Türkiye'de emekliye ayrılan kamu payı dünya ortalamasının yarısı kadar

 DİSK Araştırma Merkezi (DİSK-AR) verilerine göre, Türkiye emekliler ve sosyal korumaya (sağlık dahil) GSYH'ye oranla en az harcama yapan ülkeler arasında yer alıyor. Bu durum, emeklilik sisteminin sürdürülebilirliği ve sosyal politika açısından önemli bir tartışma konusu haline geldi.

Kamu Harcamaları ve GSYH Oranı 

Rapora göre, emeklilere GSYH'den yapılan harcamalar dünya ortalaması yüzde 7,9 iken, Türkiye'de bu oran yalnızca yüzde 4,3 seviyesinde kalıyor. Türkiye, Doğu Avrupa'da yüzde 9,3 ve Batı Avrupa'da yüzde 11,3 olan oranlarla karşılaştırıldığında oldukça geride kalıyor.

Sosyal Koruma Harcamaları

DİSK-Ar raporunda, yüksek gelir sahibi ülkelerde sosyal koruma harcamalarının GSYH’den aldığı payın yüzde 26 civarında olduğu belirtiliyor. Türkiye Hükümeti ise sosyal koruma harcamalarının GSYH’sinin yüzde 10,5’ini ayırıyor. Bu oran, Türkiye’nin sosyal güvenlik sisteminin ne denli yetersiz olduğunu gösteriyor.

Düşük Gelirli Ülkelerde Durum 

Düşük gelirli ülkelerde sosyal koruma harcamaları GSYH’nin yüzde 0,8’i iken, düşük-orta gelirli ülkelerde bu oran yüzde 4,2’ye çıkıyor. Arap ülkelerinde ise oran yüzde 4,6, yüksek gelirli ülkelerde ise yüzde 16,2’ye kadar yükseliyor. Türkiye’de ise bu oran yüzde 6,9’a kadar geriliyor.

Emeklilik Harcamaları: Türkiye'nin Yeri 

Yüksek gelirli ülkelerde emeklilik harcamalarının payı yüzde 9’a çıkarken, Türkiye ise emeklilik harcamalarına GSYH’sinin yüzde 4,3’ü kadar kaynak ayırıyor. Bu durum, Türkiye’nin emeklilik sistemine yönelik kaynak tahsisinin yetersiz olduğunu gözler önüne seriyor.

Raporda, "Türkiye, emeklilere en az kamu kaynağı ayıran ülkeler arasında yer alıyor. Bu durum, emeklilerin yaşam standartlarını doğrudan etkileyen bir faktör." ifadesi de yer alıyor.

Sosyal Koruma Harcamalarında Dördüncü Sıra 

DİSK-Ar raporuna göre, Türkiye, sosyal koruma harcamalarına ayırdığı yüzde 10,5’lik GSYH payıyla dördüncü sıradadır. Sosyal koruma harcamalarına ayrılan pay, düşük, orta ve yüksek gelir sahibi ülkelerde artmaktadır.

Emeklilik Harcamalarındaki Eşitsizlik 

Seçilmiş ülkelere göre sosyal koruma harcamalarına en fazla pay ayıran ilk üç ülke yüzde 34,1 ile Fransa, yüzde 33,1 ile Finlandiya ve yüzde 30,4 ile İtalya iken, en az pay ayıran üç ülke yüzde 8,7 ile Ermenistan, yüzde 9,5 ile Irak ve yüzde 10,2 ile Azerbaycan’dır. Türkiye, bu bağlamda en az kaynak ayıran ülkeler arasında yer almaktadır.

Raporda "Türkiye’de emekli aylıklarının artırılmasına ilişkin 'kaynak yok' iddiaları gerçeği yansıtmıyor." değerlendirmesi de yer alıyor.