O şirketlere SGK'den ilişiksizlik belgesi alınması aşamasında ciddi borç yükü çıkıyor

Çalışma hayatı uzmanı Eyüp Sabri Demirci, Ar-Ge ve tasarım merkezleri ile teknoparklarda faaliyet gösteren firmaları uyardı. Demirci, bu firmaların kamu kurumları nezdinde üstlendikleri ihalelerin tamamlanması sürecinde SGK ile ilgili ciddi borç yükleriyle karşılaşabileceklerini belirtti. Özellikle işin tamamlanması ve ilişiksizlik belgesinin alınması aşamasında ortaya çıkan prim borçlarıyla karşılaşılmasının olası olduğuna dikkat çekti.

Demirci, Karar gazetesindeki makalesinde, ihale sürecinde dikkat edilmesi gereken hususların başında, işe başlanılmasıyla birlikte SGK'ya yapılacak bildirimlerin sözleşmedeki hükümlere uygun olması gerektiğini vurguladı. Ayrıca, çalışanların kanun numarası ile doğru bir şekilde bildirilmesi ve asgari işçilik araştırması sonucunda ortaya çıkan borçların kontrol edilmesi gerektiğini belirtti.

Uzman, firmaların bu konularda dikkatli olması ve mevzuata uygun hareket etmesi gerektiğini ifade etti. Demirci'nin uyarıları, Ar-Ge ve tasarım merkezlerinin, Teknoparklarda faaliyet gösteren firmaların ve diğer IT firmalarının gelecekteki ihale süreçlerinde daha sağlıklı adımlar atabilmesi adına önem taşıyor.

Eyüp Sabri Demirci'nin yazısı:

Ar-Ge firmaları aman dikkat!

Ar-Ge ve tasarım merkezleri, Teknoparklarda faaliyet gösteren firmalar ve diğer IT firmalarının önemli bir gelir kaynağı da kamu kurum ve kuruluşlarından üstlenmiş oldukları ihalelerdir.
Bu firmalar genel olarak ihale konusu işin devam ettiği süreler zarfında hak ediş ödemelerinde bir sorun yaşamazken, ihale konusu işin tamamlanıp SGK'dan ilişiksizlik belgesinin alınması aşamasına gelindiğinde ciddi bir borç yüküyle karşılaşabilmektedir. Bu anlamda;

l Yararlandıkları prim teşviklerinin önemli bir kısmını “yersiz yararlanma” gerekçesiyle faiziyle birlikte ödemek durumunda kalabildikleri gibi

l Asgari işçilik araştırma işlemi sonrasında “fark işçilikten” kaynaklanan çok ciddi tutarlarda prim borcuyla da karşılaşabilmektedirler.

İhalelere katılabilmek için kesinleşmiş sosyal güvenlik prim borcu bulunmama şartından dolayı her an başka bir ihaleye katılma durumları olan bu firmalar, kimi zaman bu borçların mevzuata göre tahakkuk edip etmediğini veya ihale makamı tarafından SGK'ya bildirilen bilgilerde bir yanlışlık olup olmadığını sorgulamaksızın borçlarını ödemektedirler.

Esasen öncelikli olarak, ihale konusu işe başlanılmasıyla birlikte bu firmaların SGK'ya yapacakları bildirimlerini sözleşmede yer alan hükümlere uygun yapmaları gerekiyor. Sonrasında işin bitiminin ardından ihale makamının, ihale konusu işle ilgili SGK'nın gönderdiği yazıda sorulan hususlara sözleşme hükümlerine uygun olarak ve biliniyorsa ihale konusu işte çalışan sigortalılara ilişkin bilgilerin eksiksiz ve her bir ay bazında çalışma gün sayılarına da yer verecek şekilde bildirmeleri önem taşımaktadır. Mümkünse bu aşamada ihale makamınca SGK'ya gönderilecek yazıların firmalarca da kontrol edilerek eksik veya hatalı bir bilgi veriliyorsa ihale makamından bu hususların düzeltilmesini talep etmeleri sonradan yaşanabilecek olası sorunların önüne geçecektir.

Başka nelere dikkat edilmeli?

1- Bu firmalar ihale konusu işte çalıştırdıkları sigortalılarını genelde öteden beri tescilli bulunan devamlı mahiyetteki işyeri dosyasından bildirmektedir. Bu bağlamda, ihale konusu işlerden dolayı 14857 kanun numaralı engelli teşviki hariç prim teşviklerinden yararlanılması mümkün bulunmadığından ihale konusu işte çalışan sigortalılar ihale konusu işin devam ettiği süre zarfında 0 (sıfır) kanun numarası ile bildirilmelidir.

