İran kamuoyunda Rus savaş uçağının düşürülmesi

İSTANBUL

Türk hava sahasını ihlal eden Sukhoi Su-24 tipi Rus savaş uçağının düşürülmesinin ardından İranlı devlet yetkilileri birbiri ardına yaptıkları açıklamalarla olaydan Türkiye'nin sorumlu olduğunu öne sürdü. Ülkedeki medya kuruluşları da Rusya'nın tezlerini öne çıkarmaya gayret etti.

İran medyası ve ülkenin yöneticileri, Rusya'nın Bayırbucak Türkmenlerinin yaşadığı Türkmen Dağı bölgesindeki sivilleri hedef almasını ve yardım konvoylarını vurmasına dair haberlerini ise görmezden geldi.

İran resmi ajansı IRNA'nın haberine göre, İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif, uçağın düşürüldüğü gün Rus mevkidaşı Sergey Lavrov ile yaptığı görüşmede, Rus savaş uçağının düşürülmesinin “Teröristlere yanlış mesaj gönderme anlamına geldiğini” savundu.

İran'dan olaya en üst makamdan tepki, olaydan bir gün sonra Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani'den geldi.

Ruhani, 'Uçağın Türkiye sınırına yaklaştığını varsayalım, füze ve uçak oyuncak değil. Herkes havada istediği kararı alabildiği bir düzensizlik bölgeye egemen olabilir mi? Bu eylemler çok tehlikelidir' değerlendirmesinde de bulundu.

'Provokatif eylemler ve bunların hukuki sonuçları olayı başlatan tarafın sorumluluğundadır' diyen Ruhani, olaydan 'Türkiye'nin sorumlu olduğunu' ileri sürdü.

Muhafazakar İran basını Rusya'ya yandaş

İran'daki gazetelerin çoğu uçak düşürülmesinden sonraki günkü (25 Kasım) manşetlerinde Putin'in açıklamalarını ön plana çıkardı. İran medyasında dikkat çeken bir husus da muhafazakar (dini lider Hamaney ve devrim muhafızları güdümündeki) medyanın Rus tezlerini öne çıkarması, reformcu kanada yakın gazetelerin ise daha mutedil bir dil kullanmalarıydı.

Dini lidere yakın devlet gazetelerinden Cam-ı Cem, Putin'in 'Arkadan bıçaklandık' sözünü manşette kullanarak habere ilk sayfadan yer verdi.

Ülkenin önde gelen gazetelerinden Cumhuri İslami de habere manşetten yer vererek, Putin'in, 'Teröristlerin işbirlikçileri tarafından arkamızdan bıçaklandık' ifadelerini büyük puntolarla verdi.

Köklü devlet gazetelerinden Keyhan da habere ilk sayfadan yer vererek, Putin'in 'Ankara, eylemin ağır sonuçlarını beklesin' ifadelerini aktardı.

'Rusya intikam almalı' analizi

Yarı resmi Fars Haber Ajansı'nda olayın hemen ardından 24 Kasım'da yayınlanan 'Türkiye'nin macera arayışına cevap verilmezse Rusya'nın uluslararası alandaki başarıları zarar görecek' başlıklı bir analiz-haberde ise 'Rusya'nın düşürülen uçağının intikamını alması gerektiği aksi takdirde Moskova'nın dünyadaki süper güç algısının ciddi şekilde sorgulanacağı' ifade edildi.

Reformcular tarafsız yaklaştı

Muhafazakar ve ılımlıların aksine reformculara yakın gazetelerin olaya daha tarafsız yaklaştıkları, bazılarının baş sayfalarında dahi habere yer vermedikleri görüldü. Bu tutum reformistlerin, ülkede devrim muhafızlarının başını çektiği radikal ve muhafazakarların bölgedeki çatışmacı siyasetlerine tepki şeklinde değerlendiriliyor.

Söz konusu gazetelerden Arman, konuya ilk sayfasında yer vermezken, Aftab ve Merdom Salari gazeteleri, 'Ankara-Moskova arasında gerginlik' ortak başlığını kullandı.

Yine reformistlere yakınlığıyla bilinen Bahar gazetesi, diğer reformculara yakın gazeteler gibi tarafsız bir bakış açısıyla manşetten gördüğü haberi 'Sukhoi düştü, Putin şokta' başlığıyla duyurdu. Gazete, Erdoğan'ın 'NATO, Rusya'nın Türkiye'ye yaptığı saldırının yanıtını verecek' dediğini yazdı.

Muhabir: Ahmet Dursun