Yurt dışına gidenler Türkiye'de sigortalı olabilir mi?

Yurtdışına giden vatandaşlar, emeklilik için gerekli prim günlerini tamamlamak amacıyla Türkiye'deki işyerlerinden sigortalı olabilirler mi?

Bu sorunun yanıtı, vatandaşların bulundukları ülkeye ve Türkiye ile olan sosyal güvenlik anlaşmalarına bağlı. Fransa, İngiltere, İsveç ve İsviçre'de ikamet eden veya çalışan vatandaşlar, isteğe bağlı sigortalı olabilirler. Ancak diğer ülkelerde ikamet edenler için bu mümkün değil. Sigortalının yurt dışında olduğu sürelerde Türkiye'de çalıştığını kanıtlaması gerekmekte. Ayrıca, işverenlerin SGK'ya bildirdikleri işyerlerinin faaliyet alanına ilişkin NACE kodunun doğru olması ve vergi levhasındaki bilgilerle uyumlu olması önem arz ediyor.. İlave faaliyetler için ayrıca vergi dairesinden alınan belgelerin de işyeri bildirgesiyle birlikte SGK'ya gönderilmesi gerekiyor. Bu süreçlerin eksiksiz ve doğru bir şekilde tamamlanması önem arz etmek.

Karar gazetesinden Eyüp Sabri Demirci, konuyu "İki ay sonra Almanya'ya yerleşeceğim. Emeklilik için 748 güne ihtiyacım var. Almanya'ya gittikten sonra isteğe bağlı sigortalı olmam veya Türkiye'deki bir işyerinden sigorta yaptırmam mümkün müdür?" sorusunu yanıtlarken detaylıca inceledi.

Demirci'nin yazısı:

Yurtdışına giden vatandaşlar ülkemizde sigortalı olabilir mi?

İsteğe bağlı sigortalı olabilmek için Kanunda aranılan şartlardan biri de Türkiye'de ikamet etmektir.

Genel kural bu şekilde olmakla birlikte, ülkemizle Fransa, İngiltere, İsveç ve İsviçre ile imzalanan ikili sosyal güvenlik sözleşmelerine istinaden bu dört ülkede ikamet eden veya çalışan vatandaşlar, talep etmeleri halinde ülkemiz mevzuatına göre isteğe bağlı sigortalı olabileceklerdir.

Fransa, İngiltere, İsveç ve İsviçre dışındaki diğer ikili sosyal güvenlik imzalanmış ülkelerde ikamet eden vatandaşların ise isteğe bağlı sigortalı olmaları mümkün bulunmamaktadır. Ancak ikameti Türkiye'de iken isteğe bağlı sigortalı olmuş, sonrasında bu dört ülke dışındaki ikili sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmış diğer ülkelere giden sigortalılar ikametini bu ülkelere taşıdıkları tarihe kadar isteğe bağlı sigortalı olarak kalmaya devam edeceklerdir.

Ayrıca Türkiye'de ikamet etmekte iken isteğe bağlı sigortalı olmak için talepte bulunan, sonrasında ülkemizle ikili sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelere giden, bu ülkelerde çalışan veya ikametini sonradan bu ülkelere taşıyan sigortalılar da isteğe bağlı sigortaya tabi olmaya devam edeceklerdir.

***

Yurtdışına giden vatandaşların sırf eksik SGK günlerini tamamlamak amacıyla ülkemizdeki bir işyerinden 4/a (SSK) sigortalısı olarak bildirilip bildirilemeyeceği noktasına geldiğimizde, “sakın ola ki böyle bir işleme tevessül etmesinler” derim.

Şöyle ki,

Emeklilik için yasada aranılan sigortalılık süresi, prim günü ve yaş şartlarını sağlayarak tahsis talebinde (emeklilik başvurusunda) bulunan sigortalıların, sigortalı olarak bildirildikleri süreler zarfında yurt dışında bulunup bulunmadıkları SGK personelince emniyet kayıtlarından kontrol edilmektedir. Yapılan kontrollerde sigortalı bildiriminin yapıldığı süreler içinde yurt dışında bulunduğu tespit edilen sigortalıların bu sürelerdeki hizmetlerin geçerli kabul edilip edilmeyeceği noktasında bildirimi yapan işverenden yurtdışında görevlendirildiğini kanıtlayan belgelerin ibraz edilmesi istenilmektedir. Bu kapsamda geçici görevlendirme belgesinin, ayrıca sigortalı adına yurtdışına gidiş ve gelişleri sırasında yapılan harcamaların (uçak bileti, otel masrafı vb. giderlerin) işyeri defter ve kayıtlarına işlenip işlenmediğinin belgelendirilmesi talep edilmektedir..

