880 milyar liralık ek bütçe TBMM'ye sunuldu: Gerekçe enflasyon

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan 2022 yılı bütçe kanununda değişiklik yapılmasına ilişkin kanun teklifini TBMM’ye sundu. Kanun ile bütçeye 880 milyar 474 milyon 775 bin lira ödenek eklenmesi öngörüldü.

*2022 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu ile Bağlı Cetvellerinde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi" ile Diyanet İşleri Başkanlığı bütçesine 554 milyon 13 bin TL, İletişim Başkanlığının bütçesine 87 milyon TL ödenek eklenmesi öngörüldü. Türkiye Uzay Ajansı’nın bütçesine eklenmesi öngörülen 800 milyon TL ek ödeneğin Milli Uzay Programı 1. Safhası için ayrılacağı belirtildi. Gerkçede ise enflasyon vurgusu yapıldı.

Meclise sunulan teklifle; personel giderleri, mal ve hizmet alım giderleri, faiz giderleri, cari transferler, sermaye giderleri, sermaye transferleri, borç verme giderleri ve yedek ödenek için tahsis edilmek üzere merkezi yönetim bütçe giderleri için 2022 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanununa bağlı (A) işaretli cetvele 880.474.775.000 Türk lirası ilave ödenek eklenmesi ile (B) işaretli cetvelde yer alan genel bütçe gelir tahmininin 1.080.515.421.000 Türk lirası artırılması amaçlanıyor.

TBMM Başkanlığı'na sunulan kanun teklifi:

GİDER VE BAĞLI CETVELLER

MADDE 1- (1) Bu Kanun Teklifine bağlı (A) işaretli cetvelde gösterildiği üzere; 10/12/2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununa ekli (1) sayılı cetvelde yer alan genel bütçe kapsamındaki idarelerin bütçe tertiplerine 817.271.632.000 Türk Lirası, (II) sayılı cetvelde yer alan özel bütçeli idarelerin bütçe tertiplerine 63.203.143.000 Türk Lirası olmak üzere toplam 880.474.775.000 Türk Lirası ödenek eklenmiştir.
(2) Merkezi yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin bütçelerinde yer alan "01- Personel Giderleri” ve “02-Sosyal Güvenlik Kurumlarına Devlet Primi Giderleri" ekonomik kodlarını içeren tertiplere, başlangıç ödeneklerinin yüzde 40,5'i oranında, "01.08-Cumhurbaşkanı Ödeneği" ekonomik kodlu tertibe başlangıç ödeneğinin yüzde 20,2'si oranında ödenek eklenmiştir.
(3) Bu madde kapsamında, yapılan ödenek eklemeleri karşılığı hazine yardımı ödeneklerini ilgili idare bütçelerine eklemeye Cumhurbaşkanı yetkilidir.
(4) Bu Kanunun yürürlük tarihinden itibaren; 17/12/2021 tarihli ve 7344 sayılı 2022 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanununa bağlı (H), (K) ve (M) işaretli cetveller bu Kanunun ekinde yer aldığı şekliyle uygulanır.
Gelir
MADDE 2- (1) 2022 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanununa bağlı (B) işaretli cetvelde yer alan genel bütçe gelir tahmini bu Kanuna bağlı (B) işaretli cetvelde yer aldığı şekilde toplam 1.080.515.421.000 Türk Lirası artırılmıştır.
Yürürlük MADDE 3- (1) Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer. Yürütme MADDE 4- (1) Bu Kanun hükümlerini Cumhurbaşkanı yürütür.
(2) Türkiye Büyük Millet Meclisi ile ilgili hükümlerini Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı, Sayıştay Başkanlığı ile ilgili hükümlerini Sayıştay Başkanı, düzenleyici ve denetleyici kurumlara ilişkin hükümlerini kendi kurulları ve/veya kurum başkanları yürütür.

