Teknik hizmetler sınıfının iş sağlığı ve güvenliği sorunları-çözüm önerileri

Kamu mühendislerinin iş sağlığı ve güvenliği konusundaki talepleri gündemdeki yerini koruyor. Memur-Sen'in yayımladığı raporda teknik hizmetler sınıfında yaşanan sorunları ve çözüm önerilerini detaylı bir şekilde ele alınıyor. Hiyerarşik yapılanmadan mali imkânların etkisine kadar birçok faktörün incelendiği raporda, iş güvenliği uzmanlarının maaşlarından işveren vekillerinin sorumluluklarına kadar geniş bir yelpazede çözüm önerileri sunuluyor. Sektördeki uzmanlar, işçi temsilcileri ve kamu görevlileri tarafından dile getirilen sorunlar, iş sağlığı ve güvenliği alanında daha etkin politikaların geliştirilmesi için önemli bir fırsat olarak değerlendiriliyor.

Raporun söz konusu bölümünü detaylı bir şekilde inceleyen MEMUR5.COM editörü konuyu özetliyor.

Memur-Sen'in yayımladığı "Mühendislik Meslek Kanunu ve Teknik Hizmetler Sınıfının Sorunları Paneli/Çalıştayı Raporu"nda, "Katılımcılar Tarafından İfade Edilen Sorunlar ve Çözüm Önerileri” başlıklı bölümünde konu detaylı bir şekilde inceleniyor.

Kısa özet

Çalışma hayatında iş sağlığı ve güvenliği konularında karşılaşılan sorunlar ve çözüm önerileri, katılımcılar tarafından detaylı bir şekilde ele alındı. Çeşitli sektörlerden uzmanlar, işçi temsilcileri ve kamu görevlilerince ifade edilen bazı ana sorunlar ve çözüm önerilerine ilişkin kısa bir özet:

1. Hiyerarşik Yapılanma ve Amir-Memur İlişkisi: Kamudaki hiyerarşik yapılanma, iş güvenliği uzmanlarının etkin bir şekilde çalışmasını engelliyor. Amir-memur ilişkisi, iş sağlığı ve güvenliği kültürünün oluşumunu zorlaştırıyor. Çözüm olarak, bu yapılanmanın gözden geçirilmesi ve iş güvenliği uzmanlarının bağımsızlığının sağlanması öneriliyor.

2. Mali İmkânların Etkisi: İş Sağlığı ve Güvenliği kurullarında mali imkânlar gerekçe gösterilerek alınan kararların gecikmesi veya eksik uygulanması sorun yaratıyor. Çözüm olarak, karar alma süreçlerinin hızlandırılması ve mali imkânların daha etkin kullanılması öneriliyor.

3. İSG Uzmanlarının Ücret ve Riskleri: İş sağlığı ve güvenliği uzmanlarının aldıkları ücretlerin yetersiz olduğu ve risklere karşılık mali haklarının olmaması büyük bir sorun teşkil ediyor. Çözüm olarak, uzmanların daha adil bir şekilde ücretlendirilmesi ve risklerine karşılık ek haklar sağlanması öneriliyor.

4. İşveren Vekilinin Rolü: İşveren vekilinin görevlerini yeterince yerine getirmemesi ve iş sağlığı ve güvenliği konularına gereken önemi vermeyerek çalışanları olumsuz etkilemesi sorun oluşturuyor. Çözüm olarak, işveren vekilinin daha etkin denetlenmesi ve iş sağlığı ve güvenliği konularında eğitilmesi öneriliyor.

5. Teknik Personelin Korunması: Sahada çalışan teknik personelin gerekli teçhizatı ve silahı yanında bulunduramaması yaşamsal riskler oluşturuyor. Çözüm olarak, teknik personelin güvenliğinin sağlanması için gerekli ekipmanın temin edilmesi ve eğitiminin verilmesi öneriliyor.

Bu sorunlar ve çözüm önerileri, iş sağlığı ve güvenliği alanında daha etkin ve güvenli bir çalışma ortamının oluşturulması için önemli adımların atılmasını sağlayabilir. Katılımcıların çeşitli sektörlerden ve uzmanlık alanlarından gelmesi, bu önerilerin çok çeşitli ve kapsayıcı olmasını sağlıyor.

