İktisatçılardan asgari ücret artışlarına ilişkin endişeli açıklama

Türkiye ekonomisine dair yapılan bir açıklamada, 126 iktisatçı, asgari ücret artışlarının belirlenmesinde enflasyon oranlarının dikkate alınmaması gerektiğini vurguladı. Türkiye başta olmak üzere Kuzey Amerika, Avrupa ve İngiltere'deki üniversitelerden iktisatçılar, 2025 yılı Ocak ayı için öngörülen asgari ücret artışının %25 olarak belirlenmesinin "bilimsel ve sosyal açıdan kaygı verici" olduğunu ifade etti.

Ortak metinde, Türkiye'de süregelen yüksek enflasyonun dar gelirli bireyleri ve asgari ücretle çalışanları ekonomik olarak daha kırılgan hale getirdiği ve yaşam standartlarını ciddi ölçüde düşürdüğü belirtildi. İktisatçılar, asgari ücret zammıyla birlikte gelir dağılımını göz önünde bulunduran bütüncül bir ekonomi politikası izlenmesi gerektiğine dikkat çekti. Açıklamada dört temel uyarı yapıldı:

1. Enflasyonla mücadelenin toplumsal maliyetinin adil dağıtılması gerekliliği.
2. Asgari ücretlilerin alım gücünün korunmasının sosyal devletin bir gerekliliği olduğu.
3. Gerçekleşen enflasyon oranının altında yapılacak ücret artışlarının gelir dağılımını daha da bozacağı.
4. Enflasyonla mücadelenin, dar gelirli bireylerin yaşam standartlarının düşürülmesi pahasına sağlanamayacağı.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Fatih Karahan, 23 Ekim'de Washington'da yaptığı bir sunumda, asgari ücrete %25 civarında bir zammın 2025 yılı enflasyon ve büyüme hedefleriyle uyumlu olacağını belirtti. Bazı uluslararası yatırımcılar da asgari ücret zammının %25-30 arasında olacağını tahmin ediyor.

Asgari ücret belirleme komisyonunun Aralık ayında çalışmaları tamamlaması ve yeni zam oranının yeni yıldan önce açıklanması bekleniyor. Şu anda Türkiye'de geçerli olan asgari ücret 17,002 TL.

IMF Uyarıları ve Öneriler

Uluslararası Para Fonu (IMF), Türkiye'de asgari ücretin 1 Ocak 2024'ten itibaren %49 oranında artırılmasının ilk çeyrekte enflasyonu artıracağını ifade etti. IMF Türkiye Masası Şefi James Walsh, bu yıl yüksek artışın tekrarlanmamasını umduklarını, çünkü böyle bir uygulamanın enflasyon beklentilerini olumsuz etkilediğini vurguladı. Walsh, Ankara'nın ücret artışı yerine "düşük gelirli hanelere nakit transferleri yoluyla destek sağlayacak sosyal programlar" geliştirmesi gerektiğini önerdi.

Deutsche Bank, Ekim ayı başında yayımladığı raporda, 2025 için %25-30'luk bir asgari ücret zammı beklentisini dile getirdi. Ancak banka, %30'u aşan bir zam oranının işletmeleri zorlayabileceği ve enflasyon beklentilerini bozabileceği konusunda uyardı.

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, 24 Ekim'de ABD'de katıldığı bir uluslararası finans etkinliğinde, asgari ücretin artış oranıyla ilgili yorum yapmanın uygun olmadığını belirtti. Şimşek, asgari ücretin sendikalar, işverenler ve hükümet arasında müzakerelerle belirlendiğini ifade ederek, rekabet gücünün belirli bir düzeyde korunması konusunda duyarlı olunacağına inandığını dile getirdi. 

TCMB, 2024 yıl sonu enflasyon tahminini %38 olarak belirlemişken, 2025 yıl sonu için %14 olarak açıklamıştı. Eylül ayında revize edilen Orta Vadeli Plan'da, 2024 için yıllık enflasyon hedefi %41,5 olarak yer aldı. Hükümet, 2024'te Temmuz ayında asgari ücret için ara zam yapılmama kararı almıştı. Bakan Şimşek, olası bir zammı "enflasyon hedefinden taviz" olarak değerlendirdi.

Bu gelişmeler, asgari ücretin belirlenmesinde enflasyon ve ekonomik istikrar gibi faktörlerin önemine dikkat çekiyor.