Tasarruf Tedbirleri Genelgesi'nin kamu personeline yansıması

Ahmet Ünlü'nün yazısı

Cumhurbaşkanlığı Tasarruf Tedbirleri Genelgesi’nin kamu personeline yansıması (1)

Tasarruf tedbirlerinin yer aldığı 2024/7 sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesi ile kamu personelini ve adaylarını ilgilendiren birçok hususa yer verilmiştir. Bu yazımızda Genelgenin kamu personeli ve adaylarını ilgilendiren hususlarını açıklamaya çalışacağız.

Genelgeye aykırı davranan personel cezalandırılacak

Daha önceki genelgelerde yer almayan hususlardan birisi de alınan tedbirlerin takip ve denetimi ve aksi davranışların cezalandırılacağına ilişkin düzenlemelerdir. Yeni Genelgede tedbirlerin uygulanmasının hassasiyetle takip edileceği, denetleneceği, raporlanacağı ve aykırı hareket edenler hakkında gerekli yaptırımların uygulanacağı belirtilmektedir. Tasarruf tedbirleri genelgeleri incelendiğinde ilk defa bu tür ifadelere yer verildiğini görüyoruz. Genelgelere aykırı davranışların idari ve mali denetime tabi olacağı genel bir kural olmasına rağmen genelgede açıkça bu hususların belirtilmesi işin psikolojisi açısından oldukça önemlidir.

Yeni lojmanlar yapılmayacak ve lojman kiraları artırılacak

Genelge ile yeni lojman, her ne adla olursa olsun memur evi, kamp, kreş, eğitim, dinlenme ve benzeri sosyal tesis ve bunlarla ilgili arsa veya arazi satın alınmayacak, kamulaştırılmayacak, yeni kiralama yapılmayacak ve yeni inşaata başlanmayacaktır. Ayrıca, savunma ve güvenlik hizmetlerinde kullanılanlar hariç mevcut lojman ve sosyal tesisler ekonomiye kazandırılacaktır. İlk defa sosyal tesislerin özelleştirileceğine ilişkin düzenlemeye yer verilmiştir.

Yine lojman kiraları ve sosyal tesis ücretlerinin rayiç bedeller dikkate alınarak yeniden belirleneceği belirtilmiştir. Lojman kiralarının çok düşük olduğu dikkate alındığında böyle bir düzenlemeye ihtiyaç olduğu kaçınılmazdı. Daha önceki yazılarımızda da izah ettiğimiz üzere lüks lojmanlar için ödenen kira bedelleri 975 TL ile sınırlıydı. Sıradan binalarda dahi aidatların bu rakamların çok üzerinde olduğunu ifade etmemiz gerekiyor. Ankara’daki en düşük kira bedellerini açıklamaya gerek olmadığını düşünüyoruz.

Araçların kamu personeli tarafından kullanımı sağlanacak

Kamu kurum ve kuruluşlarının şoför ihtiyacı, kadrolu şoför veya hizmet alımı suretiyle taşıt edinimi sözleşmelerine dayalı olarak karşılanmak yerine öncelikle 17/3/2006 tarihli ve 2006/10194 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Taşıtları Sürebilecek Kamu Görevlilerinin Belirlenmesine İlişkin Esas ve Usuller çerçevesinde resmi görevi ifa etmek üzere taşıta ihtiyaç duyan kamu görevlilerinin görevlendirilmesi suretiyle karşılanacaktır.

Yıllardan beri uygulamada olan bir düzenlemeye ağırlık verileceğinin belirtilmesi oldukça önemlidir. Kaldı ki önceki genelgelerde de aynı ifadeler yer almaktadır. Ehliyeti olan kamu personelinin kamu araçlarını kullanması ile ilave şoför istihdamının önüne geçilmesi hedeflenmektedir.

Hizmet araçları özel işlerde kullanılamayacak

Hizmet aracı olarak kullanılan taşıtlar, münhasıran resmi hizmetlerin yerine getirilmesi amacıyla aynı kurumun birimleri arasında ayrım yapmaksızın ve mümkün olduğu ölçüde güzergah birleştirmesi yapılarak kullanılacaktır.

Bu taşıtlar, özel işlerde, tatil günlerinde ve personel servis aracı olarak kullanılmayacak, hiçbir makam, birim ve şahsın kullanımına tahsis edilmeyecektir. Bu hükümler 237 sayılı Kanunun 17’nci maddesinin ikinci fıkrası kapsamında kullanılan taşıtlar hakkında da uygulanacaktır.

Kanunda, vakıf, dernek, sandık, banka, birlik, firma, şahıs ve benzeri kuruluş veya kişilere ait olup bu Kanun kapsamında bulunan kurumlar ile özel kanunla veya Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle kurulmuş diğer kamu kurum, kurul, üst kurul ve kuruluşlarınca kullanılan taşıtların giderleri için (güvenlik hizmetlerinde kullanılan taşıtlar hariç) kurum bütçelerinden hiçbir şekilde ödeme yapılamayacağı belirtilmiştir. 

