Av. Semih Gündüz

Mecelle'den Bir Kaç Madde

Av. Semih Gündüz

Bu haftaki yazımızda "Mecelle"nin bir kaç maddesini kısa kısa açıklamaya çalışacağız.

 

1- Bir işten maksat ne ise hüküm ona göredir. (Mecelle- Madde 2)

 

Yani, ameller niyete göredir. Yapılan işte varolan hal, şahsın niyetine göre ortaya konulur. Satıldığı iddia olunan mal bağışlanmışsa, aslolan bağışlamadır. Niyet bağışlama olunca, geçerli olan bağışlama akdidir. Bu işte, satış maksadı ve akdi bulunmamaktadır.

 

2- Ukudda itibar makasıd ve meayinedir, elfaz ve mebaniye değildir. (Mecelle- Madde 3)

 

Mecelle'nin 2. maddesi ile iritbatlıdır. Akitlerde geçerli olan maksatlara ve açık olanlara göredir. Söz ve anlamlarına göre değildir. Bu durumda amaçlanan ne ise, kasıt ne ise, akit ona göredir. Bir kişi, diğerine, sana bu aracı sana aylık 1.000 TL için bağışladım dese, 1.000 TL'ye kiralamış olur. Söyleyişte bağış ifadesi olsa da gerçekleşen kiralama akdidir.

 

3- Şekk ile yakin zail olmaz. (Mecelle, Madde 4)

 

Kesin olduğu bilinen, şüphe ile ortadan kaldırılamaz. Kesin bilgi, ancak ve ancak kesin başka bir bilgi ile ortadan kaldırılabilir. Bir insan genel itibariyle iyi bir insan olarak biliniyorsa, hakkında kanıtlanmış kötülükler bulunmuyorsa, bu insana kötü insan denilemez.

 

4- Mevrid-i nasda ictihada mesağ yoktur. (Mecelle, Madde 14)

 

Açık bir hüküm varsa, bu konuda ictihada gidilemez. Açık hüküm geçerlidir. Namaz'ın kılınacağı açıktır. Kılınıp kılınmayayacağının değerlendirilmesi, bu konuda ictihada gidilmesi doğru değildir. Namaz farzdır.

 

5- Zarar ve mukabele biz zarar yoktur. (Mecelle, Madde 19)

 

Zarar vermemek asıldır. Zarar verilmesi kötüdür. Zarar verilmişse, bilmukabele zarar verilmesi de doğru değildir. Zarar karşılığında zarar verilmez. Zarar karşılığı uygulanan ceza ayrıdır.

 

6- Zarar izale olunur. (Mecelle,Madde 20)

 

Zarar ayıptır, haksızlıktır. Giderilmesi gerekir. Bir malda oluşan değer eksikliği, zarar veren tarafından giderilmelidir.

 

7- Zarar ammı def için zararı has ihtiyar olunur. (Mecelle, Madde 26)

 

Genel zararlardan kaçınabilmek için özel zararlara katlanılır. Bulunduğu bölgeye zarar veren bir şahsın kimi özgürlükleri, bu bölgenin faydası için sınırlanırılabilir.

 

8- Alması memnu olan şeyin vermesi de memnudur. (Mecelle, Madde 34)

 

Haram olan şeyin hem alması hem de verilmesi yasaktır. Faiz almak ta vermek te yasaktır.

 

9- Adet muhakkemdir. (Mecelle, Madde 36)

 

Örf, anlaşmazlık halinde çözüm kaynağıdır. Ancak, çözüm için bir nas varsa, nas geçerlidir. Adete gidilemez. Nas yoksa, asıl kaynak yoksa, adete başvurulur. Bir araç satışında, içinde bulunan malzeme de araçtan sayılır, araçla satılmış sayılır.

 

10- Ganimet garamete göredir. (Mecelle, Madde 88)

 

Külfet nimete, nimet te külfete göredir. Kardan pay alan zarardan da pay alır. Bir diğer yandan, külfet ne kadar büyükse ganimet te o kadar büyüktür. Gelir elde etmek isteyen, maliyete katlanır.

 

Mecelle'nin başka maddeleri de var. Biz, bir kaç tanesini kısa kısa açıklamaya çalıştık.

 

Selamlar.

Yazarın Diğer Yazıları