TÜİK'ten manipülasyon suçlamalarına yanıt
TÜİK, enflasyon hesaplamaları hakkında yapılan yanıltıcı yorumlara karşı tepkisini ortaya koydu ve manipülasyon iddialarını reddetti.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), son günlerde sosyal medyada tartışılan enflasyon hesaplamalarına dair yanıltıcı paylaşımlara karşı açıklama yaptı. TÜİK, "Bilimsel eleştiri getiremeyen çevrelerin, 143 temel başlıktan seçtikleri birkaçının yanlış yorumlandığını ve bu beyanların manipülasyon amaçlı kullanıldığını gözlemliyoruz" açıklamasında bulundu.
Açıklamada ayrıca, eksik bilgi ve manipülasyonların madde fiyatları hakkında yanlış sonuçlar doğurduğu belirtilerek, bu tür uygulamaların uluslararası standartlara uygun olmadığı vurgulandı.
"Son Dönemde Kamuoyuna Yansıyan ve Gerçeklerle Bağdaşmayan Haberlere İlişkin Kamuoyu Duyuru" başlıklı TÜİK açıklaması şöyle:
Son dönemde Türkiye İstatistik Kurumu ve yayınlanan enflasyon verileri hakkında kamuoyuna yansıyan ve gerçeklerle bağdaşmayan haberlerle ilgili aşağıdaki açıklamaların yapılmasına ihtiyaç duyulmuştur:
Kurum Yemek Ücretleri Hakkında Bilgilendirme
Haberlerde yer alan ve TÜİK yemekhanesinde geçen sene 35,00 TL olan yemek ücretinin 170,00 TL'ye çıktığına dair iddialar gerçeği yansıtmamaktadır. Kurum Başkanlığı tarafından onaylanan ve uygulanan ücret tarifeleri 2024 yılı için aşağıdaki şekildedir:
En düşük yemek ücreti: 600 ek göstergeye kadar olan ve 4/B'li sözleşmeli personel için 39,00 TL.
En yüksek yemek ücreti: 5400'den daha yüksek ek göstergeli görevlerde bulunan personel için 71,00 TL'dir.
Türkiye İstatistik Kurumu ile Türkiye Ağır Sanayi ve Hizmet Sektörü Kamu İşverenleri Sendikası (Koop-İş) arasında imzalanan toplu sözleşme gereği Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından Kurumda 4/A kapsamında çalışan işçi personele ödenen günlük yemek yardımı tutarı 170,00 TL'dir.
Dolayısıyla, geçtiğimiz yıl içerisinde farklı pozisyonda görev yapan bir çalışanın yemek ücreti ile bu yıl işçi statüsünde görev yapan personelin aldığı yemek yardımını mukayese ederek değişim oranı hesaplanması, doğru bir yaklaşım değildir.
Basın Toplantısı ile İlgili Açıklama
08.07.2024 tarihinde düzenlenen basın toplantısıyla kamuoyunun Tüketici Fiyat Endeksi hesaplamaları konusunda bilgilendirilmesi amaçlanmıştır. Ancak, toplantı sırasında sorulan bir soruya verilen yanıtın bağlamından koparılarak haberlere yansıtıldığı görülmüştür. Toplantıda sorulan “Fiyatlar ne zaman ucuzlayacak?” sorusuna verilen kapsamlı yanıt içerisinde geçen “%45 ile %75 enflasyon arasında can yakıcılığı açısından pek bir fark bulunmamaktadır” ifadesi, %45 oranında bir enflasyonun da halk için oldukça yüksek ve zorlayıcı olduğunu vurgulama amacı taşımaktadır. Bu oranlar arasında önemli bir fark olduğu muhakkaktır, ancak her iki oran da yaşam maliyeti üzerinde ciddi olumsuz etkiler yaratmaktadır. Burada anlatılmak istenen “Fiyatların ucuzlaması için enflasyonun negatife dönmesi, tabii ki bundan önce tek haneli seviyelere düşmesi gerektiğidir.”
