COM editörü, kararı detaylıca inceledi.

Davacı işçi, 15.04.2011 tarihinde davalı şirketin üstlendiği yeni Otogar işletmesinde çalışmaya başladığını, Eylül 2012 ayının ortalarına doğru Çanakkale otogarındaki işletme müdürü Ahmet Bey'in baskıları ile karşılaştığını belirtti. Davacı, kendisiyle beraber işe başlayan 6 kişinin bu baskılar nedeniyle işten ayrılmak zorunda kaldığını ifade etti. Ayrıca, çalışma saatlerinin 8 saat olması gerekirken 12 saat çalıştırıldığını ve hiçbir hakkının ödenmediğini savundu. Kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, yıllık izin ücreti ve fazla mesai ücreti alacağını talep etti.

Davalı şirketin savunması

Davalı şirket, müvekkilinin tuttuğu tutanakların hukuka uygun olduğunu, davacı işçinin şikayetini Türkiye İş Kurumuna yaptığında da müvekkil işyerinin haklı çıktığını belirtti. Ayrıca, öğlen yemeği verilmediği iddiasının gerçek dışı olduğunu, haftalık ve yıllık izinlerin kullanıldığını ve işçinin de bu sisteme tabi olduğunu savundu.

Yargıtayın kararı ve gerekçesi

Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin kararında, işçinin günlük çalışma süresi içinde ara dinlenmesi verilip verilmediği ve süresi konusunda taraflar arasında uyuşmazlık olduğunu belirtildi. Ara dinlenme süresinin İş Kanunu'nda düzenlendiğini ve bu sürenin işçiye dinlenme zamanı olarak tanınması gerektiği vurgulandı. Yargıtay, günlük çalışma süresi 11 saati aşan işlerde en az 1.5 saat ara dinlenmesi verilmesi gerektiğini hükmetti. Davacının günde 12 saat çalıştığı göz önünde bulundurulduğunda, ara dinlenme süresinin en az 1.5 saat olması gerektiğine karar verildi.

Söz konusu karar:

T.C.
YARGITAY
DOKUZUNCU HUKUK DAİRESİ

A) Davacı İsteminin Özeti:

Davacı vekili, 15.04.2011 tarihinde davalı şirketin üstlendiği ... yeni Otogar işletmesinde çalışmaya başladığını, Eylül 2012 ayının ortalarına doğru Çanakkale otogarındaki işletme müdürü Ahmet beyin baskıları ile karşılaştığını, kendisiyle beraber işe başlayan kişilerden 6 kişinin bu baskılar altında işten ayrılmak zorunda kaldığını, çalışma saatlerinin 8 saat olması gerekirken 12 saat çalıştırıldığını, hiçbir hakkının ödenmediğini, ... Noterliğinden kendisine gönderilen 23.11.2012 tarih 52102 sayılı ihtarnamedeki iddiaları kabul etmediğini, otogar müdürü Ahmet Bey tarafından zorla işten çıkartıldığını ileri sürerek, kıdem tazminatı, ihbar taminatı, yıllık izin ücreti ve fazla mesai ücreti alacağını talep etmiştir.

B) Davalı Cevabının Özeti:
Davalı vekili, müvekkili şirket tarafından tutulan tutanakların hukuka uygun olduğunu, davacı işçinin, müvekkilini Türkiye İş Kurumuna yaptığı şikayetinde de müvekkil işyerinin haklı çıktığını, öğlen yemeği verilmediği iddiasının gerçek dışı olduğunu, haftalık ve yıllık izinlerin kullanıldığını, 8 saaten fazla çalışma iddiasının gerçekle bağdaşmadığını, otoğar işletmesinin kamu hizmeti veren bir yer olduğunu, mesainin vardiyalı düzende 07.00-15.00, 15.00-23.00, 23.00-07.00 şeklinde uygulandığını, davacının da bu sisteme tabi olduğu, iş sözleşmesinin feshinin haklı olduğunu savunarak, davanın reddini istemiştir.

C) Yerel Mahkeme Kararının Özeti ve Yargılama Süreci:

Mahkemece, toplanan kanıtlar ve bilirkişi raporuna dayanılarak, davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
D) Temyiz:

Kararı davalı vekili temyiz etmiştir.

E) Gerekçe:
1-)Dosyadaki yazılara, toplanan delillerle kararın dayandığı kanuni gerektirici sebeplere göre, davalı vekilinin aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan temyiz itirazları yerinde değildir.

2-) İşçiye, işyerinde çalıştığı sırada ara dinlenmesi verilip verilmediği ve süresi konularında taraflar arasında uyuşmazlık bulunmaktadır.

