Yabancı çalışanlar için seçilemeyen eksik gün nedenleri nelerdir?

Yabancı çalışanların prim gün sayıları ve prime esas kazançlarının muvazaalı olarak eksik bildirilebileceği endişesiyle bazı eksik gün nedenleri yabancılar için seçilememekte. Özellikle, 15-Devamsızlık gibi nedenlerin seçilememesi, mazeretsiz devamsızlık yapan yabancı çalışanların prim günlerinin 30 gün üzerinden bildirilmesine ve ücretlerinin eksiksiz ödenmesine neden oluyor. Ayrıca, Uluslararası İşgücü Kanunu Uygulama Yönetmeliği'ne göre, yabancının yurtdışında bulunduğu sürelerin tamamı için eksik gün bildirimi yapılabilmesi gerektiği halde, SGK'nın eski genel yazısının revize edilmesi icap ediyor.

Konuyu Karar gazetesinden Eyüp Sabri Demirci inceleme masasına yatırdı.

Demirci'nin aktardığına göre, sosyal güvenlik mevzuatında, TC uyruklu ve yabancı çalışanlar için eksik gün nedenleri müştereken belirlenmiş durumda. Ancak uygulamada bazı eksik gün nedenlerinin yabancı çalışanlar için seçilmesine izin verilmemektedir. Bu, yabancı çalışanların prim gün sayılarının ve prime esas kazançlarının muvazaalı olarak eksik bildirilebileceği endişesinden kaynaklanıyor.

Seçilemeyen eksik gün nedenleri

Yabancı çalışanlar için seçilmesine izin verilmeyen eksik gün nedenleri şunlardır:
- 03-Disiplin Cezası
- 06-Kısmi İstihdam
- 07-Puantaj Kayıtları
- 12-Birden Fazla
- 13-Diğer Nedenler
- 15-Devamsızlık
- 16-Fesih Tarihinde Çalışmamış
- 17-Ev Hizmetlerinde 30 Günden Az Çalışma
- 20-Ücretsiz Yol İzni

Yurtdışına çıkış durumu

Yabancı çalışanların çalışma izni devam ederken yurtdışına çıkmaları halinde şunlar yapılabilir:
- SGK Genel Yazısı (18/3/2019): Ülkeden çıkış günü hariç iki gün ve ülkeye giriş tarihi hariç iki günü geçmemek üzere toplam dört gün için eksik gün bildirimi.
- Uluslararası İşgücü Kanunu Uygulama Yönetmeliği (2/2/2022): İşverenin, yabancının yurtdışına geçici olarak çıkışını kanıtlayan belgeleri SGK’ya ibraz etmesi zorunludur. Bu durumda, yabancının yurtdışında bulunduğu sürelerin tamamı için eksik gün bildirimi.

Mazeretsiz devamsızlık sorunu

Mazeretsiz devamsızlık yapan yabancı çalışanlar için 15-Devamsızlık kodunun seçilmesine izin verilmediği için:
- Devamsızlık yapan çalışanların prim gün sayıları 30 gün üzerinden bildirilmektedir.
- Mazeretsiz devamsızlık yaptığı günler de dahil olmak üzere ücretleri eksiksiz olarak ödenmektedir.
- Özellikle otellerde yabancı çalışan ihtiyacı nedeniyle iş sözleşmeleri sonlandırılamamakta, bu da mazeretsiz devamsızlık durumlarının sürekli hale gelmesine neden olmaktadır.

Uluslararası İşgücü Kanunu Uygulama Yönetmeliği

- Madde 30: İş veya hizmet sözleşmesinin ücretsiz izin yoluyla askıya alınması ve ücretsiz iznin sonlanması durumları en az bir gün önceden Bakanlığa bildirilmelidir. Çalışma izninin askıya alınabileceği meslek ve sektörler Uluslararası İşgücü Genel Müdürlüğünce belirlenir.
- Ancak, bu sektör ve meslekler ile ilgili henüz bir açıklama yapılmamıştır.

Öneriler

1. Çalışma İzninin Askıya Alınabileceği Sektör ve Mesleklerin Belirlenmesi:
   - Çalışma izni yabancı çalışanlara aynı zamanda ikamet hakkı verdiğinden, çalışma izninin askıya alınması durumunda ikamet hakkının ortadan kalkacağı göz önüne alınarak, sektör ve mesleklerin bir an önce belirlenmesi gerekmektedir.

2. Devamsızlık Kodu Seçimi:
   - Mazeretsiz devamsızlık yapan yabancı çalışanlar için 15-Devamsızlık kodunun seçilmesine izin verilmelidir. Bu seçenek muvazaaya neden olacağı düşünülüyorsa, en azından 4 veya 6 gün için bu kodun işaretlenmesine müsaade edilmelidir.

3. Yurtdışı Sürelerinin Eksik Gün Bildirimi:
   - Uluslararası İşgücü Kanunu Uygulama Yönetmeliği kapsamında, yabancının geçici olarak yurtdışında bulunduğu sürelerin tamamı için 21-Diğer Ücretsiz İzin kodu ile eksik gün bildirimi yapılmasına imkan sağlanmalıdır.

Bu düzenlemelerin, yabancı çalışanların eksik gün bildirimlerinde yaşanan sorunların çözümüne katkıda bulunması bekleniyor.