Acı ama genelgede bu ifadelere yer verilmesi geçmişte hizmet araçlarının bu tür işlerde kullanıldığını anlamına gelmektedir. Daha açık ifade ile kamuya ait araçların özel işlerde kullanılması suçtur ve çok büyük yaptırımı vardır. Ancak uygulamada birkaç gariban dışında hiç kimseye bir şey olmamıştır.

Lüks mekanlarda eğitim ve çalıştaylara son veriliyor

Kamu kurum ve kuruluşlarının hizmet içi eğitim, konferans, seminer, çalıştay, sempozyum, toplantı, organizasyon ve benzeri her türlü faaliyetlerinin uzaktan erişim yöntemleriyle yapılması esastır. Söz konusu faaliyetlerin yüz yüze yapılmasının zorunluluk arz ettiği durumlarda kamu tesisleri kullanılacak, bu faaliyetler mümkün olduğunca kamu personeli tarafından yürütülecek, görev süresi ve görevli sayısı asgari seviyede tutulacaktır.

Geçmiş genelgelerde de benzer düzenlemeler yer almasına rağmen çok fazla bu hususlara dikkat edildiğini söyleyemeyiz.

Emeklilik, istifa ve ölüm nedeniyle azalan personel kadar yeni alım yapılabilecek

Mevcut personelin etkin ve verimli çalışmasını sağlamak üzere gerekli tedbirler alınacak, bu personel hizmet standartlarına uygun ve dengeli bir şekilde görevlendirilecek ve atıl personel oluşmasına izin verilmeyecektir. Kanundan doğan mecburi yükümlülüklerin yerine getirilmesi hariç olmak üzere bir önceki mali yılda kadro ve pozisyon sayılarında emeklilik, istifa ve ölüm gibi nedenlerle meydana gelen azalma kadar yeni kadro ve pozisyon ihdası ya da kullanım talebinde bulunulabilecektir. Mahalli idareler bakımından bu kapsamdaki uygulamalarda, ilgili mevzuatta yer alan norm kadro ilke ve standartları ile yıllık toplam personel giderleri hakkındaki oranlar esas alınacaktır.

Genelgedeki bu düzenleme en fazla öğretmen adaylarını etkileyecektir. Millî Eğitim Bakanlığının faaliyet raporlarına göre, Millî Eğitim Bakanlığı’ndan 2012 yılında 8.800, 2013 yılında 7.877, 2014 yılında 7.975, 2015 yılında 10.988, 2016 yılında 44.144 ve 2017 yılında 19.217, 2018 yılında 8.982, 2019 yılında 15.019, 2020 yılında 15.021, 2021 yılında 15.063, 2022 yılında 5.771 ve 2023 yılında 23.670 olmak üzere emekli, istifa, göreve son, muvafakat, vefat, müstafi ve devlet memurluğundan çıkarılma yoluyla öğretmen ayrılmıştır.

Buna göre 2024 yılında en fazla 23.670 öğretmen alımı yapılabilecektir. 2021/14 nolu Genelgede de benzer ifadeler olmasına rağmen emekli vb. nedenlerle ayrılan öğretmen sayısından daha fazla öğretmen ataması yapılmıştır. Üzülerek belirtmemiz gerekiyor ki geçmiş dönemlerdeki genelgelerin çok fazla uygulandığını söyleyemeyiz.

Sınavsız personel alımına ilişkin düzenleme yer almıyor

Strateji ve Bütçe Başkanlığı tarafından açıklanan verilerdeki en dikkat çekici rakam 641.692 işçinin istihdam edildiği BİT’ler yani belediye iktisadi teşebbüsleridir. Bu verilere göre kamudaki işçi sayısının yarıdan fazla (% 51,84) BİT’lerde istihdam edilmektedir.

Genelge ile her ne kadar emeklilik, ölüm ve istifa nedeniyle ayrılan personel sayısı kadar personel alınacağı belirtilmiş olsa da BİT’lerde istihdam edilen kamu işçilerinin sınavsız alım yöntemine ilişkin düzenlemeye yer verilmemesi çok büyük bir eksiklik olarak görülmektedir. Buna ilişkin bir düzenlemeye yer verilmesinin uygun olacağını düşünüyoruz.

Ayıca Genelge ile BİT’lere yapılan personel alımlarının kapsamda olup olmadığı da anlaşılmamaktadır. Zira mahalli idareler bakımından bu kapsamdaki uygulamalarda, ilgili mevzuatta yer alan norm kadro ilke ve standartları ile yıllık toplam personel giderleri hakkındaki oranlar esas alınacağı belirtilmektedir ki BİT’lere ilişkin bu yönde bir düzenleme yer almamaktadır.