Samsun 23 bin 'manda' sayısı ile Türkiye'de 1. sırada

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın her gece yatmadan önce manda yoğurdu tükettiğini söylemesinin ardından manda sütü ürünlerinin yararları tekrar gündeme geldi. Samsun, 23 bin 633 manda sayısı ile Türkiye'de ilk sırada yer alıyor.

Türkiye'de manda; dombay, camız, camış ve kömüş isimleri ile anılıyor. TÜİK verilerine göre Türkiye genelinde toplam 185 bin 574 baş manda bulunuyor. 23 bin 633 büyükbaş mandaya sahip Samsun, Türkiye'de en çok büyükbaş mandaya sahip il olarak dikkatleri üzerine çekiyor.

Öte yandan Samsun'da mandanın doğal yaşam alanı olan Kızılırmak Deltası, Bafra ilçesinde bulunurken, sınırları 19 Mayıs ve Alaçam ilçelerine dayanıyor ve delta içerisinde 9 bin-9 bin 500 baş manda yetiştiriliyor. Ayrıca Samsun'da manda yetiştiriciliğinin yanı sıra manda sütü üretimi ve tüketiminin arttırılması için birçok proje de eş zamanlı olarak yürütülüyor. TÜİK verilerine göre Türkiye'de manda sayısı 2008 yılında 86 bin 297 baş iken, 2021 yılında 185 bin 574 başa kadar çıktı. Yine 2021 yılı TÜİK verilerine göre Samsun 23 bin 633 baş manda mevcudu ile Türkiye'de 1. sırada yer alıyor. Bu miktarın 11 bin 300'ü Bafra ilçesinde bulunuyor.

325 adet manda tohumlandı

Suni Tohumlama Uygulamaları ile Etçi ve Kombine Irkların Yaygınlaştırılması Projesi çerçevesinde Samsun'da manda türünde suni tohumlama uygulamaları yapıldı. Projenin amacı suni tohumlama uygulamaları ile yüksek verimli döller elde edilmesi, tabii tohumlamaya bağlı bulaşıcı hastalıkların önlenmesi, döl verimine bağlı kayıpların azaltılması olarak belirlendi. 2020-2021 yılı çerçevesinde serbest veteriner hekimlerce 325 adet manda tohumlandı.

36 adet damızlık manda boğası dağıtıldı

Damızlık Mandalarda Verimliliği Arttırma Projesi çerçevesinde manda combası dağıtımı gerçekleştirildi. Proje çerçevesinde Alaçam ilçesine 8, Bafra ilçesine 17, 19 Mayıs ilçesine 5, Terme ilçesine 3, Vezirköprü ilçesine 3 adet olmak üzere 36 adet manda boğası dağıtımı yapıldı.

Manda Sütü İşleme, Üretim ve Pazarlama Projesi

Samsun Tarım ve Orman İl Müdürlüğü ve Samsun İli Damızlık Manda Yetiştiricileri Birliği ortaklığında Manda Sütü İşleme, Üretim ve Pazarlama Projesi 2019 yılında kabul edildi. Proje ile manda sütü ve ürünlerine ilişkin katma değer oluşturarak hem üreticilerin yetiştiriciliğe ilgisinin arttırılması hem de Samsun İli Damızlık Manda Yetiştiricileri Birliği'nin kurumsal yapısının güçlendirilmesi ve ayrıca TÜİK verilerine göre Türkiye manda varlığı açısından 1. sırada yer alan Samsun'un direkt ve dolaylı yollardan tanıtımının sağlanması amaçlanıyor.

Halk Elinde Anadolu Manda Islahı Ülkesel Projesi

Proje, Samsun'da 2011 yılından itibaren Ondokuz Mayıs Üniversitesi, İl Tarım ve Orman Müdürlüğü ve Samsun İli Damızlık Manda Yetiştiricileri Birliği ile ortak olarak; Bafra, Çarşamba, 19 Mayıs, Vezirköprü ve Ladik ilçelerinde 101 işletmede yürütülüyor. Proje çerçevesinde yetiştiricilere on yılda toplam 21 milyon 974 bin 850 TL ödeme yapıldı.

Manda sütü inek sütünden daha yağlı fakat kolesterolü yüzde 43 daha düşük

Türkiye'de Anadolu mandası laktasyonda 1000 kg'a kadar süt vermekte. Manda sütü yüksek miktarda A vitamini içermesinden dolayı daha beyaz renkte. İnek sütünde yağ oranı yüzde 3-4 iken manda sütünün yağ oranı yüzde 7-8 olmasına rağmen kolesterol oranı inek sütüne göre yüzde 43 daha az. Kalsiyum, demir, fosfor değeri inek sütüne oranla daha fazla. Yağ oranı ve kuru madde oranı daha fazla olduğundan tereyağı ve süttozu gibi ürünlerin üretiminde daha fazla randıman sağlar.

Manda eti, sığır etine göre insan sağlığına daha yararlı

Mandanın yaygın olduğu çoğu ülkelerde mandanın gücünden yararlanılıyor oluşu, yaşadığı flora ve bakım koşuları ile fiziksel görünüş sebebiyle etinin sert, kuru ve kalitesiz olduğu düşünülüyor. Oysaki manda eti sığır etinden yüzde 40 daha az kolesterol yüzde 55 daha az kalori ve yüzde 11 daha fazla protein ve mineral içerdiğinden insan sağlığı için daha uygun olduğu uzmanlar tarafından belirtiliyor. Manda etinin renginin sığıra göre daha koyu olması, manda popülasyonunun düşük verimli yerli ırklardan oluşması, bakım ve besleme yetersizlikleri ile birlikte yaşlı mandaların kesilmesi nedeniyle tüketiciler tarafından tercih edilmediği biliniyor. Fermantasyon süresini kısalttığı için sucuk etinde TSE'nin izin verdiği yüzde 10 oranında manda eti kullanılıyor.