TEPAV: 2024'te zam talepleri ve bütçe açığı gündemde

Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV) tarafından yayımlanan Bütçe İzleme Bülteni’nin dördüncü sayısında, 2024 yılına dair önemli öngörülerde bulunuldu. Rapora göre, maliye politikasının enflasyonla mücadeleye yeterli desteği sağlamadığı, bu nedenle bütçe açığının yıl sonunda 2,3 trilyon TL seviyelerine ulaşacağı öngörüldü. Ayrıca, çalışanlar ve emekliler arasında artan yaşam maliyetleri nedeniyle zam taleplerinin giderek güçlendiği vurgulandı.

Bültende, 2024 yılı için yapılan değerlendirmelere göre, maliye politikasının enflasyonla başa çıkmada yetersiz kaldığı belirtiliyor. 2024 yılının ilk dokuz ayında enflasyon oranı yüzde 35’in üzerine çıkarken, yıl başında belirlenen Orta Vadeli Program (OVP) hedefi olan yüzde 33’lük enflasyon oranı aşıldı. Bunun yanı sıra, 2025-2027 dönemine ilişkin OVP’de de enflasyon hedefi revize edilerek yüzde 41,5’e çıkarıldı. Ancak, Ekim ayı verileri ve diğer ekonomik göstergeler, bu hedefin de gerçekleşmeyeceğini işaret ediyor.

Bütçe açığına ilişkin tahminler de dikkat çekici bir şekilde arttı. 2023 yılının ilk dokuz ayında bütçe açığının yüzde 109,5 oranında artış gösterdiği, faiz dışı açığın ise neredeyse üç katına çıktığı ifade ediliyor. Bu durumun, 2024 yılı sonunda bütçe açığının 2,3 trilyon TL'ye ulaşmasına neden olacağı belirtiliyor. GSYH'ye oranla bu açığın yüzde 5,3 seviyelerine çıkması bekleniyor.

Raporda, "Kamuda Tasarruf ve Verimlilik Paketi"ne rağmen, 2024 yılı harcamalarının bütçedeki rakamların üzerinde gerçekleşmesi bekleniyor. Ayrıca, vergi gelirlerinde, vergi paketi ve beklenenden yüksek enflasyon nedeniyle kısmi bir artış görülse de, bütçe açığının ancak 300 milyar TL kadar azalarak 2,3 trilyon TL seviyelerine düşmesi öngörülüyor. Yıl sonu itibariyle vergi gelirlerinde artış olsa da, enflasyonun etkisiyle bu artışın etkisi sınırlı kalacak gibi görünüyor.

Çalışanların ve emeklilerin artan yaşam maliyetleri karşısındaki zam talepleri de raporda yer buldu. Enflasyon oranlarının yüksek seyretmesiyle birlikte, başta asgari ücret olmak üzere, maaş ve emekli aylıklarına yapılacak zamlara yönelik beklentilerin arttığı vurgulandı. Çalışanların ve emeklilerin taleplerinin güçlenmesi, 2025 yılına yönelik ücret ve maaş düzenlemeleri konusunda ciddi tartışmaların gündeme gelmesine yol açabilir.

Bültende ayrıca, döviz kurlarındaki yatay seyir ve ekonomik faaliyetlerdeki zayıflama işaretlerinin yanı sıra, cari işlemler dengesinin yıl başında öngörülen 35 milyar dolar seviyesinin oldukça altına düşmesinin beklendiği ifade ediliyor. Bu gelişmelerin, Türkiye’nin dış ticaret dengesi ve bütçe üzerindeki etkileri de analiz edildi.

TEPAV, 2024 yılı için yapılan makroekonomik tahminlerin ve bütçe dengesi öngörülerin revize edildiğini, harcamalarda sınırlı bir artış öngörüldüğünü ancak gelirlerde enflasyonla birlikte yapılan stopaj oranı artışları ve vergi uyumu sağlanarak nominal bir yükselişin yaşandığını belirtiyor. Faiz dışı denge ve program tanımlı denge oranlarının ise GSYH’ye oranla sırasıyla yüzde 3,4 ve yüzde 2,8 seviyelerine gerilemesi bekleniyor.

Sonuç olarak, TEPAV’ın raporu, 2024 yılına dair ekonomik dengenin zorlu bir dönemeçten geçtiğini ve çalışanlar, emekliler ile hükümetin bu süreçte çözüm arayışlarını hızlandırması gerektiğini gösteriyor. Ekonomik verilerin ışığında, çalışanlar ve emekliler arasında zam taleplerinin arttığı bir yıl bekleniyor.