Köşe Yazılarındaki Yanıltıcı Bilgiler
TÜFE sepetinde 2024 yılı itibarıyla 12 ana harcama grubu altında, 43 harcama grubu yer almaktadır. Bu harcama grupları altında ise 90 alt harcama grubu bulunmaktadır. Alt harcama gruplarının altında yer alan 143 temel başlıkta ise 406 madde ve bu maddeler altında 913 adet madde çeşidi bulunmaktadır. Örnek olarak:
06 kodlu SAĞLIK ana harcama grubu altında,
061 kodlu “Tıbbi ürünler, aletler ve malzemeler” harcama grubu
062 kodlu “Ayakta tedavi hizmetleri” harcama grubu
063 kodlu “Yataklı tedavi hizmetleri” harcama grubu yer almaktadır.
062 kodlu “Ayakta tedavi hizmetleri” harcama grubunda ise,
0621 kodlu “Tıbbi hizmetler” alt harcama grubu
0622 kodlu “Dişçilik ücreti” alt harcama grubu
0623 kodlu “Diğer tıbbi hizmetler” alt harcama grubu yer almaktadır.
0621 kodlu “Tıbbi hizmetler” alt harcama grubunda ise
06212 kodlu “Uzman doktor ücreti” temel başlığı yer almaktadır.
06212 kodlu “Uzman doktor ücreti” temel başlığı altında ise,
“Muayene katılım payı (Devlet Hastanesi, Uzman Dr.)”
“Doktor muayene ücreti (Muayenehane, Uzman Dr.)”
“Doktor muayene ücreti (Özel Hastane, Uzman Dr.)”
“İlaç katılım payı” gibi farklı madde çeşitleri yer almaktadır.
Bu kapsamda, TÜFE sepetindeki değişim oranları her ay 12 ana harcama grubu, 43 harcama grubu, 90 alt harcama grubu ve 143 temel başlık düzeyinde yayımlanmaktadır. Avrupa İstatistik Ofisi (EUROSTAT) tarafından yayımlanması beklenen en detaylı düzey ise temel başlık düzeyidir. Kurumumuz tarafından temel başlık düzeyinde endeks değişimleri uluslararası beklentilere en uygun biçimde kamuoyu ile paylaşılmaktadır. Bu bağlamda TÜİK dünyadaki en şeffaf resmi istatistik kurumlarından biridir.
Bir köşe yazarı tarafından, Kurumumuzca en son Nisan 2022'de yayımlanmış olan bazı madde fiyatları, yine Kurumumuz tarafından hali hazırda yayımlanmakta olan temel başlık seviyesinde fiyat endeksleri ile genişletilerek günümüze ilişkin ortalama fiyat hesaplamalarının yapıldığı iddia edilmektedir.
Bahsi geçen yanıltıcı sonuçların bazı çevreler tarafından manipülasyon aracı olarak kabul görmesi neticesinde, bilimsel açıdan TÜFE'ye eleştiri getiremeyen ilgili çevrelerin 143 temel başlık içinden cımbız ile seçtikleri birkaç başlığa dair bilinçli veya bilinçsiz biçimde yanıltıcı beyanlarının devam ettiği müşahede edilmektedir.
Bunun yanı sıra, ilgili köşe yazarı tarafından yapılan hesaplama özellikle bir temel başlık altında birden fazla maddenin ve madde çeşidinin bulunduğu durumlarda tamamen hatalı çıkarımlara neden olmaktadır. Örneğin, “06212-Doktor muayene ücreti” temel başlığı için de bu durum geçerlidir. Bu temel başlık, “Muayene katılım payı (Devlet, Uzman Dr.)”, “Doktor muayene ücreti (Özel, Uzman Dr.)”, “İlaç katılım payı” ve “Doktor muayene ücreti (Muayenehane, Uzman Dr.)” gibi bireylerin bütçelerinde farklı harcama paylarına sahip madde çeşitlerinden oluşmaktadır. Devlet hastanesi muayene katılım ve ilaç katkı payları, doktor muayene ücreti (özel hastane) ve doktor muayene ücreti (muayenehane) gibi diğer ürün çeşitlerine oranla daha yüksek harcama paylarına sahiptir.
