Emeklilik sistemi SOS veriyor! Çözüm formüllerini uzmanı tek tek sıraladı

Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) Başuzmanı ve Danışmanı olan Türkiye gazetesi yazarı İsa Karakaş, emeklilik sisteminin alarm verdiğini belirterek sistemin acil reformlara ihtiyaç duyduğunun altını çizdi. Karakaş, son yazısında emeklilik sisteminin karmaşık yapısını detaylı bir şekilde ele alarak, mevcut sorunlara dikkat çekti ve çözüm önerilerini sundu.

80 Yıldır Süregelen Değişiklikler Sistemi Zor Duruma Sürüklüyor

Emeklilik, yalnızca çalışanlar için değil, tüm vatandaşlar için hayati öneme sahip bir sistem olarak karşımıza çıkıyor. Ancak Karakaş'a göre, emeklilik sisteminde son 80 yılda yapılan çok sayıda değişiklik ve müdahale, sistemi içinden çıkılması güç bir hale getiriyor. Özellikle her seçim döneminde aktüeryal denge ve nimet-külfet dengesi gözetilmeden yapılan düzenlemeler, emeklilik sistemini daha da karmaşıklaştırıyor ve sürdürülebilir olmaktan uzaklaştırıyor.

Karakaş, emeklilik maaşı bağlama esaslarının dönemlere göre değişiklik gösterdiğini, aynı süre ve kazançlar üzerinden SGK'ya bildirim yapılmış olsa bile farklı maaş bağlanmasının söz konusu olduğunu belirtiyor. 2008 yılında sosyal güvenlik reformuyla yürürlüğe giren 5510 sayılı SGK Kanunu, emekli aylıklarının hesaplanmasında büyük değişikliklere neden oluyor ve bu durum sistemin karmaşıklığını daha da artırıyor.

Karma Sistemle Emeklilik Karmaşası

Emeklilik aylıklarının hesaplanmasında karmaşık bir yapı oluşturulmuş durumda. Sigortalılık sürelerinin geçtiği döneme göre yapılan hesaplamalar, farklı dönemlerde sigortalı olanlar için farklı sistemlerin uygulanmasına neden oluyor. Örneğin, özel sektörde çalışanlar için 31 Aralık 1999, kamu sektöründe çalışanlar için ise 14 Ocak 2000 öncesinde tahsis talebinde bulunan sigortalıların aylıkları eski SSK Kanunu'na göre hesaplanırken, 2000 sonrası hizmetleri bulunanların aylıkları yeni sistemlere göre belirleniyor.

Bu karmaşıklık, emekli aylıklarının basit bir şekilde hesaplanması gereken bir durumda, sistemi içinden çıkılamayacak kadar karışık bir hale getiriyor. Karakaş, bu durumu “karmakarışık emeklilik sistemi” olarak tanımlıyor ve acil müdahale gerektiğini vurguluyor.

Acil Reform Şart

Karakaş, SSK ve SGK'da 28 yılı aşkın bir süre çalışmış bir uzman olarak, son beş yılda emeklilik sisteminde yapılan adil olmayan müdahalelerin sistemi çıkmaza sürüklediğini ifade ediyor. Özellikle muhalefetin baskıları ve aktüeryal dengelerin gözetilmemesi sonucu yapılan düzenlemeler, emeklilik sisteminin dengesini altüst ediyor. Az çalışana ve az prim ödeyene yapılan yüksek maaş artışları, uzun süre çalışıp yüksek prim ödeyenlerin aynı oranda artış almaması, sistemdeki dengesizlikleri daha da derinleştiriyor.

Karakaş, matematiksel temellere dayanan emeklilik sisteminde yapılan gelişi güzel müdahalelerin, sistemin kendi dengeleri içinde işlemesini imkânsız hale getirdiğini belirtiyor. Örneğin, asgari ücret üzerinden sadece 3.600 gün primle emekli olan bir SSK'lı ile 9.000 gün hatta daha fazla prim ödeyen bir Bağ-Kur'lu esnafın aynı taban maaşı alması, uzun süre çalışmanın anlamını yitirmesine yol açıyor.

2024 Yılı Emeklilik İçin Cazip, Gelecek İçin Tehlikeli

2024 yılında yapılan maaş artışlarının adaletsizliği de dikkat çeken bir başka nokta. Ocak 2024'te SSK ve Bağ-Kur emeklilerine %11,68 oranında yapılan artış, memur emeklilerine aynı oranda yapılmayarak statü bazlı sistem dengelerinin bozulmasına neden oluyor. Karakaş, bu adaletsizliklerin sistemden kaçışları artırabileceğini ve emeklilik sisteminin daha da sürdürülemez hale geleceğini belirtiyor.

İsa Karakaş, tüm bu sorunların üstesinden gelinmesi için emeklilik sistemine acil ve köklü reformlar yapılması gerektiğini savunuyor. Aksi takdirde, aktif-pasif dengesi daha da bozulacak ve sistemin sürdürülebilirliği ciddi anlamda tehdit altına girecek. Karakaş'ın uyarıları, emeklilik sistemimizin geleceği açısından büyük önem taşıyor ve yetkililerin bu çağrıyı dikkate alması gerektiğini gösteriyor.