Öğretmen, mühendis, murakıp ve diğer devlet memurları köşe yazarlığı yapabilir mi?

Öğretmenler, mühendisler, doktorlar, murakıplar ve diğer devlet memurlarının köşe yazarlığı yapabilme durumu, belirli kısıtlamalara tabi. Kısıtlamaları dikkate almadan yazı kaleme alınması, kimi durumlarda memuriyetin sona ermesine neden olabilir. 

Memur ve öğretmenlerin gazete, internet sitesi veya dergilerde yazarlık yapmalarına ilişkin detaylı bilgiler haberimizde.

Kamu personel rejimi alanındaki duayen isim Ahmet Ünlü'nün aktardığına göre, kamu görevlilerinin basına bilgi veya demeç verme konusunda yasal düzenlemeler bulunuyor. Örneğin, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 15. maddesine göre, devlet memurları kamu görevleri hakkında basına, haber ajanslarına veya radyo ve televizyon kurumlarına bilgi veya demeç veremiyorlar. Ancak belirli izinler alındığında ve kurallara uyulduğunda köşe yazarlığı yapma hakkı bulunuyor.

Köşe yazarlığı yapmak için memurun çalıştığı kurumdan izin alması gerekiyor. Ancak, yazılan konuların görev alanına giriyor olması durumunda izin alınması gerekiyor. Memurların köşe yazısından aldığı ücretin ticari kazanç kapsamına girip girmediği de tartışma konusu. Ancak, izin alınmak kaydıyla görevle ilgili olmayan konularda yazılmasında sakınca bulunmuyor.

Her statüdeki memurun köşe yazarlığı yapabilmesi konusunda kesin bir yargıya varmak zor. Çünkü, köşe yazarlığında memurun statüsünden ziyade becerisi öne çıkmalı. Bu durum, kamu kesiminde üst düzey görevlilerin kendi adlarıyla yazılar yazdığına pek şahit olunmadığını gösteriyor.

Köşe yazarlığı yapan memurun unvanını kullanması konusu da mütalaa ediliyor. Devlet Personel Başkanlığı, unvanın kullanılmasında herhangi bir yasal engel bulunmadığını belirtiyor. Ancak, belirli kısıtlamalara ve kurallara uyulması gerekiyor.

Ahmet Ünlü, meseleyi soru-cevap tekniği ile şöyle inceleme masasına yatırıyor:

1- Memurların köşe yazarlığı yapması mümkün müdür?

Memurların köşe yazarlığı yapmaları bazı kısıtlar dahilinde elbette mümkündür. Ancak, bu kısıtlar dikkate alınmaksızın yazılan yazılar bazen memuriyetin sona ermesine dahi yol açabilir.

Bu konuyla ilgili olarak, 657 sayılı Kanunun Basına bilgi veya demeç vermeyi düzenleyen 15''inci maddesinde; '' Devlet Memurları, kamu görevleri hakkında basına, haber ajanslarına veya radyo ve televizyon kurumlarına bilgi veya demeç veremezler. Bu konuda gerekli bilgi ancak bakanın yetkili kılacağı görevli illerde valiler veya yetkili kılacağı görevli tarafından verilebilir..….'' hükmüne yer verilmiştir.

Bu hükme göre, köşe yazarlığı yapmada birinci kısıt, memurun kendi görev alanıyla ilgili yazılar yazmamasıdır. Şayet memur bu konuda kurumundan gerekli izni almışsa köşe yazısı yazmasında herhangi bir mahzur yoktur.

Gerekli izinler alınmadan memur kendi görev alanıyla ilgili konularda köşe yazısı yazarsa 657 sayılı Kanunun 125''inci maddesinde yer alan; Yetkili olmadığı halde basına, haber ajanslarına veya radyo ve televizyon kurumlarına bilgi veya demeç vermenin karşılığı olan kınama cezasıyla tecziye edileceğini bilmelidir. Şayet yazılan yazılar gizlilik içeriyorsa o takdirde memuriyetten çıkarma cezasıyla dahi karşı karşıya kalınabilir.
 

Kamu görevlerinin yürütülmesiyle ilgili olarak basın organlarıyla radyo televizyon kurumlarına bilgi ve demeç vermeye yetkili olduğunu belirtmek ve idarenin halkla ve kamuoyuyla münasebetlerinde insicamlı bir düzen sağlamak amacıyla bu madde konulmuştur.

Madde metninde görüleceği üzere, memurlar kamu görevleri hakkında bilgi veya demeç veremezler. Ne yazık ki, kamu kurumları bu ayrımı hep gözden kaçırmakta ve başta sendikacılar olmak üzere memurlara disiplin cezası uygulaması yoluna gitmektedir. Bu nedenle konunun anlaşılması için bir örnek vermenin yararlı olacağını düşünüyoruz. Başbakanlıktaki bir uzmanın, incelediği bir yönetmelik hakkında bilgi veya demeç vermesi ''kınama'' disiplin cezasını gerektirmekle birlikte, bu uzmanın ''memur maaş artışlarının adaletsiz olduğunu'' beyan etmesi, ''kınama'' disiplin cezasının verilmesini gerektirmez.'' ifadesine yer verilmiştir.

