Yeni öğretmenlik yasasında neler var? Öğretmenlik Meslek Kanunu maddeleri neler?

Kamuoyunda Öğretmenlik Meslek Kanunu olarak bilinen Öğretmenlik Mesleği Kanunu (ÖMK), Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde (TBMM) 10 Ekim 2024 tarihinde kabul edildi. Kanun, Cumhurbaşkanlığı'na onay için 11 Ekim'de gönderildi.

Kanunun bazı maddeleri, belirli tarihlerde yürürlüğe girecek. Örneğin, kanunun 7'nci, 8'inci, 9'uncu, 10'uncu, 11'inci, 12'nci, 13'üncü, 14'üncü, 15'inci ve 21'inci maddeleri 1 Eylül 2025 tarihinde yürürlüğe girecek. Ayrıca, 26'ncı, 27'nci, 28'inci, 29'uncu, 30'uncu, 31'inci ve 32'nci maddelerinin ise 1 Ocak 2025 tarihinde yürürlüğe girecek.

Öğretmenlerin meslekî hakları, sorumlulukları, kariyer basamakları, eğitim süreçlerindeki görevleri ve Milli Eğitim Akademisinin kuruluşuna ilişkin düzenlemeler içeren kanun, öğretmenlik mesleğinin standartlarını belirlemeyi amaçlıyor.

Yeni kanunla, öğretmenlerin seçiminden, mesleki yeterliliklerine kadar bir dizi düzenleme getiriliyor. Öğretmenlerin, öğrencilerini Türkiye Cumhuriyeti'nin demokratik, laik ve sosyal hukuk devletine uygun bir şekilde yetiştirmeleri, Atatürk inkılapları ve ilkelerine bağlı olmaları, insan haklarına ve Anayasa'nın temel ilkelerine saygı göstermeleri bekleniyor.

Öğretmenlik meslek kanununun kapsamı ve amacı

Kanunun amacı, öğretmenlerin seçilmesinden yetiştirilmesine, atanmasından haklarının korunmasına kadar birçok alanda düzenlemeler getiriyor. Aynı zamanda öğretmenlerin kariyer basamaklarında ilerlemeleri, ödül ve cezaları, mesleki sorumlulukları gibi konular da düzenlemeler arasında yer alıyor. Ayrıca, Millî Eğitim Akademisi'nin kurulması ve teşkilat yapısına ilişkin ayrıntılar da kanunda yer buluyor.

Kanunun kapsamı, Millî Eğitim Bakanlığı'na bağlı eğitim kurumlarında görev yapan öğretmenleri ve yöneticilerini kapsadığı gibi, özel öğretim kurumlarında görev yapan öğretmenler ve bu kurumlarda öğretmenliğe atanma şartını taşıyan yöneticileri de içine alıyor. Bunun yanı sıra, kamu kurumlarında görev yapan öğretmenlere de belirli hükümler uygulanacak.

Kanunun temel ilkeleri

Öğretmenlik Meslek Kanunu, öğretmenlerin meslekleriyle ilgili birçok yeni düzenleme getiriyor. Temel ilkeler arasında, öğretmenlerin nitelikleri ve görev sorumluluklarının mesleğin gereklerine uygun olarak belirlenmesi yer alıyor. Ayrıca, atama, görevlendirme ve meslek içindeki ilerlemelerinde liyakat ve kariyer esaslarına uyulması da sağlanacak.

Kanun, öğretmenlerin mesleğe giriş öncesinde yeterli eğitim almalarını ve meslek içinde sürekli gelişimlerini teşvik eden bir sistemin kurulmasını öngörüyor. Bu süreçte öğretmenlerin eğitim öğretim faaliyetleri ve meslekleriyle ilgili karar alma süreçlerine katılmalarına imkân tanıyacak ortamlar da sağlanacak.