GENEL GEREKÇE

17/12/2021 tarihli ve 7344 sayılı 2022 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu ile merkezi yönetim bütçe giderleri için 1.750.957.322.000 Türk Lirası ödenek tahsis edilmiştir. Ancak dünyada ve ülkemizde yaşanan ekonomik ve jeopolitik gelişmeler sonucu genel fiyatlar seviyesinde önemli artışlar meydana gelmiş dolayısıyla bütçe ödeneklerinde de artış yapılması ihtiyacı doğmuştur. Ödenek ihtiyaçlarının karşılanabilmesi amacıyla merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri bütçelerinin "Personel Giderleri" ve "Sosyal Güvenlik Kurumuna Devlet Primi Giderleri" ekonomik kodlarını içeren tertiplerine yapılan ödenek eklemeleri dâhil toplamda 1.080.515.421.000 Türk Lirası ödeneğin eklenmesi teklif edilmektedir.
Ek ödenek ihtiyacı; başta doğalgaz ve elektrik fiyatlarında yaşanan maliyet artışlarının vatandaşlarımıza yansıtılmaması için BOTAŞ'a yapılan kaynak transferleri, enflasyon nedeniyle kamu görevlilerinin maaş ve ücretlerinde yapılan artışlar, emekli maaşlarında yapılan artışlar, sosyal güvenliği olmayan vatandaşların sağlık prim ödemeleri, işveren prim teşviki ödemeleri gibi Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılan bütçe transferleri, kamu idarelerinin elektrik, akaryakıt ve yakacak alımları ile taşımalı eğitim, ücretsiz ders kitabı, özel eğitim ve rehabilitasyon merkezleri ile özel eğitim okullarında eğitim alan engelli bireylerin destek eğitim giderleri, savunma ve güvenlik kurumlarının ödenek ihtiyaçları başta olmak üzere mal ve hizmet alım giderlerindeki artışlar, memur aylık katsayısındaki artışa bağlı olarak aile hekimliği hizmetlerine ilişkin giderler, engelli evde bakım destekleri ve 65 yaş üstü bakıma muhtaç yaşlıların ve engelli vatandaşlarımızın aylıklarındaki artışlar, ilk ve ortaöğretim Öğrencilerine verilen burs ve harçlıklar, yurt dışına gönderilen öğrencilerin burs ve öğrenim giderlerindeki artışlar, sosyal yardım giderlerindeki artışlar, aday çırak ve çıraklar ile işletmelerde mesleki eğitim gören, staj veya tamamlayıcı eğitime devam eden öğrencilerin ücretleri için ödenecek Devlet katkısı ödemeleri, hububat üretimi yapan çiftçilerimize ödenen ilave girdi maliyet desteği, döviz kuru artışı nedeniyle uluslararası kuruluşlara yapılacak üyelik aidatı ve katkı payı ödemelerindeki artışlar, hububat fiyatlarındaki artışların tüketicilere yansıtılmaması amacıyla TMO'ya yapılan görevlendirme giderleri ve diğer KIT görevlendirme giderlerindeki artışlar, maliyet artışları nedeniyle sermaye giderlerindeki artışlar, başta Elazığ, Malatya, Adıyaman ve İzmir illerinde yapılanlar olmak üzere afet konutlarının yapım giderleri ve diğer afet zararlarının karşılanması amacıyla yapılan giderler ile faiz ve diğer giderlerdeki artışlardan kaynaklanmaktadır.
4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu kapsamında imza altına alınan Kamu Görevlilerinin Geneline ve Hizmet Kollarına Yönelik Mali ve Sosyal Haklara İlişkin 2022 ve 2023 Yıllarını kapsayan 6. Dönem Toplu Sözleşmenin 5 inci maddesinin birinci fikrasında kamu personelinin mali ve sosyal haklarında 2022 yılının birinci döneminde yüzde 5, ikinci döneminde yüzde 7 oranında artış yapılması kararlaştırılmıştır.
6 ncı Dönem Toplu Sözleşmeyle 2022 yılının birinci dönemi için belirlenen yüzde 5 oranı 19/1/2022 tarihli ve 7351 sayılı Kanunun 16 nci maddesi ile yüzde 7,5 olarak yeniden düzenlenmiştir.

Bu çerçevede 2022 yılının birinci döneminde yüzde 5 oranında zam öngörülmüş olsa da 7351 sayılı Kanunla yüzde 2,5 oranında ilave zam verilmiş ve aynı dönemde oluşan enflasyon farkı ile birlikte toplamda kamu personelinin zam oranı, yüzde 30,95 olarak gerçekleşmiştir. 2022 yılının ikinci dönemi için yüzde 7 oranında zam öngörülmüş olmakla birlikte, enflasyon farkı nedeniyle bu oranın daha yüksek gerçekleşeceği görülmektedir.
Ayrıca 11/8/2021 tarihinde imzalanan 2021 Yılı Kamu Toplu iş Sözleşmeleri Çerçeve Anlaşma Protokolünde kamu işçilerinin brüt çıplak ücretlerine 2022 yılının birinci döneminde yüzde 5, ikinci döneminde yüzde 5 oranında artış yapılacağı hüküm altına alınmıştır. Bununla birlikte 3/2/2022 tarihinde yapılan Ek Çerçeve Anlaşma Protokolü ile 2022 yılının birinci dönemi için öngörülen yüzde 5 zam oranı yüzde 7,5 olarak yeniden belirlenmiştir.
Bu kapsamda 2022 yılının birinci döneminde yüzde 5 oranında zam öngörülmüş olsa da Ek Çerçeve Anlaşma Protokolu ile yüzde 2,5 oranında ilave zam verilmiş ve aynı dönemde oluşan enflasyon farkı ücretlere ayrıca yansıtılmıştır. 2022 yılının ikinci dönemi için yüzde 5 oranında zam öngörülmüş olmakla birlikte, enflasyon farkı nedeniyle bu oranın daha yüksek gerçekleşeceği görülmektedir.
Öte yandan merkezi yönetim bütçe gelirlerinin; gayrisafi yurt içi hasıla deflatörü, TÜFE ve Yi-UFE, ihracat ve ithalat gibi makroekonomik göstergelerde beklenen değişiklikler, bu değişiklikler karşısında alınan proaktif kararlar ve ilk beş aylık bütçe gelir gerçekleşmeleri de göz önünde bulundurulduğunda Bütçe Kanunu gelir hedeflerinin üzerinde gerçekleşeceği tahmin edilmektedir.
Ek bütçe ödeneklerinin gerektireceği finansman ihtiyacının merkezi yönetim bütçe gelirlerindeki artışla karşılanması öngörülmektedir. Merkezi yönetim bütçe gelir artış tutarları bu Kanun Teklifine bağlı (B) işaretli cetvelde gelir kalemleri itibarıyla yer almaktadır.
Mali disiplin anlayışının ve Türkiye Büyük Millet Meclisinin bütçe hakkının gereği olarak ilave ödenek ihtiyacı olan tertiplere yeteri kadar ödenek eklenerek kamu hizmetlerinin yürütülmesinde herhangi bir aksaklık oluşinaması amacıyla bu Kanun Teklifi hazırlanmıştır.