İşçinin günlük iş süresi içinde kesintisiz olarak hiç ara vermeden çalışması beklenemez. Gün içinde işçinin yemek, çay, sigara gibi ihtiyaçlar sebebiyle ya da dinlenmek için belli bir zamana ihtiyacı vardır.

Ara dinlenme 4857 sayılı İş Kanununun 68 inci maddesinde düzenlenmiştir. Anılan hükümde ara dinlenme süresi, günlük çalışma süresine göre kademeli bir şekilde belirlenmiştir. Buna göre dört saat veya daha kısa süreli günlük çalışmalarda ara dinlenmesi en az onbeş dakika, dört saatten fazla ve yedibuçuk saatten az çalışmalar için en az yarım saat ve günlük yedibuçuk saati aşan çalışmalar bakımından ise en az bir saat ara dinlenmesi verilmelidir. Uygulamada yedibuçuk saatlik çalışma süresinin çok fazla aşıldığı günlük çalışma sürelerine de rastlanılmaktadır. İş Kanununun 63 üncü maddesi hükmüne göre, günlük çalışma süresi onbir saati aşamayacağından, 68 inci maddenin belirlediği yedibuçuk saati aşan çalışmalar yönünden en az bir saatlik ara dinlenmesi süresinin, günlük en çok onbir saate kadar olan çalışmalarla ilgili olduğu kabul edilmelidir. Başka bir anlatımla günde onbir saate kadar olan (on bir saat dahil) çalışmalar için ara dinlenmesi en az bir saat, onbir saatten fazla çalışmalarda ise en az birbuçuk saat olarak verilmelidir.
İşçi, ara dinlenme saatinde tamamen serbesttir. Bu süreyi işyeri içinde ya da dışında geçirebilir. İşyerinde geçirmesi ve bu süre içinde çalışmaya devam etmesi durumunda ara dinlenmesi verilmemiş sayılır. Ancak işçi işyerinde kalsa bile, ara dinlenmesi süresini serbestçe kullanabilir, bu süre içinde çalışmaya zorlanamaz.

Ara dinlenmesi için ücret ödenmesi gerekmez. Ancak, bu süre işçiye dinlenme zamanı olarak tanınmamışsa, işçinin normal ücretinin ödenmesi gerekir. Bu sürenin haftalık 45 saati aşan kısmını oluşturması halinde ise, zamlı ücret ödenmelidir.

Ara dinlenme süreleri kural olarak aralıksız olarak kullandırılır. Ara dinlenmesinin kullandırılması zorunlu ise de, bunun kullanılacağı zamanı belirlemek işverenin yönetim hakkıyla ilgilidir. İşçilerin tamamı aynı anda ara dinlenme zamanını kullanılabileceği gibi, belli bir plan dahilinde sırayla kullanmaları da mümkündür. Ancak ara dinlenme süresinin, işe, ara dinlenme süresi kadar geç başlama veya aynı süreyle erken bırakma şeklinde kullandırılması doğru olmaz. Ara dinlenme süresinin günlük çalışma içinde belli bir zamanda amaca uygun şekilde kullandırılması gerekir (Yargıtay 9.HD. 17.11.2008 gün 2007/35281 E, 2008/30985 K.).

İş Kanununa İlişkin Çalışma Süreleri Yönetmeliğinin 3 üncü maddesinin ikinci fıkrasında, ara dinlenmelerinin iklim, mevsim, yöredeki gelenekler ve işin niteliğine göre yirmidört saat içinde kesintisiz oniki saat dinlenme süresi dikkate alınarak verileceği hükme bağlanmıştır. Değinilen maddenin birinci fıkrasında ise, ara dinlenme süresinin çalışma süresinden sayılmayacağı açıklanmıştır.

Somut uyuşmazlıkta davacı dava dilekçesinde günde 12 saat çalıştığını iddia etmiş, davacı tanıkları da bu çalışma süresini doğrulamışlardır. Hükme esas alınan bilirkişi raporunda davacının günde 12 saat çalıştığı kabul edilmiş ise de ara dinlenme süresinin 1 saat olarak düşüldüğü görülmüştür.

Yukardaki açıklamalardan anlaşılacağı üzere 11 saatten fazla çalışmalarda 1,5 saat ara dinlenmesi düşülmesi gerekir. Buna göre, günlük 10,5 saat çalışma ile 6 günde 63 saat çalışma ve haftalık 18 saat fazla mesai hesaplanması gerekirken, 1 saat ara dinlenmesi düşülerek haftalık 21 saat fazla mesai hesabı yapılması hatalı olup, bozmayı gerektirmiştir.

F) Sonuç:

Temyiz olunan kararın, yukarıda yazılı nedenden dolayı BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine 25/02/2019 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.