Emekli olanlar neden düşük maaş alıyor?

~Soru: Sosyal güvenliğimle ilgili bir konuda hak kaybına uğramaktayım. Şu an Ziraat Bankası A.Ş.'de çalışıyorum. Bu kurumdan önce 1984 yılı ortası ile 2003 yılları arasında başka bir bankada 506 Sayılı Yasa'nın geçici 20'nci maddesi gereği banka sandığına tbi olarak yaklaşık 20 yıl çalıştım.

 
Ancak 1984 yılı başında aday memurluk aşamasındaki dört aylık kısa bir süre için 5434 Sayılı Emekli Sandığı Kanunu'nun ek 71'inci maddesine göre T.C. Emekli Sandığı ile ilişkilendirilmem gerekçe gösterilerek Ziraat Bankası A.Ş.'deki sosyal güvenliğim T.C. Emekli Sandığı'na tbi tutulmuştur. Edindiğim bilgide, banka sandığı yerine T.C. Emekli Sandığı ile ilişkilendirilmem hak kaybıma neden oluyormuş. Banka sandığına tabi olabilir miyim? Bunun için nasıl bir yol izlemeliyim? (İsmi saklı)

Cevap: Sizin konunuz sosyal güvenlik alanında birçok kişiyi mağdur etmiş bir mevzudur. Maalesef durumunuzu takip etmezseniz hak kaybına uğramanız kaçınılmaz. Aslında normalde banka sandığına tbi olmanız gerekiyor yasaya göre. Gerçek amaç da sandığına sizin adınıza prim ödenirken tüm kazançlarınız-gelirleriniz dikkate alınıp banka tarafından yüksek rakamlarda prim ödenir, T.C. Emekli Sandığı'na tabi tutulursanız daha az prim (kesenek) ödenir ama ilerde de az prim ödendiğinden daha az emekli aylığınız olur. Fakat bunun esas karar vericisi Sosyal Güvenlik Kurumu olması gerekirken, banka kendiliğinden bu işlemi yapar. Bu durumda takip ve hakkınız olanı almak görevi size düşüyor. Öncelikle Ziraat Bankası A.Ş.'deki çalışmalarınızdan dolayı Ziraat Bankası A.Ş. ve Halk Bankası A.Ş. Mensupları Emekli ve Yardım Sandığı Vakfı'na tbi olmanız gerekiyor.

İKRAMİYE ÖDENİR Mİ?

Gerek, 506 ve 5510 Sayılı Yasaların Geçici 20'nci maddesi, gerekse 5434 Sayılı Kanunu'nun ek 71'inci maddesi Banka Sandığı ile ilişkilendirilmenizi zorunlu ve yasal yapar. Ziraat Bankası'ndaki çalışmanıza göre Banka Sandığı ile ilişkilendirilmenizi tesis eden yasa maddesine baktığımızda; 'Ek Madde 71 - (Ek madde: 24/11/1994 - 4046/38 md.) Sosyal güvenlik bakımından T.C. Emekli Sandığı'na tbi bir görevde bulunmakta iken, özelleştirme programına alınan kuruluşların bu Kanun'a göre emeklilik hakkı tanınan kadro ve pozisyonlarına atananlarla, bu kuruluşların özelleştirilmeleri sonucu sermayelerindeki kamu payı yüzde 50'nin altına düşenler ile bunlardan anonim şirkete dönüştürülüp dönüştürülmediğine bakılmaksızın satılan veya devredilenlerde T.C. Emekli Sandığı'na tbi olarak çalışan personelden isteyenlerin Sandık ile ilgileri devam eder.
Ancak bu kuruluşların sermayelerindeki kamu payının yüzde 50'nin altına düştüğü tarihten, anonim şirket statüsünde olmayanların satışı veya devri tarihinden sonra Sandığa tbi olarak geçen süreler için emeklilik ikramiyesi ödenmez.'
İlgili kanun maddesinden de görüleceği üzere ancak T.C. Emekli Sandığı'na tbi çalışmakta iken, özelleştirme programına alınan kuruluşların bu kanuna göre emeklilik hakkı tanınan kadro ve pozisyonlarına atananların T.C. Emekli Sandığı ile ilgileri devam edeceği vurgulanmaktadır.
ERKEN EMEKLİ OLABİLİRSİNİZ
Bu maddeye göre T.C. Emekli Sandığı ile değil yukarda belirttiğimiz Ziraat-Halk Emeklilik Sandığı üyesi olmanız gerekir. Banka Sandığı'na tabi olduğunuzda, hem emekli maaşınız yüksek olacak hem de daha erken sürede emekli olma durumunuz olabilir. Bir an önce çalıştığınız Bankaya başvurup durumunuzun düzeltilmesini yazıyla talep edin.
Ziraat Bankası'nın bunu kabul etmemesi halinde de; dava yoluna gidebilirsiniz. Çünkü mevzuat yönünden haklı durumdasınız. Dava konunuzla birebir örtüşen ve vatandaş lehine sonuçlanan Avukat Özlem Vardar'ın açtığı ve kesinleşen Ankara İş Mahkemesi'nde kabul görmüş tıpkı sizin durumunuzda olan bir örnek de var. Kaynak: Ali Tezel/Millet