Öğretmenlik Meslek Kanunu'nun ilk bölümü, amaç ve kapsam gibi temel hükümleri içeriyor. Kanunun 1. Maddesi, öğretmenlerin mesleklerinin düzenlenmesindeki temel amaçları belirliyor. Ayrıca, kanunun 2. Maddesi ile kimlerin kanun kapsamına gireceği ve kimlerin dışında kalacağı belirlenmiş. Tanımlar bölümünde, öğretmen, eğitim kurumları ve diğer önemli terimler de ayrıntılı şekilde tanımlanmış.

Kanunun özellikle öğretmenlerin görevdeki niteliklerinin arttırılmasına yönelik düzenlemeleri içeren 4. Maddesi ise, öğretmenlerin meslekleri ile ilgili her aşamada daha iyi bir kariyer inşa etmelerini hedefliyor.

Öğretmenlik Meslek Kanunu, Türkiye'nin eğitim sisteminde önemli bir değişim yaratması beklenen bir düzenleme. Öğretmenlerin meslek içindeki gelişimlerini destekleyen yeni düzenlemeler, eğitim sisteminin kalitesini yükseltmeye yönelik bir adım olarak görülüyor. Kanunun içeriği, özellikle öğretmenlerin mesleki eğitim süreçlerine dair önemli değişiklikler içeriyor. Eğitim alanında köklü değişiklikler ve reformlar yapmayı hedefleyen kanun, öğretmenlerin eğitimde daha etkin bir rol oynamasını sağlamayı amaçlıyor.

Kanun, öğretmenlerin gelişimini sürekli kılacak bir yapıyı oluşturmayı hedefliyor. Bununla birlikte, öğretmenlerin kariyer basamaklarında daha sağlıklı bir şekilde ilerlemeleri, liyakat sisteminin güçlendirilmesi gibi birçok önemli adım atılıyor.

Öğretmenlerin Görev ve Sorumlulukları

Kanuna göre öğretmenler, öğrencilerin eğitim süreçlerinde çeşitli görevleri üstlenecek. Bu görevler arasında derse girme, nöbet tutma, sınavlarda görev almak, etkinliklere katılmak ve öğrencilere rehberlik hizmeti sağlamak yer alıyor. Ayrıca, öğretmenler, meslekleriyle ilgisi olmayan herhangi bir işte, olağanüstü durumlar dışında, rızaları dışında görevlendirilemeyecek.

Öğretmenlerin Nitelikleri ve Seçimi

Öğretmenlik mesleği, genel kültür, özel alan eğitimi ve öğretmenlik meslek bilgisi gerektiren özel bir ihtisas mesleği olarak tanımlandı. Öğretmen olarak atanacak bireylerin, en az lisans düzeyinde yükseköğretim programlarından mezun olmaları ve hazırlık eğitimini başarıyla tamamlamaları gerekecek. Ayrıca, öğretmen adaylarında, belirli suçlardan mahkum olmama, devlet memurluğundan çıkarılmama gibi belirli güvenlik ve sağlık şartları aranacak.

Milli Eğitim Akademisi ve Hazırlık Eğitimi

Öğretmen adayları, Milli Eğitim Akademisi tarafından verilecek 4 dönemlik bir hazırlık eğitimine tabi tutulacak. Bu eğitim süresince öğretmen adayları, teorik derslerin yanı sıra uygulamalı derslerle de mesleki yeterliliklerini geliştirecekler. Hazırlık eğitiminin sonunda, öğretmen adaylarının başarılı olup olmadıkları, teorik ders başarıları ile uygulamalı ders başarılarının birleştirilmesiyle belirlenecek.

Adayların eğitim sürecinde başarı değerlendirmeleri, her bir ders için yapılan sınavlar ve üç aşamalı bir uygulamalı değerlendirme süreci ile yapılacak. Başarısız olan öğretmen adayları, Akademi ile ilişkilerinin kesilmesi gibi disiplin cezalarına tabi tutulacak.

