ILO ve IOM'nin deprem sonrası Türkiye işgücü piyasası değerlendirmesi:
ILO ve IOM'nin ortak araştırması, Hatay'da nüfusun U,2'sinin yerinden olduğunu ve Adıyaman'da temel ihtiyaçları karşılayamama durumunun 10 kat arttığını ortaya koydu. Deprem sonrası işletmelerin q,2'si müşteri kaybı yaşarken, kadınlarda iş kaybının daha yüksek olduğu belirlendi.
Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) ve Uluslararası Göç Örgütü (IOM) Türkiye ofisleri, 6 Şubat 2023'te meydana gelen depremlerin ardından işgücü piyasalarının durumunu değerlendirmek, verileri toplamak ve devam eden toparlanma ve yeniden inşa çabalarına rehberlik etmek amacıyla yürüttükleri ortak araştırmanın bulgularını kamuoyuyla paylaştı. Habertürk'ün aktardığına göre, Kasım 2023 ve Nisan 2024 döneminde depremden etkilenen illerde yapılan bu araştırma, bölgedeki sosyo-ekonomik durumu detaylı bir şekilde ortaya koyuyor.
Yerinden Olma ve Temel İhtiyaçlar
Araştırma sonuçlarına göre, Hatay şehir merkezinde nüfusun yüzde 55,2'si yerinden oldu. Adıyaman'daki geçici barınaklarda yaşayanların temel ihtiyaçlarını karşılayamama durumu on kat arttı, internet erişimi ise yüzde 2,6'ya düştü. Özellikle kadınlar arasında iş kaybı daha yüksek seviyelerde gerçekleşti. Emeklilik gelirine bağımlılık Hatay'da yüzde 39,3 olarak kaydedildi.
Göç ve Umutsuzluk
Ankara ve Adana'ya göç eden depremzedelerin işgücü piyasası deneyimleri ve sosyal ilişkilerini analiz eden ILO'nun hane halkı anketi, göç edenlerin yeni yaşam alanlarında karşılaştıkları zorlukları ortaya koydu. Bu çalışma, yerinden olmuş nüfusun taşındıkları illerde işgücü piyasasına entegre olma sürecine odaklanarak, insana yakışır entegrasyon ve ayrıldıkları illere kademeli olarak geri dönüş için izlenmesi gereken politikalar üzerine önemli veriler sundu.
Araştırma, travmaya duyarlı çalışma ortamının eksikliğinin iş yerlerinde kaygıları artırdığını, bu durumun ise iş kazaları, düşük verimlilik ve kötüleşen refah gibi riskleri beraberinde getirdiğini belirtti. Kentsel toplumdaki yaşam ve iş pratiklerinin, geleneksel kırsal toplumdan farklı olarak, hayatta kalanların yeni bir sosyal ve ekonomik ortamda kendilerini hayal kırıklığına uğramış ve umutsuz hissetmelerine neden olduğu kaydedildi.
İşletmelerin Durumu
Depremden etkilenen Adıyaman, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş ve Malatya'daki işletmelerin toparlanma süreçleri de analiz edildi. Anket sonuçları, işletmelerin yüzde 16'sının taşınmak zorunda kaldığını, yüzde 60'ının ise faaliyetlerini geçici olarak durdurduğunu ve ortalama kapanma süresinin 60 gün olduğunu ortaya koydu. İşletmelerin yüzde 71,2'si müşteri kaybı yaşarken, yüzde 57'si tedarikçi, yüzde 55,9'u ürün ve yüzde 54,6'sı pazar payı kaybı yaşadı. 2022'den 2023'e kadar ABD doları cinsinden yüzde 32 gelir düşüşü gerçekleşti.
İşverenler, deprem sonrasında çalışanlarına çeşitli destekler sağladı. Yemek yardımı, konaklama desteği, yarı zamanlı çalışma düzenlemeleri ve çalışma saatlerinin azaltılması en yaygın destekler olarak ifade edildi. Esnek çalışma düzenlemeleri, kişisel gelişim ve stres yönetimi eğitimi ve işyeri psikolojik danışmanlığı gibi destekler ise işverenlerin yüzde 10'undan daha azı tarafından sağlandı.
Yıkıcı Etkiler ve İyileşme Süreci
ILO Türkiye Direktörü Yasser Hassan, bölgede ciddi sosyal, ekonomik ve çevresel hasara yol açan depremlerin yıkıcı etkilerinin hala sürdüğünü belirtti. Hassan, "İnsana yakışır işin ve sosyal adaletin, dayanıklılığın arttırılmasında kilit unsurlar olarak teşvik edilmesine acilen ihtiyaç duyulmaktadır. İyileşme süreçlerine rehberlik edecek güvenilir, güncel ve kapsamlı kanıtlar/veriler, fiziksel yeniden inşanın yanı sıra sosyo-ekonomik iyileşmenin planlanması için de hayati önem taşımaktadır" dedi.