Asgari ücrette hedef ne olmalı? Uzman isim tane tane anlattı
Dünya gazetesi Başyazarı İbrahim Kahveci, Türkiye'nin ekonomik verilerini ve geçmiş asgari ücret oranlarını analiz ederek 2025 yılı için ideal asgari ücret rakamını değerlendirdi.
2025 yılı için asgari ücrette hedef, kişi başı ulusal gelir ve dolar bazında reel değer hesaplarıyla 23.000-25.000 TL aralığında şekilleniyor.
Dünya gazetesi Başyazarı İbrahim Kahveci, Türkiye'nin ekonomik verilerini ve geçmiş asgari ücret oranlarını analiz ederek 2025 yılı için ideal asgari ücret rakamını değerlendirdi. Kahveci, kişi başına düşen ulusal gelirden asgari ücretin dolar bazındaki reel değerine kadar birçok açıdan önemli tespitlerde bulundu.
Ulusal Gelir ve Asgari Ücretin İlişkisi
Kahveci'nin analizine göre, Orta Vadeli Program (OVP) hedefleri 2025 yılı için önemli veriler sunuyor. OVP'ye göre, Türkiye'nin Gayri Safi Yurt İçi Hasılası (GSYH) 61.540 milyar TL olacak ve nüfusun 86 milyon 35 bine ulaşması bekleniyor. Bu durumda kişi başına düşen yıllık gelir 716.280 TL'ye, aylık gelir ise 59.608 TL'ye yükselecek.
Kahveci, 2009-2024 yılları arasında asgari ücretin kişi başına düşen ulusal gelirdeki oranını inceledi. 2009 yılında kişi başına düşen gelir 1.156 TL iken, asgari ücret bu gelirin %46,4'üne denk geliyordu. Ancak sonraki yıllarda bu oran %40'ın altına düştü. 2009-2024 döneminde asgari ücretin kişi başına gelirdeki payı ortalama %41,7 olarak gerçekleşti.
2025 için aynı oran temel alındığında, asgari ücretin kişi başına düşen gelirdeki payı %41,7 olarak hesaplandığında, refah payı dahil minimum 24.856 TL olması gerektiği belirtiliyor. Eğer refah payı eklenmezse, bu rakam 23.009 TL'ye kadar düşebilir.
Asgari Ücretin Dolar Bazındaki Değeri
Asgari ücretin uluslararası karşılaştırması da önemli bir tartışma konusu. Kahveci, dolar bazında yapılan hesaplamalarda geçmiş yıllardaki reel değerlerin dikkate alınması gerektiğini vurguladı.
2005 yılında 261,3 dolar olan asgari ücret, 2010 yılında 392,5 dolara çıktı. Ancak, ABD dolarının enflasyonu göz önünde bulundurulduğunda, 2010 yılındaki 392,5 dolarlık ücretin bugünkü karşılığı 568,2 dolara denk geliyor. Bu hesaba göre, 2024 yılının ilk dokuz ayında 528 dolara ulaşan asgari ücret, reel bir rekor ifade etmiyor.
2025 yılında dolar/TL kurunun OVP tahminine göre ortalama 42 TL olması bekleniyor. Eğer asgari ücretin dolar bazında reel değerinin korunması hedeflenirse, 568 dolarlık bir asgari ücretin TL karşılığı 23.856 TL olacaktır. 2024 yılı için bu seviyeye ulaşmak, hem dolar enflasyonu hem de refah payı gibi unsurların hesaba katılmasıyla mümkün görünüyor.
Ortalama Ücret ve Asgari Ücret Arasındaki Fark Açılıyor
Kahveci, asgari ücret ile ortalama ücret arasındaki farkın son yıllarda yeniden açıldığına dikkat çekti. 2023 yılında asgari ücret 422,6 dolara denk gelirken, ortalama ücret ise 634,9 dolardı. 2024 yılının ilk dokuz ayında asgari ücret %24,9 artışla 528 dolara yükselirken, ortalama ücret daha hızlı bir artış göstererek %32 oranında artışla 838,1 dolara ulaştı.
Bu artış, yakın tarihte ilk kez ortalama ücretin, asgari ücretin üzerinde bir performans gösterdiğini ortaya koydu. Ancak bu durum, asgari ücrete yıl içinde zam yapılmazken, ortalama ücretlere yapılan artışlardan kaynaklanıyor. 2009-2016 döneminde asgari ücret ile ortalama ücret arasındaki fark %35-38 arasında seyrederken, 2023 yılında bu fark %33,4'e gerilemişti. 2024 yılında ise fark yeniden %37'ye yükseldi.
Reel Refah Artışı Sağlanamadı
Kahveci, 2024 yılının reel dolar değeri açısından refah artışına işaret ettiğini, ancak bunun uzun vadeli bir eğilim olmadığını ifade etti. Türkiye'nin asgari ücret politikalarının hem ulusal gelirle hem de uluslararası karşılaştırmalarla daha güçlü bir bağ kurması gerektiğini belirten Kahveci, asgari ücretin dolar bazındaki reel değerinin korunmasının önemine vurgu yaptı.
2025 İçin Beklentiler
Sonuç olarak, Kahveci'nin analizleri, 2025 yılında asgari ücretin 23.000-25.000 TL arasında olması gerektiğini ortaya koyuyor. Bu aralıktaki rakam, hem refah payı hem de uluslararası standartlar göz önüne alındığında makul bir seviyeyi ifade ediyor. Yapılacak zam, sadece asgari ücretliler için değil, genel ekonomik refah için de kritik bir öneme sahip.
Asgari ücretin belirlenmesinde dolar bazındaki reel değer, kişi başına ulusal gelir oranı ve refah payının ne ölçüde dikkate alınacağı, önümüzdeki günlerde netleşecek.