Disiplin ve Ceza Yönetmeliği

Kanunla birlikte öğretmen adaylarına uygulanacak disiplin cezaları da düzenlendi. Kınama, uyarı, ödeme kesintisi gibi çeşitli disiplin cezalarına yol açan fiiller belirlendi. Ayrıca, sınavlarda kopya çekme, Akademi malzemelerine zarar verme, disiplinsizlik ve ahlaki ihlaller gibi eylemler de cezai yaptırımlarla karşı karşıya kalacak.

Milli Eğitim Akademisi'nin Rolü

Kanunla kurulan Milli Eğitim Akademisi, öğretmenlerin meslekî gelişimlerini sağlamak için geniş bir eğitim ve hazırlık süreci sunacak. Akademi, öğretmenlerin kariyer basamaklarına ilerlemelerinde de rol oynayacak, öğretmenlere yönelik mesleki gelişim kursları ve seminerler düzenleyecek.

Kanunun yürürlüğe girmesiyle birlikte, öğretmenlerin mesleki hakları, görevleri ve sorumlulukları daha net bir şekilde belirlenmiş olacak. Ayrıca, öğretmen adaylarının eğitim süreçlerine ilişkin standartlar, ülke genelinde eşitlik sağlayacak şekilde uygulanacak.

Öğretmen Adaylarına Yönelik Mali ve Sosyal Düzenlemeler

Öğretmen adaylarına yönelik mali ve sosyal düzenlemeler kapsamlı bir şekilde güncellendi. Öğretmen adaylarına hazırlık eğitimi sürecinde yapılacak ödemeler, sigorta primleri ve sözleşmeli öğretmenlik sürecindeki istihdam koşulları gibi birçok alanda önemli adımlar atıldı. Bu düzenlemeler 1 Eylül 2025 itibarıyla yürürlüğe girecek ve öğretmen adaylarının eğitim süreçlerini ve sosyal haklarını daha da güvence altına alacak.

Mali Destek: Aylık Ödemeler ve Sigorta Kapsamı

Öğretmen adaylarına, hazırlık eğitimi süresi boyunca her ay 23.310 gösterge rakamının memur aylık katsayısıyla çarpımı sonucu bulunan tutarda ödeme yapılacak. Bu ödemeler damga vergisi dışında herhangi bir vergi veya kesintiye tabi tutulmayacak. Ancak kaydı dondurulan adaylara bu süreçte ödeme yapılmayacak. Bununla birlikte öğretmen adaylarının askerlik yükümlülükleri, eğitim süresince ertelenecek.

Sosyal güvenlik açısından ise öğretmen adayları, hazırlık eğitim süresince Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu kapsamında sigortalı sayılacak. Bu süreçte adaylar adına Sosyal Güvenlik Kurumu'na ödenecek primler, Bakanlık bütçesinden karşılanacak. Böylece öğretmen adayları sağlık ve sosyal güvenlik haklarına da kavuşmuş olacak.

Sözleşmeli Öğretmenlikte İstihdam Şartları

Hazırlık eğitimini başarıyla tamamlayan ve gerekli şartları taşıyan öğretmen adayları, Devlet Memurları Kanunu kapsamında sözleşmeli öğretmen olarak görevlendirilecek. Adayların eğitim kurumlarına yerleştirilmesi, atamaya esas başarı puanına göre yapılacak ve adayların tercihleri göz önünde bulundurulacak. Tercih yapmayan veya tercihlerine yerleşemeyen adaylar için ise ikinci bir tercih hakkı tanınacak. İkinci tercihte de yerleşemeyenler, Bakanlık tarafından kura ile atanacak.

