Hayvanların korumada yeni dönem: Uygulama yönetmeliği Resmi Gazete'de

 Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından hazırlanan ve hayvanların korunmasına yönelik yeni düzenlemeleri içeren Uygulama Yönetmeliği, 13 Aralık 2024 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Yönetmelik, ev hayvanlarından sahipsiz hayvanlara, hayvan bakımevlerinden tehlikeli hayvan türlerine kadar birçok konuda yenilikler ve düzenlemeler getiriyor.

Yönetmeliğin amacı; ev hayvanlarının sahiplenme şartlarının düzenlenmesi, sahipsiz hayvanların toplanması ve rehabilitasyonu, hayvan bakımevlerinde barındırılması, sahiplendirilmesi ve sahiplenilmesi süreçlerinde uygulanacak tedbirlerin belirlenmesi olarak açıklandı. Ayrıca hayvanların her türlü ticari amaçlı gösteri, reklam ve benzeri faaliyetlerde kullanılmasına yönelik usul ve esaslar da detaylandırıldı.

Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından yapılan açıklamaya göre, yeni düzenlemelerle hayvanların korunmasının yanı sıra insan, hayvan ve çevre sağlığına yönelik olası risklerin azaltılması hedefleniyor. İl hayvanları koruma kurulları, yerel yönetimler, özel hayvan yaşamevleri ve sorumlu veteriner hekimler gibi pek çok aktörün görev ve sorumlulukları yönetmelikte tanımlandı.

Ev Hayvanları İçin Yeni Kurallar

Yönetmelik kapsamında, ev hayvanlarının sahiplenilmesi ve satışıyla ilgili detaylı düzenlemeler yapıldı. Ev hayvanı satan kişilerin eğitimi zorunlu hale getirilirken, bu kişilere yönelik eğitimlerin içeriği Bakanlık tarafından belirlenecek. Ayrıca ev hayvanı satış yerlerinin görev ve sorumlulukları sıkı kurallara bağlandı. İnsan ve çevre sağlığını tehdit edebilecek durumlar için önleyici tedbirler alınması da hükme bağlandı.

Sahipsiz Hayvanlar İçin Rehabilitasyon ve Barınma Hizmetleri

Sahipsiz hayvanların toplanması, tedavi edilmesi, kısırlaştırılması ve rehabilitasyon süreçleri, hayvan refahını gözeten düzenlemelerle yeniden şekillendirildi. Rehabilite edilen hayvanların doğal yaşam alanlarına bırakılması veya sahiplendirilmesi süreçlerinin izlenmesi için yerel yönetimlere önemli görevler yüklendi.

Hayvan bakımevleri, sahipsiz hayvanların geçici olarak barındırılacağı yerler olarak yeniden tanımlandı. Bakımevlerinde hayvanların fiziksel ve psikolojik refahını artırmak için uygun standartların sağlanması zorunlu hale getirildi. Ayrıca bakımevlerinin yönetimi ve sorumlulukları, hayvan bakımevi yöneticisi ve veteriner hekimlerin yetkisi çerçevesinde düzenlendi.

Tehlike Arz Eden Hayvanlar ve Özel Düzenlemeler

Yönetmelikte, Bakanlık tarafından tehlike arz eden hayvan türleri için özel hükümler yer aldı. Bu türlerin sahiplenilmesi ve bakımı sıkı kurallara tabi tutulurken, belirlenen şartlara uymayan durumlarda idari para cezaları uygulanacak.

Hayvan Refahı İçin Bütçe ve Denetim

Hayvanların korunması ve sahipsiz hayvan popülasyonunun kontrolüne yönelik faaliyetlerin desteklenmesi amacıyla Bakanlık bütçesine konulan ödeneklerin kullanımına ilişkin esaslar da yönetmelikte yer aldı. Ayrıca, 5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanunu'nun uygulanmasının denetlenmesine yönelik düzenlemeler de detaylandırıldı. Denetim elemanlarının yetki ve sorumlulukları açık bir şekilde belirtildi.

Kapsamlı Tanımlar ve Hukuki Dayanaklar

Yönetmelikte, hayvan haklarına ilişkin temel kavramlar ve tanımlar detaylı şekilde açıklandı. Mikroçip uygulamalarından kısırlaştırmaya, hayvan bakımevlerinden rehabilitasyona kadar birçok kavramın tanımı yapıldı. Ayrıca yönetmeliğin hukuki dayanakları arasında 5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanunu ve Ev Hayvanlarının Korunmasına Dair Avrupa Sözleşmesi gibi ulusal ve uluslararası belgeler bulunuyor.

Yönetmelikle birlikte hayvanların korunmasına yönelik kapsamlı bir sistemin oluşturulduğunu belirten Tarım ve Orman Bakanlığı, uygulamanın tüm paydaşların desteğiyle başarılı bir şekilde yürütüleceğini ifade etti. Yeni düzenlemelerin, hayvan refahının artırılmasında önemli bir adım olduğu vurgulandı.