Uzun özet

Katılımcılar tarafından ifade edilen sorunlar ve çözüm önerileri detaylı şekilde şöyle sıralamak mümkün:

- Kamudaki hiyerarşik yapılanma nedeniyle iş güvenliği uzmanlarının işlerini verimli bir şekilde gerçekleştirebilmesi için uygun koşulların sağlanamaması, klasik anlamdaki amir-memur ilişkisinin iş sağlığı ve güvenliği kültürünün oluşumunun önünde engel olması.

- İş Sağlığı ve Güvenliği kurullarında mali imkânların gerekçe gösterilerek bazı kararların alınmasının geciktirilmesi ya da alınan kararların gereğinin yapılmasında keyfilik gösterilmesi.

- İşyeri tehlike sınıflarının tespitinde işyerinin iyi analiz edilmemesi veya idarecilerin az tehlikeli işyeri sınıfına girmek için yönlendirmelerde bulunması.

- İSG uzmanlarının aldıkları ücretlerin yetersizliği ve risklere karşın mali anlamda ilave hiçbir hak ve tazminatın verilmemiş olması.

- İşveren vekilinin görevlerini yerine getirme noktasında yeterli hassasiyeti göstermemesi ve önemseyen çalışanları yılgınlığa düşürerek sorunları dile getirmekten uzaklaştırması.

- Teknik personelin saha çalışmalarında gerekli teçhizat ve silahı yanında bulunduramaması durumunda karşılaştığı riskler.

- Kamu hizmetinin yerine getirilmesi sırasında şiddet olaylarının ortaya çıkması.

- İSG denetimlerinin yetersizliği ve termin sürelerine uyulmaması.

- Kamuda yer alan taşeronlaşmanın İş Sağlığı ve Güvenliği alanında olumsuz etkileri.

- İSG uzmanlarına ve İSG birim çalışanlarına yeterli hakların verilmemesi.

- İSG tehlike sınıflarına göre tüm çalışanlara eşit ücret ödenmemesi.

- Çeşitli iş ortamlarında maruz kalınabilecek risklerin yeterince değerlendirilmemesi.

- Denetim mekanizmasında özerk yapıların bulunmaması.

- İSG uzmanlarına ilave çalışma için ödeme yapılmasının olumsuz etkileri.

- İşyerlerinde risk analizlerinin yeterince ayrıntılı yapılamaması.

- İSG birimlerinde yaşanan sorunlar ve çözüm önerileri.

- Kamu kurumlarında görev yapan personelin maruz kaldığı çalışma şartlarına ilişkin sorunlar ve çözüm önerileri.

- İSG kültürünün yaygınlaştırılması ve iş risklerinin öğretilmesi.

- İSG birimlerinde çalışanların yaşadığı zorluklar ve çözüm önerileri.

- Kamu kurumlarında mobbing ve psikolojik baskıya karşı kurullar oluşturulması.

- Kamu görevlilerinin teknik giyim malzemelerinin sağlanması.

- İSG'nin genel olarak tek elden yönetilmesi ve çok başlılığın sonlandırılması.

- Meslek hastalıklarının azaltılması için yapılması gerekenler.

- Meslek ve iş kazası sigortalarının güncellenmesi ve yaygınlaştırılması.

Tam metin

Raporun ilgili bölümünün tam metnini okumak isteyenler için:

Katılımcılar Tarafından İfade Edilen Sorunlar ve Çözüm Önerileri:

- Kamudaki hiyerarşik yapılanma nedeni ile iş güvenliği uzmanının işini verimli şekilde gerçekleştirebilmesi için uygun koşulların sağlanamaması, klasik anlamdaki amir-memur ilişkisinin iş sağlığı ve güvenliği kültürünün oluşumunun önünde engel olması.

- İş Sağlığı ve Güvenliği kurullarında mali imkânların gerekçe gösterilerek bazı kararların alınmasının geciktirilmesi ya da alınan kararların gereğinin yapılmasında keyfilik gösterilmesi.

- İşyeri tehlike sınıflarının tespitinde işyerinin iyi analiz edilmemesi veya idarecilerin az tehlikeli işyeri sınıfına girmek için yönlendirmelerde bulunması.

- İSG uzmanlarının sorumluk ve risklerine karşın aldıkları ücretlerin yetersizliği ve İSG birim çalışanlarının bu risklere ortak olmalarına karşın mali anlamda ilave hiçbir hak ve tazminatın verilmemiş olması.

