Maaş artışları fakirliği niçin bitiremiyor?

Dünya gazetesi başyazarı İbrahim Kahveci, Türkiye'de maaş artışlarının yoksulluğu azaltmadığını ve bunun nedenlerini analiz etti.

'"Maaş artışı fakirliği niye bitiremiyor?" başlıklı yazısında Kahveci, 2011-2023 dönemindeki veriler ışığında, asgari ücret ve ortalama ücretin dolar bazında artış göstermesine rağmen, yoksul sayısının da önemli ölçüde arttığına dikkat çekti. 2011 yılında 387,2 dolar seviyesinde olan asgari ücret, 2023 yılına gelindiğinde 422,6 dolara çıkarken, ortalama ücret ise 623,9 dolardan 634,9 dolara yükseldi. Dolar bazında asgari ücretin %9,1 artarken, ortalama ücretin yalnızca %1,8 artması, gelir dağılımındaki adaletsizliği gözler önüne serdi.

Kahveci, yoksulluk oranlarına da değinerek, 2011 yılında medyan gelirin %60’ına göre yoksul sayısının 16 milyon 569 bin iken, 2023 yılında bu sayının 17 milyon 873 bine çıktığını belirtti. Medyan gelirin %60’ına göre yoksul sayısının 1 milyon 304 bin kişi arttığı ifade edildi. Medyan gelirin %50’sine göre yoksul sayısının azaldığına dikkat çeken Kahveci, bu durumun alt gelir grubundaki artışların yetersiz olduğunu ve üst gelir grubunda ise daha sınırlı bir artışın gerçekleştiğini gösterdiğini vurguladı.

Bölgesel Dengesizlikler

Kahveci, bölgesel yoksulluk değişimlerine de dikkat çekti. 2017-2023 yılları arasında Türkiye genelinde 2 milyon 9 bin yoksulun artış gösterdiğini, bunun %12,7'lik bir artış oranına tekabül ettiğini belirtti. İstanbul'un 250 bin yoksul artışı ile en çok etkilenen bölge olduğunu, ancak yoksulluk artış oranının %9,0'da kaldığını ifade etti. Manisa, Afyon, Kütahya ve Uşak gibi bölgelerde ise yoksul artış oranı %63'e ulaştı. Kahveci, Gaziantep, Adıyaman ve Kilis gibi bölgelerin yoksulluk oranında düşüş yaşadığını belirterek, bu durumun dikkat çekici olduğunu vurguladı.

Türkiye genelinde ortalama aylık gelir 3 bin 211 lira iken, İstanbul'da bu rakam 4 bin 345 lira olarak belirlendi. Kahveci, yoksulluk sınırının bölgeden bölgeye değiştiğine dikkat çekerek, Ağrı, Kars, Iğdır ve Ardahan gibi illerde 1.751 liranın altında gelir olanların yoksul sayıldığını ifade etti.

2024 Ücretleri ve Yoksulluk Sorunu

2024 yılı itibarıyla asgari ücretin 534,9 dolara, ortalama ücretin ise 843,9 dolara ulaştığını belirten Kahveci, asgari ücretin sadece iki yılda %81,2 oranında arttığını, ortalama ücretin ise %93,0 oranında bir artış gösterdiğini ifade etti. Ancak açlık sınırındaki artışın %45,8 gibi düşük bir seviyede kaldığını vurgulayan Kahveci, bu durumun maaş artışlarının yeterli olmadığını gösterdiğini kaydetti.

Kahveci, yoksulluk sorununun çözümünün sadece gelir artışına bağlı olmadığını, aynı zamanda bu gelirlerin adil bir şekilde dağıtılmasının da önem taşıdığını belirterek, “Yalnızca gelirin artması değil, artan gelirin paylaşılması da çok önemlidir” diyerek, toplumsal eşitsizliğin giderilmesi gerektiğine işaret etti. 

Sonuç olarak, Türkiye'de maaş artışlarının yoksulluğu azaltma konusundaki yetersizliği ve gelir dağılımındaki adaletsizlik, çözüm bekleyen önemli bir mesele olarak gündemde kalmaya devam ediyor.