Kurumlar kanunun sağladığı hakkı kötüye kullanınca personel mağdur oldu

Ahmet Ünlü'nün yazısı:

"Kurumlar kanunun sağladığı hakkı kötüye kullanınca personeller mağdur oldu

Bu köşede uzunca bir süredir Yerel Yönetimler Genel Müdürlüğü'nün mahalli idarelerin personeline yönelik sorularına verdiği cevapları paylaşarak çözüm önerilerimizi açıklamaya çalışıyoruz. Bu yazımızda kanunun sağladığı hakkı kötüye kullanan kurumların faturasını personelin nasıl ödediğini açıklamaya çalışacağız.

Kanuna göre altı aydan fazla geçici süreli görevlendirme yapılamaz

657 sayılı Kanunun ek 8'inci maddesi kapsamında … Belediyesinde gıda mühendisi olarak görev yapan personelin talebi ve Kurumunun muvafakati ile 01.09.2023 - 01.03.2024 tarihleri arasında geçici olarak görev yapan personelin süresi uzatılabilir mi?

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun ek 8'inci maddesinde; “Memurlar, geçici görevlendirme yapmak isteyen kurumun talebi ve çalıştıkları kurumun izni ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarında aşağıda belirtilen şartlarla geçici süreli olarak görevlendirilebilir:

a) Yurtdışında görevlendirilen güvenlik görevlileri hariç olmak üzere, memurun görevlendirileceği kurumda göreve ilişkin 4'üncü ve daha yukarı bir dereceden boş bir kadronun bulunması şarttır.

b) Geçici süreli görevlendirilen memurlar, geçici süreli olarak görevlendirildikleri kurumların mevzuatına uymakla yükümlüdür.

c) Geçici süreli olarak görevlendirilen memurlar, yurtdışında görevlendirilen güvenlik görevlileri hariç olmak üzere, aylıkları ile diğer malî ve sosyal haklarını kurumlarından alır. Bu memurların kadroları ile ilişkileri, kendi sınıf ve derecelerindeki terfi ve emeklilik hakları devam eder.

d) Geçici süreli görevlendirme süresi bir yılda altı ayı geçemez. Yurtdışında görevlendirilen güvenlik görevlileri için geçici görevlendirme süresi en çok iki yıldır; gerekli görülmesi hâlinde bu süre bir katına kadar uzatılabilir.

e) Geçici süreli görevlendirmenin, memurların göreviyle ilgili olması şarttır.

f) Geçici süreli görevlendirmede memurun muvafakati aranır. Birinci fıkrada belirtilen hâller dışında memurlar, kamu yararı ve hizmet gerekleri sebebiyle ihtiyaç duyulması hâlinde kurumlarınca, Devlet Personel Başkanlığının uygun görüşü alınarak diğer kamu kurum ve kuruluşlarında altı aya kadar geçici süreli olarak görevlendirilebilir.” hükmü yer almaktadır.

657 sayılı Kanuna göre kurumların asli ve sürekli mahiyetteki hizmetleri devlet memurları eliyle görülmektedir. Süreklilik arz eden hizmetler için personel sayısının yetersiz olması durumunda kadro imkanları dikkate alınarak açıktan veya naklen memur istihdam etme imkanı bulunmaktadır. Hizmetlerin, kurumların kendi personeli eliyle gördürülmesi temel ilke olmakla birlikte kısa sürede personel temininin mümkün olmaması, olağanüstü şartların oluşması, geçici süreli olarak iş yükünde artış olması gibi istisnai ve arızi durumlarda kurumlar arasında geçici görevlendirmeye de imkan sağlanmıştır.

Bu minvalde, 657 sayılı Kanunun ek 8'inci maddesinin birinci fıkrası çerçevesinde bir yılda altı ayı geçemeyecek şekilde yapılan geçici görevlendirmede usul ve esaslar belirlenmiş olup bu işlem için herhangi bir merciden onay alınmasına gerek bulunmamaktadır.

Bu itibarla, adı geçen personelin 2024 yılı için 01.01.2024-01.03.2024 tarihleri arasında 2 ay geçici görev yaptığı dikkate alınarak, personelin talebi ve çalıştığı kurumun da muvafakati ile 2024 yılı için en fazla 4 ay daha geçici görevlendirme yapılabilmesi mümkündür. Bu sürenin sonunda da kamu yararı ve hizmet gerekleri bakımından ihtiyaç duyulduğunun belgelendirilmesi halinde Bakanlığımız aracılığıyla Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanlığından uygun görüş alınması gerekmektedir.