2- Köşe yazarlığı için izin alınmasına gerek var mıdır?

Köşe yazarlığı yapmak için memurun çalıştığı kurumdan izin alması gerektiğini emreden bir düzenleme bulunmamaktadır. Ancak, memurun yazdığı konular görev alanına giriyorsa bu durumda izin alması gerekmektedir. Kamu kurumlarının farklı saiklerle hareket etme ihtimalinin her zaman olacağı ihtimalinden hareketle köşe yazarlığı yapmak isteyenlerin kurumlarından izin almalarını öneririz. Ayrıca, köşe yazısının mahiyeti nedeniyle adli bir kovuşturma yapılması, akabinde de idari soruşturma açılması her zaman mümkün olup, memurun bu durumu bilerek yazısını kaleme alması gerekmektedir.

3- Köşe yazarlığından alınan ücretin mahzuru var mıdır?

Memurların çekindiği bir diğer konu ise köşe yazısından alınan ücretin ticari kazanç kapsamına girip girmediğidir. 657 sayılı Kanunun Ticaret ve diğer kazanç getirici faaliyetlerde bulunma yasağını düzenleyen 28''inci maddesinde; ''Memurlar Türk Ticaret Kanununa göre (Tacir) veya (Esnaf) sayılmalarını gerektirecek bir faaliyette bulunamaz, ticaret ve sanayi müesseselerinde görev alamaz, ticari mümessil veya ticari vekil veya kollektif şirketlerde ortak veya komandit şirkette komandite ortak olamazlar. (Görevli oldukları kurumların iştiraklerinde kurumlarını temsilen alacakları görevler hariç). Eşleri, reşit olmayan veya mahcur olan çocukları, yasaklanan faaliyetlerde bulunan memurlar bu durumu 15 gün içinde bağlı oldukları kuruma bildirmekle yükümlüdürler.'' hükmüne yer verilmiştir.

Bu hükümler çerçevesinde, göreviniz dışındaki konularda (izin alınmak kaydıyla görevle ilgili konularda) köşe yazısı veya makale yazılmanızda herhangi sakınca bulunmamaktadır. Ayrıca, köşe yazarlığı yapmak ticari bir getiri sağlamakla birlikte tacir veya esnaf sıfatı kazandırmaz. Ancak, yetkili olmadığınız konularda açıklama yapmamalısınız. Nitekim köşe yazarlarından memur veya öğretim görevlisi olan birçok yazar bulunmaktadır.

3- Her statüdeki memur köşe yazarlığı yapabilir mi?

Bu soruya evet diyemiyoruz. Çünkü, köşe yazarlığında memurun statüsünden ziyade becerisi öne çıkmalıdır. Aksi takdirde konu içinden çıkılmaz bir hal alacaktır. Bu durumu örnekle açıklamak gerekirse; Maliye Müsteşarının, Milli Eğitim Müsteşarının veya Hazine Müsteşarının herhangi bir gazetede köşe yazarlığı yaptığını düşünelim.

Öncelikle görevi başında bulunan bir üst düzey görevlinin herhangi bir gazetede açıklama mahiyetinde de olsa köşe yazarlığı yapması işgal edilen statü nedeniyle haksız bir rekabet edinilmesine sebep olacaktır. Yukarıdaki örneğimizden hareketle yüzbinlerce öğretmenin amiri durumunda olan bir kişinin yapacağı açıklamalar ister istemez ilgiyle takip edilecek, bu durum ise ister istemez gazete açısından tiraj artışı sağlayacaktır. Kaldı ki yazı yazılan gazete, kişiden ziyade unvanı esas alarak köşeyi tahsis edecektir. Ayrıca, bu durum gereksiz birçok çıkarımda da bulunulmasına sebep olacaktır. Dolayısıyla her statüdeki memurun köşe yazarlığı yapması hem etik açıdan hem de yazan kişiden ziyade ''statü yazarlığının'' ön plana çıkması nedeniyle doğru değildir ve görevin tartışma konusu yapılmasına sebep olacaktır. Bu açıdan bakıldığında kamu kesiminde üst düzey görevlilerin kendi adlarıyla yazılar yazdığına pek şahit olunmaz. Olunması halinde de ilginin statüsü tartışmaya açılır. Zaten bu statüdeki kişiler haber ajanslarına veya gazetelere görev alanlarıyla ilgili açıklamalar yapabilmektedir.

4- Köşe yazarlığı yapan memur, unvanını kullanabilir mi?

Devlet Personel Başkanlığı vermiş olduğu bir mütalaada; 657 sayılı Kanunda Devlet memurunun kitabın yazarı olarak ismi ile birlikte kariyer unvanının ve görev yaptığı kurumun adının kullanılması hususunda herhangi bir yasal engel bulunmadığını belirtmiştir. Bu nedenle bizde köşe yazarının yukarıda açıkladığımız kısıtlar çerçevesinde kalınmak kaydıyla unvanın kullanılmasının mümkün olduğunu düşünüyoruz.