2- 05746 kanun numaralı prim teşvikinden yararlanan Ar-Ge ve tasarım merkezleri ile Teknoparklarda faaliyet yürüten firmaların 4734 sayılı Kanunun “İstisnalar” başlıklı 3. maddesi kapsamında üstlenmiş oldukları işlerde çalıştırdığı sigortalılardan dolayı 15746 kanun numaralı prim teşvikinden yararlanmaları mümkündür. Bu amaçla MUHSGK'nın 15746 kanun numarası seçilerek düzenlenebilmesi için bir defaya mahsus ihale konusu işe ait sözleşmeyle birlikte SGK müdürlüğüne başvurularak işyeri sicil numarası 15746 kanun numarasına tanımlatılmalıdır.

3- Kamu İhale Kanunu'nun 3 üncü maddesinin (b) bendinde belirtilen işler için asgari işçilik araştırması yapılmıyor olsa da 4734/3-b maddesi kapsamında yapılan ihalelerde çalıştırılan sigortalılarla ilgili prim teşviklerinde de yukarıda yer alan açıklamalara göre bildirim yapılmalıdır.

4- İlişiksizlik belgesi alınma sürecinde, ihale sözleşmesinde kişi/gün sayısına yer verilmiş ise SGK tarafından ihale konusu işin başlayıp bittiği süreler zarfında sözleşmede yer alan kişi/gün sayısı kadar işçilik bildiriminde bulunulup bulunulmadığı kontrol edilmektedir. Ayrıca sözleşmede yer alan kişi/gün sayısı kadar teşviksiz bildirim yapılmış ise (SGDP'liler dahil) teşvik iptaline gidilmemekte, aksi halde 05510 kanun numaralı prim teşvikinden başlanılarak teşvik iptali yapılmaktadır.

5- İhale sözleşmesinde kişi/gün sayısına yer verilmemiş ve ihale makamınca ihale konusu işte çalışanların isimleri SGK'ya bildirilmemiş ise işin bitiminin ardından Kurumca asgari işçilik araştırma işlemi yapılmaktadır. Bu araştırma işlemi sırasında toplam hakediş tutarı üzerinden hesaplanan “Kuruma bildirilmesi gereken asgari işçilik miktarı” ile ihale konusu işin başlayıp bittiği süreler zarfında “Kuruma bildirilen kazançlar” karşılaştırılarak yeterli işçilik bildiriminde bulunulmuş olup olmadığı araştırılmaktadır. Ayrıca ihale konusu işe ait toplam hak ediş tutarına asgari işçilik oranı uygulanmak suretiyle (%25 eksiltme yapılmaksızın) ihale döneminde “prim teşviklerinden yararlanılamayacak” prime esas kazanç hesaplanmaktadır. İhale dönemi içinde “prim teşviklerinden yararlanılamayacak” tutar kadar teşviksiz bildirim yapılmış ise teşvik iptaline gidilmemekte, aksi halde 05510 kanun numaralı prim teşvikinden başlanılarak teşvik iptali yapılmaktadır.

6- İhale sözleşmesinde kişi/gün sayısına yer verilmemiş olmasına rağmen idarece ihale konusu işte çalışanların isimleri de SGK'ya bildirilmiş ise işin bitiminin ardından yapılan asgari işçilik araştırma işleminde Kuruma bildirilmiş olan işçilik miktarı hesaplanırken yalnızca isimleri ihale makamı tarafından SGK'ya bildirilenlerin kazançları dikkate alınmaktadır. İhale makamının SGK'ya gönderdiği yazıda çalışanların isimlerinin yanı sıra ay bazında çalıştıkları gün sayısına da yer verilmiş ise Kuruma bildirilmiş işçilik miktarının hesabında bu defa isimleri bildirilen sigortalıların yalnızca ihale makamınca bildirilen gün sayısına isabet eden kazançları dikkate alınmaktadır. Ayrıca ihale makamınca ihale konusu işte çalıştığı belirtilen sigortalıların SGK bildirimleri ihale konusu işin yapıldığı süre zarfında teşviksiz olarak yapılmamış ise yararlanılan prim teşvikleri iptal edilmektedir.