Hayvanların Korunmasına Yönelik Görev ve Sorumluluklar Belirlendi

Hayvanların korunması, refahı ve bakımıyla ilgili düzenlemeleri içeren yönetmelikte İl Şube Müdürlükleri, yerel yönetimler ve diğer ilgili kuruluşlara verilen görev ve sorumluluklar detaylandırıldı. Yönetmelik kapsamında hayvan haklarının korunması, bakımevleri ve doğal yaşam alanlarının düzenlenmesi gibi konular için belirli standartlar getirildi.  

İl Şube Müdürlüklerinin Görevleri

Hayvanların korunmasıyla ilgili çalışmaların il düzeyinde koordinasyonundan sorumlu olan İl Şube Müdürlükleri, hayvan sevgisini artırmayı hedefleyen eğitim faaliyetlerini yürütmekle yükümlü olacak. Ayrıca, hayvan bakımevleri ve doğal yaşam alanlarının denetlenmesi, uygun yer seçimi belgelerinin düzenlenmesi ve mevzuata aykırı uygulamaların tespiti durumunda yasal yaptırımların uygulanması gibi görevler de bu müdürlükler tarafından yerine getirilecek.  

İl Hayvanları Koruma Kurulunun Sorumlulukları

İl Hayvanları Koruma Kurulu, sahipsiz hayvanların rehabilitasyonu ve sahiplendirilmesi konularında yerel yönetimlerle eşgüdüm sağlamakla yükümlü olacak. Ayrıca, kurulacak hayvan bakımevleri ve hastanelerinin desteklenmesi, denetlenmesi ve bu tesislerin yeterliliğinin değerlendirilmesi de kurulun görevleri arasında yer alıyor. İl sınırlarında hayvanlarla ilgili sorunların belirlenmesi ve çözüm planlarının hazırlanması ise kurulun öncelikli sorumlulukları arasında bulunuyor.  

Yerel Yönetimlere Yeni Görevler

Yerel yönetimler, sahipsiz hayvanların toplanarak bakımevlerine götürülmesi ve rehabilite edilmesi süreçlerinde aktif rol oynayacak. Ayrıca, hayvanların sahiplendirilmesi için kampanyalar düzenlemek, hayvan bakımevlerinin kapasitesini artırmak ve çevre sağlığına uygun atık yönetimini sağlamak yerel yönetimlerin görevleri arasında yer alacak. Bunun yanı sıra, özel hayvan yaşamevleri ve sivil toplum kuruluşlarıyla işbirliği protokolleri yapılabilecek.  

Veteriner Hekimlerin Sorumlulukları

Hayvan refahı ve sağlığı için kritik bir rol üstlenen veteriner hekimler, görev yaptıkları bakımevlerinin mevzuata uygun şekilde faaliyet göstermesini sağlayacak. Ayrıca, hayvanların rehabilitasyonunu gerçekleştirmek, sahiplendirilmeye uygun hayvanların işlemlerini yürütmek ve hayvan refahı ile ilgili eğitimler vermek veteriner hekimlerin başlıca sorumlulukları arasında yer alacak.  

Hayvan Sahiplerine Yönelik Düzenlemeler

Yönetmelikte, hayvan sahiplerine de çeşitli sorumluluklar getirildi. Sahiplenilen hayvanların kimliklendirilmesi ve kayıt altına alınması, hayvan refahını olumsuz etkileyen uygulamalardan kaçınılması ve hayvanların bakımıyla ilgili gerekli tedbirlerin alınması hayvan sahiplerinin temel yükümlülükleri olarak belirlendi.  

Hayvan Bakımevlerinde Aranacak Şartlar ve Yeni Düzenlemeler  

Yönetmelikte yer alan düzenlemelere göre, hayvan bakımevlerinde belirli standartların sağlanması ve bu standartların denetim altında tutulması zorunlu hale getirildi.

Karantina ve Sağlık Tedbirleri Öne Çıkıyor

Yeni düzenlemelere göre, hayvan bakımevlerinde kurulacak karantina bölümleri, her şüpheli hayvan için ayrı bölmeler şeklinde inşa edilecek. Bu bölmeler, temizlik ve dezenfeksiyona uygun malzemelerle kaplanacak, kapılar kilitli olacak ve gözetleme bölümleri bulunacak. Ayrıca mekanik havalandırma sistemi sağlanması zorunlu tutuldu.  

Muayene ve ameliyat odalarının, gerekli ekipmanlarla donatılarak operasyonlara uygun hale getirilmesi gerektiği vurgulandı. Bakım personeli ise hayvanlardan bulaşabilecek hastalıklara karşı aşılanacak ve veteriner hekimler tarafından düzenli olarak bilgilendirilecek.  