- İşveren vekilinin, kurum idaresinin üzerine düşen görevleri yerine getirme noktasında yeterli hassasiyeti göstermeyip, konuyu önemseyen çalışanları yılgınlığa düşürerek sorunları dile getirmek ve çözüm üretmekten uzaklaştırması.

- Teknik personelin saha çalışmalarının yaban hayatı içerisinde kaldığı durumlarda çalışanın kendisi ve birlikte çalıştığı iş arkadaşlarını koruyabilmek adına gerekli teçhizat ve silahı yanında bulunduramaması.

- Kamu hizmetinin yerine getirilmesi sırasında, kamu yararına olsa bile bir kısım vatandaşın sonucundan hoşnut olmadığı projeleri engellemek için şiddete başvurduğu durumların ortaya çıkması.

- İSG denetimlerinin, teftiş düzeyinde kabul görmemesi, termin sürelerine uyulmaması halinde yaptırım uygulanamaması.

- Kamuda yer alan taşeronlaşmanın en derin örneğinin İş Sağlığı ve Güvenliği alanında görülmesi, ortak sağlık ve güvenlik birimlerinden sağlanan hizmetin kurumsal hafıza üretememesi, çalışanlar üzerinde etkili olmaması, işveren temsilcileri tarafından ciddiye alınmasına ve işyerinin özel koşullarını bilmekten uzak olmasına rağmen ekonomik olması nedeniyle kamu idarelerince bu yanlışın devam ettirilmesi.

- Tüm dünyada iş sağlığı ve güvenliğinin ilk ve temel adımların atılmasını sağlayan ve sonrasında ise gelişim dönüşümde rol oynayan, temel politikaların belirlenmesinden, işyeri bazlı düzenlemelere kadar katkı sunan sendikaların, işyeri fiziki koşulları, çalışma şartları, ergonomi, sorumluluk ve riskler için ödenecek tazminat ve benzeri toplu sözleşme taleplerinin maliyet unsuru olarak görülerek işveren tarafınca toplu sözleşme metinlerine eklenmesinin engellenmesi.

- Kamu kurum ve kuruluşları arasında uygulama farklılıkları bulunması, güçlü ve merkezi bir yapının bulunmaması nedeni ile ortaya çıkan ve çözüm bekleyen sorunların tespit edilmiş olmasına karşın çözüm mekanizmalarının ağır aksak işlemesi, dağınık yapının çözümden çok sorunların derinleşmesine katkı sunması.

- İSG uzmanına, uzmanlık yaptığı süre karşılığında ücret ödenebilmesi için ilave iş olarak bunu yapmaya zorlanması, İSG biriminde tam zamanlı çalışması durumunda ise ücret ödenmemesi ya da 50 işçi çalışan şartının dayatılıyor olması, memurların yıllardır bu sayıya dahil edilmesi noktasında yaşanan ertelemeler ve benzeri nedenlerle üstlenilen sorumluluk ve risklerin karşılığının alınamaması.

- İSG tehlike sınıflarına göre tüm çalışanlara ilave ücret ya da tazminatlar verilmemesi, kamu görevlilerinden çok tehlikeli işyerinde çalışan ile az tehlikeli işyerinde çalışanlara eşit ücret ödenmesi adaletsizliğinin ısrarla devam ettirilmesi.

- Laboratuvar ve benzeri yerlerde görev yapan teknik personelin çalışma sırasında maruz kalabileceği Biyolojik risklerin değerlendirilmesinin yapılmaması.

- Kemoterapi bölümleri başta olmak üzere, adli tıp ve polis kriminal laboratuvarları ile ulusal referans düzeyinde laboratuvarlarımızda çalışanların solumak zorunda kaldığı kimyasal, narkotik, ilaç ve benzeri maddeler nedeni ile yaşadıkları meslek hastalıklarının ayrıntılı incelenmemesi, fiili hizmet zammından faydalandırılmaması, zor çalışma koşullarına karşın verilen ücretin yetersizliği.

- Deprem, sel, baskın, heyelan, orman yangını ve benzeri doğal afetlerin önlenmesi veya yaşanması sonrası hayatın eski haline döndürülmesinde görevlendirilen teknik personelin hay

ati tehlike yaşayarak görevini yerine getirmeye zorlanması, asbest, yıkılma tehlikesi, afetin tekrarlanması risklerinin göz ardı edilmesi, tüm bu zor şartlarda görevini yerine getirip ülkesine hizmet eden personele aldığı sorumluluk ve risklerin karşılığında ödeme yapılmaması.

