HAK-İş: Daha fazla prim ödeyip daha az emekli maaşı almak adil değil

HAK-İŞ Genel Başkanı Mahmut Arslan, emeklilikteki maaş farkları ve sosyal güvenlik sistemindeki dengesizliklere dikkat çekerek kapsamlı reform çağrısında bulundu. HAK-İŞ Akademi’nin “Emeklilik Sisteminin Güncel Sorunları ve Çözüm Önerileri” raporunun tanıtım toplantısında konuşan Arslan, Türkiye’nin sosyal güvenlik sisteminin yeniden ele alınması gerektiğini belirtti. Arslan, özellikle 2025'te emekli olacak işçilerin, bu yıl emekli olanlara göre daha düşük maaş alacaklarını vurguladı ve "Daha fazla prim ödeyip daha az maaş almak doğru değil" ifadelerini kullandı.

Türkiye’de kayıt dışı istihdamın sosyal güvenlikteki en büyük sorun olduğunu vurgulayan Arslan, 2023 verilerine göre Sosyal Güvenlik Kurumu'nun (SGK) 600 milyar TL prim alacağının bulunduğunu ifade etti. Bu alacakların tahsil edilmesi durumunda, emekli maaşlarını yüzde 50 artırmanın mümkün olacağını belirten Arslan, “EYT düzenlemesinden ziyade kayıt dışı istihdam ve prim tahsilatındaki aksaklıklar, sosyal güvenlik sistemini zorlayan asıl unsurlar” dedi.

Arslan, Türkiye'nin Gayri Safi Milli Hasılası (GSMH) artmasına rağmen emeklilere yapılan sosyal güvenlik harcamalarının oransal olarak azaldığını belirtti. “2009 yılında yüzde 7,6 olan bu oran, 2023’te yüzde 6,4’e gerilemiştir. Bu durum, emeklilerin yaşam standartlarını olumsuz etkiliyor” diye konuşan Arslan, devletin sosyal güvenlik harcamalarına daha fazla kaynak ayırması gerektiğini söyledi.

Sosyal güvenlikte ideal olan dört çalışana bir emekli oranına (aktif-pasif oranı) ulaşılamadığını belirten Arslan, EYT düzenlemesi öncesinde 2,37 olan bu oranın 1,82'ye düştüğünü kaydetti. Bu gerilemenin sosyal güvenlik sisteminde sürdürülebilirliği zorlaştırdığını belirten Arslan, kayıt dışı istihdamın da aktüeryal dengenin bozulmasında önemli rol oynadığını ifade etti.

Türkiye’de emeklilerin vergi gelirlerinden aldığı payın OECD ülkelerinin oldukça gerisinde kaldığına dikkat çeken Arslan, “OECD’de emeklilerin vergi gelirlerinden aldığı pay yüzde 25 iken, Türkiye’de bu oran yüzde 12,4 seviyesinde” dedi. Arslan, bu oranın artırılmasının emekli maaşlarını iyileştireceğini savundu.

HAK-İŞ Akademi tarafından hazırlanan rapor kapsamında, “2024 sonrası maaş kayıplarının önlenmesi,” “emekli maaşı hesaplama sisteminin revize edilmesi,” ve “Sosyal Güvenlik Şurası’nın kurulması” önerileri gündeme getirildi. İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı Sadettin Orhan, bu önerilerin sosyal güvenlik sisteminin daha adil hale gelmesine katkı sağlayacağını belirtti.

Toplantı sonunda Arslan, Türkiye'nin sosyal güvenlik sisteminin çağdaş ve sürdürülebilir bir yapıya kavuşturulması için birlikte çalışma çağrısı yaptı. “Önümüzdeki dönemde yaşanacak sorunları çözmek için toplumsal dayanışma şart” diyen Arslan, köklü reformların sosyal güvenlik sorunlarını çözebileceğine inandığını ifade etti.