Hijyen ve Dezenfeksiyon Önlemleri

Hayvan bakımevlerinde kullanılan tüm malzemelerin, hayvan değişiminden önce dezenfekte edilmesi zorunlu hale getirildi. Patojen mikroorganizmalara karşı bakımevlerinin her ay en az bir kez dezenfekte edilmesi gerektiği belirtildi. Kafeslerde kullanılan altlıkların, her hayvan değişiminde dezenfekte edilmesi ve yemliklerin temizlenebilir malzemeden yapılması zorunlu tutuldu.  

Hayvanlara Uygun Barınma Koşulları

Hayvanların barındırıldığı bölmelerin, güneş alacak şekilde tasarlanması ve hijyen standartlarına uygun olması gerektiği bildirildi. Yemek artıklarıyla beslenme uygulamalarının sona erdirileceği belirtilirken, hayvanlara günde en az bir öğün yemek sağlanması ve bu yemeklerin taze hazırlanması gerektiği kaydedildi.  

Ziyaretçi Kuralları ve Sahiplendirme Süreci

Hayvan bakımevini ziyaret eden vatandaşların, kafeslerdeki hayvanlara doğrudan temas etmesi engellenecek şekilde düzenlemeler yapılacağı açıklandı. Sahiplendirme sürecinde ise hayvanların sorumluluğunu üstlenecek kişilerden yazılı taahhüt alınacak.  

Üretim ve Rehabilitasyon Yasakları 

Hayvan bakımevlerinde hayvan üretiminin kesinlikle yasaklandığı ve sadece sahiplendirilme amacıyla rehabilitasyon hizmeti verileceği vurgulandı. Ayrıca 5996 sayılı Kanun kapsamındaki ihbarı zorunlu hastalıkların tespiti durumunda, resmi makamlara hızlı bildirim yapılması gerektiği belirtildi.  

Hayvanların Ticari Amaçla Kullanımına Yeni Düzenlemeler

Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından yayımlanan yeni yönetmelikle, hayvanların ticari amaçlarla film, reklam, yarışma ve gösteri gibi etkinliklerde kullanılmasına ilişkin kurallar sıkılaştırıldı. İl Şube Müdürlükleri tarafından denetlenecek faaliyetler, hayvanlara kötü muamele içermemek ve zarar vermemek koşuluyla izin alarak yapılabilecek.

Yeni düzenlemeye göre, hayvanların film ve reklam çekimlerinde yer alması için senaryoların hayvanlara yönelik olumsuz mesajlar içermemesi gerekiyor. Ayrıca, hayvanların sağlığına zarar verecek yöntemlerin kullanılması yasaklandı. Yorulan veya strese giren hayvanlar için çalışmaya ara verilmesi zorunlu hale getirildi. Tehlikeli hayvanların ticari amaçlarla kullanımı ise tamamen yasaklandı.

Ötanazi Usul ve Esasları Belirlendi

Yönetmelikte, hayvanların acı çekmeden uyutulmasına ilişkin kurallar da netleştirildi. Ötanazi işlemleri, yalnızca veteriner hekimlerin en az acı veren ilaçlarla ve uygun yöntemlerle yapabileceği şekilde düzenlendi. Hayvanların boğulması, elektrik şoku veya ateşli silahlarla öldürülmesi gibi yöntemler yasaklandı.

Ötanazi sonrası hayvanların bertaraf edilmesi işlemleri, Çevre Kanunu ve ilgili mevzuat doğrultusunda gerçekleştirilecek.

İl Hayvanları Koruma Kurulları Görevde

Yönetmelik kapsamında, her ilde valilik başkanlığında oluşturulan İl Hayvanları Koruma Kurulları, sahipsiz hayvan sorunları ve hayvan haklarıyla ilgili çözüm önerileri geliştirecek. Üç ayda bir toplanması planlanan kurullar, hayvanların korunmasına yönelik projeler ve stratejiler hazırlayarak Bakanlığa sunacak.

Denetimler ve İdari Yaptırımlar Sıkılaştırılıyor

Yönetmelik, evcil hayvan satış yerlerinden hayvan pansiyonlarına kadar birçok işletme ve kurumun denetime tabi tutulmasını öngörüyor. Hayvanlara kötü muamele eden kişi veya kurumların hayvanlarına el konulacak ve bu hayvanların yeniden sahiplendirilmesi sağlanacak. Kedi ve köpeğini terk eden bireyler, üç yıl boyunca hayvan sahiplenmekten men edilecek.

Denetimler sırasında uygunsuzluk tespit edilmesi halinde idari para cezaları uygulanacak ve düzenlenen tutanaklar Bakanlık yetkililerine iletilecek.