MADDE GEREKÇELERİ

Madde 1- Maddenin;
Birinci fıkrasında, merkezi yönetim bütçe giderleri için 2022 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanununa bağlı (A) işaretli cetvele 880.474.775.000 Türk Lirası ilave ödenek eklenmesi teklif edilmektedir.
Eklenen bu ödeneğin; a) 16.823.485.000 Türk Lirasının personel giderleri, b) 86.663.870.000 Türk Lirasının mal ve hizmet alım giderleri, c) 89.416.338.000 Türk Lirasının faiz giderleri, %) 421.017.578.000 Türk Lirasının cari transferler, d) 74.093.864.000 Türk Lirasının sermaye giderleri, e) 13.579.640.000 Türk Lirasının sermaye transferleri, f) 140.024.000.000 Türk Lirasının borç verme giderleri, g) 38.856.000.000 Türk Lirasının yedek ödenek, için tahsis edilmesi teklif edilmektedir.
Kanun Teklifine bağlı (A) işaretli cetvelde her bir kurum ve ilgili bütçe tertibi için teklif edilen ödeneğin kullanım amacı açıklanmaktadır.
Ikinci fıkrasında, 19/1/2022 tarihli ve 7351 sayılı Kanun ile memurlar ve sözleşmeli personele, Kamu Toplu İş Sözleşmeleri Çerçeve Anlaşma Protokolü uyarınca kamu işçilerine Ocak ayından geçerli olmak üzere yüzde 2,5 oranında ilave zam verilmesi, asgari ücret artışı ile enflasyon farkından kaynaklı zamlar nedeniyle merkezi yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin bütçelerinde yer alan "01-Personel Giderieri" ve "02-Sosyal Güvenlik Kurumlarına Devlet Primi Giderleri" ekonomik kodlarını içeren tertiplerde ortaya çıkan ödenek ihtiyacının karşılanması amaçlanmaktadır. Bu fikra ile "01-Personel Giderleri" ve "02-Sosyal Güvenlik Kurumlarına Devlet Primi Giderleri" için toplamda 200.040.646.000 TL ödenek eklenmesi teklif edilmektedir.

Bazı özel bütçeli idareler ile düzenleyici ve denetleyici kurumlar harcamalarını öz gelirleri ile karşılayabilmektedir. Ancak özel bütçeli kurumların önemli bir kısmının öz gelirleri harcamalarını karşılamakta yeterli olmamaktadır. Dolayısıyla öz gelirleri yeterli olmayan idarelerin ek bütçe kanunu kapsamında yapacakları ilave harcamalarını karşılayabilmek amacıyla genel bütçeden hazine yardımı aktarılması gerekmekte olup bu amaçla üçüncü fıkra teklif edilmektedir.
Dördüncü fıkrasında, 2022 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanununa bağlı (H), (K) ve (M) işaretli cetvellerde belirlenmiş olan parasal tutarların enflasyon artışına bağlı olarak artırılması amaçlanmaktadır.
Madde 2- Maddede 2022 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanununa bağlı (B) işaretli cetvelde yer alan genel bütçe gelir tahmininin 1.080.515.421.000 Türk Lirası artırılması teklif edilmektedir.
Genel bütçe gelirlerindeki artışın;
a) 1.083.597.525.000 Türk Lirası vergi gelirleri, b) 36.522.040.000 Türk Lirası teşebbüs ve mülkiyet gelirleri, c) 116.889.024.000 Türk Lirası diğer gelirler, $) 1.702.700.000 Türk Lirası sermaye gelirlerinden,
kaynaklanmaktadır.
Diğer taraftan red ve iadeler - tutarının da 158.195.868.000 Türk Lirası artacağı tahmin edilmektedir. Bu kapsamda net bütçe gelirinin toplamda 1.080.515.421.000 Türk Lirası olarak gerçekleşeceği öngörülmektedir.
Kanun Teklifine bağlı (B) işaretli cetvelde her bir gelir kalemi itibarıyla artış tutarları detaylı bir şekilde gösterilmektedir.
Madde 3- Yürürlük maddesidir.
Madde 4- Yürütme maddesidir.