Ancak, yerleştirildikleri kurumda mazeretsiz olarak göreve başlamayan ya da görevden mazeretsiz bir şekilde ayrılan adaylar, aldıkları başarı puanına rağmen sözleşmeli öğretmenlik başvurusunda bulunamayacak. Ayrıca, bu kişiler 1 yıl boyunca yeniden hazırlık eğitimine alınamayacaklar. Sözleşmeli öğretmenler, can güvenliği ve sağlık mazeretleri haricinde, ilk 3 yıl boyunca başka bir yere atanamayacak. Aile birliği mazereti olan öğretmenlerde ise eş, sözleşmeli öğretmene tabi olacak.

Kadrolu Öğretmenliğe Geçiş ve Kariyer İmkanları

Sözleşmeli öğretmenler, 3 yıllık çalışma süresini tamamladıktan sonra talep etmeleri halinde görev yaptıkları yerde kadrolu öğretmen olarak atanabilecekler. Bu atama sonrasında, bir yıl boyunca mazerete dayalı yer değiştirme talepleri dışında başka bir yere atanamayacaklar. Öğretmenlerin sözleşmeli pozisyonlarında geçirdikleri hizmet süreleri, hizmet puanı hesaplamasında dikkate alınacak ve bu süreler, öğretmen kadrosuna atandıktan sonraki mali ve sosyal haklarında kazanılmış hak olarak kabul edilecek.

Öğretmenlik kariyer basamakları ise üç aşamadan oluşacak: öğretmen, uzman öğretmen ve başöğretmen. En az 10 yıl hizmeti olan ve belirli şartları sağlayan öğretmenlere uzman öğretmenlik, uzman öğretmenlerde de yine 10 yıl hizmet süresini tamamlayanlara başöğretmenlik unvanı verilecek. Bu unvanlar için düzenlenecek eğitimler Milli Eğitim Akademisi tarafından yürütülecek.

Öğretmenlerin Yer Değişikliği ve Mesleki Gelişim Planları

Öğretmenlerin mazeret durumu ve isteğe bağlı yer değişiklikleri, hizmet puanı üstünlüğüne göre Bakanlığın öğretmen ihtiyacı doğrultusunda yapılacak. Aynı zamanda, öğretmenlerin sürekli mesleki gelişimlerini desteklemek amacıyla Bakanlık, beş yıllık dönemleri kapsayan bireysel mesleki gelişim planları hazırlayacak. Bu planlar, merkezi veya mahalli olarak düzenlenen mesleki gelişim faaliyetleriyle desteklenecek.

Milli Eğitim Akademisi, öğretmenlerin mesleki gelişimlerini, kariyer basamaklarında ilerlemelerini ve yöneticilik becerilerini geliştirmek üzere faaliyetlerde bulunacak. Akademi, öğretmen ve yöneticilerin bilgi, beceri ve tutumlarını artırarak, dijital yeterlilikler de dahil olmak üzere geniş bir yelpazede eğitim programları düzenleyecek.

Disiplin ve Ödül Düzenlemeleri

Öğretmen ve yöneticilere yönelik ödüllendirme ve disiplin işlemleri, Devlet Memurları Kanunu'na uygun olarak yürütülecek. Ancak, özellikle eğitim sürecinde görev alan öğretmenlerin öğrencilerle ilgili ses ve görüntü paylaşımı, özel ders verme gibi eylemleri disiplin cezasına tabi tutulacak. Öğretmenlik mesleğiyle bağdaşmayan fiillerde bulunan öğretmenlere ise daha ağır cezalar uygulanacak.

Milli Eğitim Akademisi ve Akademi İzleme ve Yönlendirme Kurulu da 1 Ocak 2025'te yürürlüğe girecek yeni düzenlemelerle birlikte, eğitim politikalarını geliştirme ve öğretmenlerin yeterliliklerini artırma amacıyla faaliyet gösterecek. Akademi'nin personel ve bütçe ihtiyaçları, Milli Eğitim Bakanlığı tarafından karşılanacak.

Bu yeni düzenlemeler, öğretmenlik mesleğinin statüsünü güçlendirecek ve eğitim sisteminde daha nitelikli bir öğretmen kadrosu oluşmasına katkı sağlayacak.