Öte yandan, ilgili temel başlık düzeyinde hesaplanan fiyat ve değişim oranı matematiksel olarak yalnızca uzman doktor muayene ücretindeki değişimi ifade etmemektedir. Dolayısıyla, ilgili köşe yazarının, devlet ve özel sektör tarafından sunulan ilgili sağlık hizmetlerinin tamamı aynı fiyat düzeyinde değişim göstermişçesine toplulaştırılarak hesapladığı ve sözde TÜİK'e ait madde fiyatları gibi açıkladığı rakamlar hatalı yaklaşımlar barındırmaktadır.
Bu tür manipülasyonlara mahal verilmemesi adına dünyanın önde gelen ülkelerinin hiçbirinde madde düzeyinde tüm fiyatlar hesaplanmamakta ve yayımlanmamaktadır. İlgili köşe yazarı tarafından eksik ve yanıltıcı bilgiler üretilerek madde fiyatı sonuçlarına ulaşılmaya çalışılması neticesinde ortaya çıkan tartışmalar, Türkiye İstatistik Kurumu'nun, Avrupa Birliği'ne üye ve aday ülkeler, EFTA ülkeleri, ABD ve Kanada'da olduğu gibi seçilmiş homojen maddeler haricinde kalan ürünlerin fiyatlarının yayımlanmaması kararının ne denli isabetli bir karar olduğunu bir kez daha ortaya koymuştur.
TÜFE Hesaplamalarında Barkod Tarama ve Web Kazıma Yöntemlerinin Kullanımı
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), enflasyon hesaplamalarında yenilikçi veri toplama yöntemleri kullanarak maliyetleri düşürmeyi ve cevaplayıcı yükünü azaltmayı hedeflemektedir. Barkod tarama ve web kazıma yöntemleri, geleneksel veri toplama yöntemlerine göre birçok avantaj sunmaktadır.
Birçok ülke, TÜFE hesaplamalarında barkod tarama ve web kazıma yöntemlerini kullanarak daha güncel ve geniş veri setlerine ulaşmayı hedeflemektedir. Türkiye de bu uluslararası trendi takip ederek, istatistik üretiminde modern teknolojilerin kullanımını artırmaktadır. Bu bağlamda, son dönemde atılan adımlarla TÜİK'in veri toplama ve analiz süreçleri uluslararası standartlara daha da uyumlu hale getirilmiştir. Ancak, bazı haberlerde barkod tarama ve web kazıma verilerinin kullanımının
Eurostat tarafından önerilmediği ve bu yöntemlerin güvenilir olmadığına dair iddialar yer almaktadır. Bu tür iddiaların asılsız olduğu Tablo 1'e bakıldığında net bir şekilde anlaşılacaktır."
Tablo 1. Ülkelere Göre Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) Veri Derleme Yöntemleri
| Ülke | Barkod Tarama | Web Kazıma |
|---|---|---|
| Türkiye | X | X |
| Avusturya | X | X |
| Belçika | X | X |
| Finlandiya | X | X |
| Fransa | X | X |
| Hollanda | X | X |
| İrlanda | X | X |
| İspanya | X | X |
| İsviçre | X | X |
| İtalya | X | X |
| Lüksemburg | X | X |
| Norveç | X | X |
| Polonya | X | X |
| Slovenya | X | X |
| Çekya | X | X |
| Danimarka | X | X |
| Slovakya | X | X |
| Almanya | X | X |
| Letonya | X | X |
| Litvanya | X | X |
| Macaristan | X | X |
| Portekiz | X | X |
| Estonya | X | |
| İsveç | X | |
| Romanya | X | |
| Sırbistan | X | |
| Yunanistan | X |