Görüleceği üzere ilgili belediye ve personel mevzuattaki kısıtlamadan dolayı fatura ödemiştir. Bazı okuyucularımız belediyenin niçin 375 sayılı KHK'nin sağladığı hakkı kullanmadığını merak ediyor olabilir. Aşağıda bunu açıklayacağız.

375 sayılı KHK belediyelerde uzun süreli görevlendirmeye imkan veriyor

Belediye başkanlığının personel görevlendirmesinde 375 sayılı KHK'nin ek 25'inci maddesini niçin kullanmadığını merak edenler çıkabilir. Bu düzenleme 657 sayılı Kanunun ek 8'inci maddesine göre daha pratiktir. Ancak kanun maddesi belediyelerin geçici görevlendirme yapmasına imkan verirken çıkarılan yönetmelik maddesi kısıtlama getiriyor.

Yönetmeliğin 1'inci maddesine göre il özel idareleri, belediyeler ve bağlı kuruluşları ile bunların kurdukları birlik, müessese, işletme, bunlara bağlı döner sermayeli kuruluşlar bu Yönetmelik kapsamında geçici görevlendirme yapamamaktadır.

Bu düzenleme Yönetmeliğin yayımlanan ilk halinde yoktu. Daha sonra 2020 yılında yapılan bir değişiklikle kanuna aykırı bir kısıtlama getirilmiştir. Elbette değişiklik durduk yerde olmadı. Özellikle 2019 seçimleri sonrasında personeller mağdur edilmeye başlanınca yönetmelikte kısıtlama kaçınılmaz oldu. Ancak normlar hiyerarşisi gereğince kanunla getirilen düzenlemelerin sınırları yönetmelikle kısıtlanamaz. Ümit ederiz ki düzenleme yeniden gözden geçirilir ve kanunda gerekli düzeltmeler yapılır.

Şayet düzenlemenin kötüye kullanımı söz konusu ise buna ilişkin tedbirler alınır ve personelin muvafakati olmadan hiçbir şekilde görevlendirme yapılamaz hale getirilir. Kaldı ki her düzenlemenin kötüye kullanımı söz konusu olabilir ve düzenlemenin yapılış amacı ile ortaya çıkan sonuçlar farklı olabilir. Bunun için uygulamada karşılaşılan kötüye kullanımı önleyecek tedbirleri içeren düzenleme yapılır. Ancak kanuna aykırı bir şekilde belediyelerin görevlendirme yapmasını kökten kısıtlamak ise başka mağduriyetler ortaya çıkarabilir. Nitekim 375 sayılı KHK'nin ek 25'inci maddesi ile sistemde büyük bir rahatlama olmuş ve sistem nefes alır hale gelmiştir.

375 sayılı KHK'nin ek 25'inci maddesinde neler yer alıyor?

375 sayılı KHK'nin ek 25'inci maddesinde görevlendirmenin usul ve esasları ile kimlerin kapsamda olmadığı açıklanmıştır. Yine ücretli ve ücretsiz olmak üzere iki tür görevlendirmeden bahsedilmiştir. Kanunda kurumlarının muvafakatiyle bir yılı geçmemek üzere geçici görevlendirmelerin ihtiyaç halinde birer yıl uzatılabileceği belirtilmiştir.

Kanunda yer alan en önemli kısım ise toplamda altı ayı geçen görevlendirmelerde personelin muvafakatinin alınması gerektiğidir. İşte uygulamada sorun çıkaran ve kötüye kullanılan kısım burasıdır. Daha açık ifadeyle bazı kamu kurumları altı aydan az süreli görevlendirmelerde personelin muvafakatinin aranmaması sürgün gibi kullanılmaya başlamıştır. En fazla da parti değiştiren belediyeler bu maddeyi kötüye kullanmaya başlamıştır.

Ancak bu sorunun çözümü belediyelerin görevlendirme yapmasını engelleme yerine süre kısıtı olmaksızın personelin muvafakatinin alınma yoluyla çözülmelidir. Bu yöntem daha rasyonel olur ve bu şekilde de ihtiyacı olan belediyelerin hizmeti aksamaz. Aynı durum başka kurumlar içinde geçerlidir. Ümit ederiz ki 375 sayılı KHK'de gerekli değişiklik yapılarak ihtiyaç sahibi kurumların ve personelin sorunu çözülür."