Tarihi belgeler kültür ve sanat şehri Trabzon'un geçmişine ışık tutuyor

Doğu Karadeniz’de ilk gazetesinin 153 yıl önce Trabzon’da basıldığı, Trabzon’da ilk matbaanın devreye girmesi ile birlikte 1869-1928 yılları arasında 104 Türkçe gazete ve dergi ile farklı dillerde 37 gazete çıkartıldığı öğrenildi.

Ülkemizde matbaanın Anadolu’ya ilk girişi 1860’lı yıllarda olurken, Sultan Abdülaziz döneminde her vilayette matbaa kurulması talimatı ile yeni bir dönem başlatıldı. Dönemin matbaalarında salnameler, vilayet gazeteleri, dini kitaplar, edebi eserler ve dergiler basıldı.

Doğu Karadeniz bölgesinde ise ilk matbaa bölgenin en önemli illerinden biri olan Trabzon’un Ortahisar ilçesinde kurulurken, Anadolu’nun ilk salnamesi ve bölgenin ilk gazetesi de Trabzon’da yayımlandı. Trabzon Vilayet Matbaasının kurulumundan kısa bir süre sonra Trabzon Gazetesi ve Trabzon Salnamesi basıldı. Anadolu’da ilk yayımlanan Vilayet Gazetesi 1867 yılında Enver-ı Şarkiye ve bunu daha sonra 1869 yılında Trabzon, Bursa, Konya, İzmir, Diyarbakır gibi vilayetlerde yayımlanan eserler takip etti.

Araştırmalara göre, Trabzon’da ilk matbaa 1866 yılında ’Matbaa-i Vilayet Trabzon’ adı ile kurulurken, Trabzon Vilayet Matbaası Rus işgalinden sonra yağmalanmış ve bir daha toparlanamamış. Trabzon’da ilk özel Türk matbaası ise 1883 yılında Sofuoğlu Mücellit İsmail Hakkı Bey tarafından kurulurken, Trabzon’da matbaanın devreye girdiği 1869 yılından 1928 sonuna kadar 104 Türkçe gazete ve dergi ile farklı dillerde 37 gazete ve dergi çıkarıldı.

Tüm bunlar Trabzon Tarih Müzesi’nde sergilenirken, müzenin sorumlusu ve Sanat Tarihi Uzmanı Fatma Odabaşoğlu, müzenin 2016 yılında hizmete açıldığını hatırlattı. Odabaşoğlu “Müzemiz 2016 yılında inşası tamamlanıp, ziyarete açıldı. Müze içerisinde 7 bin 800 adet eser bulunuyor ve bu eserler tarih ve sanat şehri Trabzon’un tarihi kimliğine ışık tutar niteliktedir. Belgeler içerisinde fotoğraflar, kartpostallar, kitaplar, Osmanlı ve Cumhuriyet dönemini yansıtan eserler sergilenmektedir. Dönemin padişahı Abdülaziz’in talimatı ile tüm vilayetlerde matbaa kurulumu başlamış olup, Trabzon ilinde de 1869 yılından itibaren matbaa kullanılmaya başlanmıştır. Bölgesinin ilk matbaası Trabzon’da kurulmuş, daha sonra da birçok vilayette de kurulmaya başlamıştır. Trabzon’da ilk gazete ise 1869 yılında ’Trabzon Vilayet Gazetesi’ adı altında yayımlanmıştır. Müzemizde basın tarihine ait bir odamız bulunmaktadır. Burada özellikle II. Meşrutiyet dönemine ait gazeteler ve dergilerin yanı sıra baskı malzemeleri, fotoğraf makineleri gibi eşyalar da yer almaktadır. Müzemize yerli ziyaretçilerin ilgisinin yanında yabancı turistler de ilgi göstermektedir. Müzemiz 2018 yılında Türkiye genelindeki özel müzeler içerisinde Tarih kentler Birliğinden en iyi arşiv ve koleksiyon ödülünü aldı. Müzemizde ayrıca Trabzonspor’un tarihini anlatan bir oda yer almaktadır. Aynı sokakta Ortahisar Belediye başkanı Av. Ahmet Metin Genç öncülüğünde basın tarihini yansıtacak Basın Tarihi Müzesinin yapımı da sürmektedir” dedi.

Trabzon Tarih Müzesinde 7 bin 800 eser yer alırken, Trabzon kent yaşamını, basın tarihini, Trabzonspor’u, şehrin kültür-sanat ve sosyal yaşantısını anlatan ayrı ayrı odalarda çok sayıda eserler sergileniyor. Müzede ayrıca Osmanlı İmparatorluğunun yükselme döneminin en önemli üç padişahı Fatih Sultan Mehmet, Yavuz Sultan Selim, Kanuni Sultan Süleyman’ın heykelleri yer alıyor. Trabzon Tarih Müzesi, 2018 yılında Tarihi Kentler Birliğinden Türkiye geneli en iyi koleksiyon ve arşiv ödülü alırken, müzeyi her gün çok sayıda kişi ziyaret ediyor.