- Kamu görevlilerinin günlük 8 saati aşan sürelerde ve hafta tatili kullanma imkanı bile sağlanmadan çalıştırılmaları, dinlenme haklarına personel yetersizliği nedeni ile dikkat edilmemesi, fazla mesai yaptırılmasına rağmen fazla çalışmaları için ücret verilmemesi ya da örneklerinin çok çok altında ücret verilmesi.

- Elektronik test cihazları, ölçüm araç ve gereçleri kullanımında ses, ısı, radyasyon gibi çeşitli etkilere maruziyet durumlarının ortaya çıkmasına rağmen ülkemizde bu durumların sonuçlarının ayrıntılı olarak tespitine ilişkin yeterli araştırma yapılmaması.

- Denetim mekanizmasında özerk yapıların bulunmaması, sendika, meslek odası ve benzeri sivil toplum kuruluşları ile birlikte özerk bir yapının hayata geçirilmemiş olması.

- Gelecek nesillerin kimyasallardan korunabilmesi için, anne olan veya anne adayı olanların da kimyasallara maruz kalınması durumunun engellenmesine yönelik tedbir alınmaması.

- İSG uzmanlarına mevcut durumda asli görevine ek olarak yapabileceği 80 saatlik ilave çalışma için ödeme yapılmasının olumsuzluklara neden olması, asli görevini eksiksiz yerine getirirken İSG uzmanlığı gibi adli ve vicdani sorumluluğu çok yüksek bir görevi de belirtilen sürede tamamlamaya zorlanmasının oluşturacağı olumsuzlukların göz ardı ediliyor olması.

- İş yerini iyi tanıyan iş güvenliği uzmanları ve yardımcı personel istihdam edilmemesi nedeni ile işyerlerindeki risk analizleri yeterince ayrıntılı yapılamamakta, OSGB’lerden hizmet alımı yoluyla hazırlanan risk analizleri kopyala yapıştır yöntemi ve dosyayı tamamlamaya yönelik olması nedeni ile iş kazaları gerçekleşene kadar riskler fark edilememekte.

- Görevini ifa etmeye çalışan teknik personelin denetim veya kontrolörlük görevini yerine getirirken aldığı kararlar sonrası bazı idarecilerin baskı ve tehditlerine maruz kalmaları sonucunda oluşan psikolojik durumun giderilmesi için adım atılmaması, psikolojik baskı ve mobbing altındaki teknik personelin aldığı kararları etkileyen durumlar nedeniyle işin ve işi yapan kişinin tehlikeye düşmesine sebep olması.

- Çeşitli sebeplerden doğan meslek hastalıklarının en aza indirebilmek için iş ortamlarının buna uygun olarak tasarlanması ve ölçümlerinin düzenli aralıklarla yapılmasının sağlanması, ayrıca çalışanlara doğru donanımların eksiksiz verilmesi sağlanmalı.

- İSG Uzmanlarının yanı sıra yardımcı personel tanımlanması yapılmalı, tekniker, teknisyen vb. personel belirli seviyeye kadar İSG uzmanı olma hakkı tanınmalı yada İSG uzman yardımcılığı için ilave bir düzenleme yapılmalı.

- Az tehlikeli işyerlerinin bulunduğu kurumlarda, idarecilerin İSG uzmanı atamaya gerek duymaması ya da uzmanlık belgesine sahip olmasına karşın İSG Uzmanlığı görevini yapmasına müsaade edilmemesi nedeni ile ücretten faydalanamama durumunun ortaya çıkması.

-İSG birimlerinde çalışanlar yaşanan olay sonucu suçlu aranırken ilk akla gelenler olmakta ancak eksik, kusur ve uygunsuzlukların giderilmesinde birim amirlerinin etkisi ve yetkisi çok daha fazla olmaktadır. Tespit edilen eksiklik ya da kusurun idareciler tarafından giderilmemesi durumunda, İSG uzmanları veya birim çalışanları kendi amirlerini şikayet etmek ya da konuyu görmezden gelmek zorunda kalmaktadır, bu durum etik bir ikilem oluşturmaktadır.

- Kamu kurumlarında görev yapan memur, işçi ya da hizmet alımı yoluyla çalıştırılan taşeron personel, görevine uygun mesleki yeterlilik belgesini almaya zorlanmalı, ustalık belgelerinin halen çalışma hayatında yeterli olarak kabul edilmesinin yaşattığı sorunlar görülmelidir.