Sigortalının yurt dışında bulunduğu süreler zarfında ilgili işyerinde hizmet akdine tabi çalıştığı ve geçici olarak görevlendirildiği hususu belgeleriyle kanıtlandığı takdirde sigortalının yurtdışında bulunduğu süreler zarfındaki prim günleri emekli aylığının hesabında dikkate alınmaktadır. Kanıtlanamadığı takdirde ise sigortalının yurt dışında bulunduğu süreler zarfındaki hizmetleri iptal edildiğinden bu süreler emekli aylığının hesabına dahil edilmemekte, ayrıca iptal edilen hizmet sürelerine ilişkin ödenen primler ilgililere iade edilmeyerek Kuruma irat kaydedilmektedir.

SGK NEZDİNDE TESCİL EDİLECEK İŞYERİNİN NACE KODUNA DİKKAT!

e-Devlet uygulamaları üzerinden işyeri bildirgesi düzenlenmesi sırasında işyerinin faaliyet alanına ilişkin NACE kodunun da sisteme girilmesi gerekmektedir.

Sosyal güvenlik mevzuatına göre işverenlerin sisteme girmiş oldukları NACE kodunun vergi levhasında yer alan NACE koduyla aynı olması kaydıyla işverenlerin sisteme girmiş oldukları NACE kodu esas alınarak işyeri dosyası tescil edilmektedir. Bu amaçla işyeri bildirgesi SGK'ya gönderilmeden önce tescil edilecek işyerine/şubeye ilişkin vergi levhasının da taranarak işyeri bildirgesi ekinde gönderilmesi gerekiyor.

Diğer taraftan, kimi zaman şirketlerin SGK nezdinde tescil edecekleri işyeri dosyasına ana faaliyet konusu dışında ilave faaliyet konularında NACE kodu verilmesi de talep edilebilmektedir.

Vergi levhasında ana faaliyete ilişkin yalnızca bir tane NACE kodu yer alsa da şirketlerin ana faaliyete ilişkin NACE kodunun dışında dört tane de ilave faaliyet konusu (NACE kodu) belirlemeleri mümkündür.

Ek faaliyetlere ilişkin NACE kodları ise vergi dairesinden alınacak mükellefiyet belgesinde gösterilmektedir.

Haliyle SGK nezdinde tescil edilecek işyeri dosyasında ana faaliyet konusu dışında ilave faaliyet konusu bir iş veya hizmet yürütülecekse bu durumda işyeri bildirgesine ilave faaliyete ilişkin NACE kodu yazılmalı, ayrıca ilave faaliyete ilişkin NACE kodunu gösteren vergi dairesinden alınmış mükellefiyet belgesinin de işyeri bildirgesi ekinde SGK'ya gönderilmesi icap etmektedir.

Bu işlemler SGK nezdinde işyeri dosyası tescil edilirken yapılacak olmakla birlikte, mevcutta SGK nezdinde tescil edilmiş işyeri dosyasının NACE kodunun değiştirileceği durumlarda da aynı şekilde işlem yapılması gerekmektedir.

İlave faaliyetler daha önce belirlenmemiş ise Ticaret Sicil Müdürlüğü'nce tescil edilmiş faaliyet konularına uygun olması kaydıyla;

İlgili vergi dairesine, İnteraktif Vergi Dairesi veya Gelir İdaresi Başkanlığı İnternet sitesinde yer alan “Ek Faaliyette Bulunma Dilekçesi” doldurularak ilave faaliyet (NACE) kodu talebinde bulunulması
İlave NACE kodunun yer aldığı mükellefiyet yazısının vergi dairesinden veya İnteraktif Vergi Dairesi üzerinden alınmasının ardından ilgili Ticaret Odasına bir dilekçe ile müracaat edilmesi
gerekiyor.