İş göremezlik ödeneğiyle ilgili AYM'den iptal kararından ne anlamalıyız?

Anayasa Mahkemesi (AYM), iş kazası veya meslek hastalığı nedeniyle istirahatli olan sigortalılara ödenen geçici iş göremezlik ödeneğine yönelik düzenlemelerin Anayasa'ya aykırı olduğuna karar verdi. Kararın ardından, geçici iş göremezlik ödeneğinin hesaplanmasında değişikliğe gidilecek ve sigortalıların son bir yıl içindeki prim gün sayısına bakılmaksızın önceden olduğu gibi iş göremezliğin başladığı tarihten önceki on iki ayın son üç ayında SGK'ya bildirilen prime esas kazançlar toplamı, bu kazançlara esas prim ödeme gün sayısına bölünerek hesaplanacak. Bu düzenleme, Anayasa Mahkemesi'nin kararının ardından 21 Aralık 2024 tarihinden itibaren yürürlüğe girecek.

Karar gazetesinden Eyüp Sabri Demirci, AYM'nin aldığı kararı detaylı bir şekilde işledi:

Rapor parasıyla ilgili yasaya Anayasa Mahkemesinden iptal kararı
 

İş kazası ve meslek hastalığı, hastalık veya analık hali nedeniyle istirahatli olan sigortalılara son bir yıl içinde 90 prim günleri varsa ve istirahatli oldukları süreler zarfında çalışmadıklarına dair bildirim işverenlerce yapılmış ise SGK tarafından sigortalılara rapor parası olarak da bilinen geçici iş göremezlik ödeneği verilmektedir.

Bu ödeme iş kazası ve meslek hastalığı ile analık halinde raporlu olunan sürelerin tamamı dikkate alınarak, hastalık halinde ise raporlu olunan sürenin 3. gününden başlanılarak yapılmaktadır.

Sahte bildirimler nedeniyle uygulamada değişikliğe gidildi.

Geçici iş göremezlik ödeneğine esas günlük kazanç evvelce iş kazasının veya doğumun olduğu tarihten, meslek hastalığı veya hastalık halinde ise iş göremezliğin başladığı tarihten önceki on iki ayın son üç ayında SGK’ya bildirilen prime esas kazançlar toplamının, bu kazançlara esas prim gün sayısına bölünmesi suretiyle hesaplanmakta idi.

Ancak gerek fiilen çalışmayan kişilerin sahte sigortalı gösterilmek suretiyle, gerekse ödeneğe esas günlük kazancın hesaplanmasına esas üç aylık dönemde daha yüksek prime esas kazanç gösterilmek suretiyle geçici iş göremezlik ödeneklerinin yükseltilmesinin önüne geçilmesi amacıyla 22/4/2021 tarihli Resmî Gazete‘de yayımlanan 7316 sayılı Kanunla hastalık ve analık hali nedeniyle ödenen geçici iş göremezlik ödeneklerine esas günlük kazancın hesaplanmasında değişikliğe gidilmiştir. Yapılan değişiklikle hastalık ve analık hali nedeniyle istirahatli olan sigortalıların geçici iş göremezlik ödeneğine esas günlük kazançlarının;

İş göremezliğin başladığı tarihten önceki on iki aydaki prime esas kazançlar toplamının bu kazançlara esas prim ödeme gün sayısına bölünmesi suretiyle hesaplanmasına geçilmiş,
Ayrıca, iş göremezliğin başladığı tarihten önceki son bir yıl içerisinde prim gün sayısı 180 günden az olan sigortalılar yönünden, geçici iş göremezliğe esas günlük kazancın iş göremezliğin başladığı tarihteki günlük asgari ücretin iki katını geçemeyeceğine yönelik bir sınırlama getirilmiştir.
Düzenlemenin Anayasaya aykırı olduğuna karar verildi.

Bu defa Anayasa Mahkemesinin 21/3/2024 tarihli Resmî Gazete ‘de yayımlanan kararı ile 7316 sayılı Kanunla getirilen bu düzenlemelerin Anayasa’ya aykırı olduğu gerekçesiyle iptaline ve iptal hükümlerinin kararın Resmî Gazete ‘de yayımlandığı tarihten itibaren 9 ay sonra yürürlüğe girmesine karar verilmiştir.
Sonuç olarak, Anayasa mahkemesinin iptal kararı sonrasında 21/12/2024 tarihinden itibaren hastalık ve analık hali nedeniyle istirahatli olan sigortalılara ödenecek geçici iş göremezlik ödeneğinin hesabında esas alınacak günlük kazanç, sigortalının son bir yıl içindeki prim gün sayısının 180 günden az veya çok olduğuna bakılmaksızın, önceden olduğu gibi iş göremezliğin başladığı tarihten önceki on iki ayın son üç ayında SGK’ya bildirilen prime esas kazançlar toplamının, bu kazançlara esas prim ödeme gün sayısına bölünmesi suretiyle hesaplanacaktır.