- Özellikle sahada çalışan teknik personelin görevini ifası sırasında kullanması gerekli kişisel koruyucu donanım en üst standartlara sahip yüksek kaliteli ürünlerden seçilmeli, makine, teçhizat, araç ve gereçler eksiksiz olarak sağlanmalı, kullanım ve raf ömrü takip edilmeli, tespit edilen eksiklikler ivedi bir şekilde ödeneği olup olmamasına bakılmaksızın idarelerce temin edilmelidir.

- İşyerlerinde sendikaların da katılımıyla mobbing ve psikolojik baskı kurulları oluşturulmalı, uzun süreli psikolojik baskının çalışanlarda kalıcı hasarlar bırakmasının ve çalışma ortamında kamu idaresinin adalet anlayışına olan güvenin yok olması önlenmelidir.

- Kamu görevlilerinin 7/24 çalışmaya hazır bulunmaları, hafta sonu, bayram, gece-gündüz çalışmaları, afetlerde Devletin vatandaşa uzanan eli olarak görev yapmaları, ülkemizde yaşanan her türlü olumsuzluğun giderilmesinde hep en ön saflarda görev almaları nedeniyle görevi sırasında ihtiyaç duyacağı teknik giyim malzemeleri Kişisel Koruyucu Donanım olarak verilirken, sıcak soğuk demeden, kar, kış, yağmur, çamur demeden görevini ifa edip devletini temsil eden personele ayrıca Koruyucu Giyim Malzemesi ilaveten verilmelidir.

- İSG sadece İSG uzmanlarının ya da İSG biriminin işi olarak görülmektedir, İş Sağlığı ve Güvenliği işi; işyerini, işvereni, çalışanı koruduğu gibi aile bütünlüğünü de koruduğu unutulmamalı, orta öğretimden başlanarak İSG kültür ve alışkanlıklarının kazandırılması ve iş risklerinin öğretilmesi amacıyla müfredata eklenmelidir.

- 50'den daha az işçi çalıştırılan iş yerlerinde de iş sağlığı ve güvenliği birimlerinin kurulması, çalışan sayısına ya da sektörüne bakmaksızın tüm çalışanları kapsaması sağlanmalıdır. Çalışan sayısı çok düşük olan durumlarda ortak sağlık güvenlik birimlerinin ve ortak iş sağlığı ve güvenliği kurullarının oluşturulması gerekmektedir.

- Meslek hastalıklarına ilişkin veriler ayrıntılı olarak kamuoyu ile paylaşılmalı, yeterli araştırma yapılmamış alanlarda ivedilikle çalışma yapılmalı, meslek hastalıkları hastaneleri günümüz koşullarına uygun olarak geliştirilmeli ve araştırma hastanelerine dönüştürülmelidir.

- Reaktif yaklaşımlar yerine (kazaların tekrarlanmasını önleyecek tedbirler), proaktif (olay olmadan önceki önlemler alan, riskleri yöneten) yaklaşımı önceleyen bir yapı ile İSG tek elden yönetilmeli, çok başlılık sonlandırılmalıdır.

- Aidiyet duygusu, kurumsal hafıza ve kurum kültürünün iş sağlığı ve güvenliğine olan katkıları dikkate alınmalı, kamu kurum ve kuruluşlarında OSGB’lerden hizmet alımı yoluyla sağlanan hizmetler sonlandırılmalı, kurum ve kuruluşlar kendi çalışanlarından İSG uzmanı atması yapması sağlanmalıdır, İSG birimlerinde yeterli personel çalıştırılması garanti edilmelidir.

- Teknik hizmetler sınıfının karşı karşıya kaldığı iş kazası ve meslek hastalıkları riskinin en aza indirilebilmesi için hangi statüde olursa olsun tüm çalışanların mesleki yeterlilik, İSG eğitimleri, genel sağlık taramaları düzenli olarak kurumlarca yaptırılmalı, süresinde ve doğru bir şekilde yapılıp yapılmadığı ise dış denetim ile kontrol edilmelidir.

- Meslek ve iş kazası sigortalarının ülkemizdeki yetersizliğini gidermek amacıyla mevzuatı güncellenmeli, Bireysel Emeklilik Sisteminde olduğu gibi Devlet tarafından ilave tamamlayıcı sigortalar teşvik ve sübvanse edilmeli, yaygınlaştırılması için gerekli tanıtım yapılmalıdır.