Çay Kanunu teklifi TBMM'de: Amaç, çayın Türk ekonomisindeki yerini güçlendirmek

İktidar, çay üretimi ve çay fiyatlarının açıklanmasını da içeren 'Çay Kanununda Değişiklik' öngören yasa teklifini Meclise sundu.

 Teklifte imzası olan AK Parti Genel Başkan Yardımcısı ve Rize Milletvekili Hayati Yazıcı, "Hedefimiz; bu teklifin TBMM’de sağlanacak kıymetli katkıların sonucunda yasalaşmasıyla birlikte üretici ve tüketiciyi korumak, çayın Türk ekonomisi içindeki yerini güçlendirmek ve Türk çayını dünya markası haline getirerek dış pazarlardaki payını büyütmektir." açıklamasında bulundu.

AK Parti'nin kanun teklifiyle, çayın Türk ekonomisindeki yerinin güçlendirilmesi hedefleniyor. 

TBMM Başkanlığına sunulan kanun teklifinin genel gerekçede yeni düzenlemeyle hedeflenenler 9 başlıkta şöyle sıralandı:

■ Çay tarımını kalkındırmak, Türk çayının piyasa değerini artırmak,
■ Sözleşmeli tarımı yaygınlaştırmak,
■ Arz ve talep dengesini oluşturmak,
■ Yaş çay yaprağı alım fiyatında istikrarı sağlamak,
■ Yaş çay üreticilerinin hak ve menfaatlerini korumak,
■ Yaş çay üretim süreçlerini tekniğine uygun olarak modemize etmek,
■ Kuru çay üretim süreçlerini iyileştirerek tüketicilerin güvenilir ürünlere erişimini
sağlamak, halkımızın sağlıklı çay tüketmesini temin etmek,
■ Kuru çay üreten işletmelerin hak ve menfaatlerini korumak,
■ Kuru çay ürünlerinin kalitesini uluslararası platformlarda rekabet edebilecek seviyeye çıkartmak.

Çay Kanunu teklifinin tam metni:

GENEL GEREKÇE

Çay üretiminde Türkiye'nin önemli bir yeri bulunmaktadır. Günümüzde Dünya toplam çay üretim alanlarının yarısından fazlası Çin'e ait olmakla birlikte, bu ülkeyi sırasıyla Hindistan, Sri Lanka, Kenya, Vietnam, Endonezya ve Türkiye izlemektedir. Üretilen çok farklı çay çeşidi olsa da dünya çay ticaretinde en büyük yeri tutan siyah ve yeşil çay üretimidir. Dünya çay üretiminin
%58'i siyah çay, %30'u yeşil çay ve kalan %12'lik kısmı da oolong çay, beyaz çay, instant çay ve diğerlerinden oluşmaktadır. Kuru çay üretiminde dünyada altıncı sırada bulunan ülkemiz, kuru çay
ihracatında oldukça düşük bir paya sahiptir. Kişi başı çay tüketimi ölçütüne göre ise ülkemiz dünyada ilk sırada yer almaktadır.

Türkiye'de çay sektörü diğer üretici ülkelerle karşılaştırıldığında nispeten yeni bir faaliyet görünümünde olmasına rağmen kısa süre içerisinde büyük gelişme göstermiştir. Ülkemizde çay üretimi 1924 yılmda başlamış, ilk yaş çay yaprağı işleme fabrikası 1947 yılında Rize'de kurulmuştur. Yıllar itibariyle yaş çay üretimi önemli artışlar göstermiştir. 2021 yılında 1.450.000 ton yaş çay üretilmiştir.

Ülkemizde çay tanmı küçük aile işletmeciliği şeklinde yapılmakta olup üreticilerin %80'i 5 dekar ve altında çay bahçelerine sahiptir. Bu üreticilerin sahip olduğu alan toplam çay alamn %56'sını oluşturmaktadır. Çay üretim alanının en yoğun olduğu bölge ortalama %65 oran ile Rize'dir. Bu ili %22 ile Trabzon ili takip etmektedir. Artvin, Giresun ve Ordu illerinin toplam oran
içerisindeki payı ise yaklaşık %13'tür.

Yetiştiriciliğinde kimyasal ilaç, fabrikasyon aşamasında katkı maddesi kullanılmadan
üretilen Türk çayı, ihracat açısından önemli bir potansiyele sahip olmakla birlikte, Türkiye'de üretilen çayın tamamına yakını yurt içi piyasasında tüketilmektedir. İhracat olanaktan ise gerek kalite farklılığı gerekse maliyetlerin yüksekliği nedeniyle düşük miktarda gerçekleştirilmektedir.

En büyük çay ihraç ürünümüzü ise dökme siyah çay teşkil etmektedir.

Uluslararası çay ticaretinde dalıa fazla yer alabilmek, marka ürünler oluşturarak dünya piyasasında rekabet edebilecek bir konuma gelebilmek için ürün kalitesinin yükseltilmesi büyük önem taşımaktadır. Kaliteli kuru çay üretebilmek için de özellikle asıl ham madde kaynağını oluşturan çay bitkisinin kalitesini iyileştirici tedbirlerin alınması gerekmektedir. Ancak, ülkemizde tüm çay plantasyonlarının tohum ekimiyle yapılmış olması yabancı tozlanan bu bitkilerde hasat edilen yapraklann da verim ve özellikle kalite bakımından farklılık göstermesine yol açmaktadır.

Bu durum, yüksek kalitede standart ve homojen ürün elde edilmesinde ve dolayısıyla ihracatta sorunlara yol açabilmektedir. Bu nedenle, tatmin edici verime ve yüksek kaliteye sahip klonlar ve bu klonlara en uygun işleme yöntemlerinin tespiti yanında, katma değeri yüksek olan ve dünyada pazarlanabilir nitelikte nihai ürünlerin elde edilmesine yönelik yapılacak çalışmalar ülkemiz çay sektörünün gelişiminde önemli rol oynayacaktır.

Tüketiciye sağlıklı ve güvenilir çay sunulabilmesi açısından yeni çay bahçe tesisi ile çay tarımının Bakanlıkça belirlenecek usul ve esaslar dahilinde tekniğine uygun olarak yürütülmesi sürecine ilişkin iş ve işlemlerin düzenlenmesi gerekmektedir. Bilinçsiz ve izinsiz olarak insan faaliyetleri sonucunda toprak yapısının bozulmasının önüne geçilmesi, tarım politikaları doğrultusunda planlamaların yapılabilmesi, çay bitkisi ve çay tarımı için uygun arazilerin belirlenerek bu alanlarda çay tarımı yapılması ihtiyaçtır.

Mevcut durumda yaş çay tarım alanları Bakanlar Kurulu Kararı ile 5 il (Artvin, Ordu,
Giresun, Rize ve Trabzon) olarak belirlenmiştir. Bu Kanun ile çay tanm alanlarının Bakanlıkça tespit edilmesi, çay tarımının izin verilen alanlarda mevzuata uygun bir şekilde çay bahçesi olarak tesis edilmesi hedeflenerek ruhsatlandıniması ve Bakanlığın ilgili kayıt sistemine kaydolması sağlanacaktır.

Çay tarımına uygunluğu tespit edilen alanlarda çay tarımının yapılması ile verim ve kalite artacak ve sürdürülebilir çay üretim alanlarının oluşması sağlanacaktır. Yeni çay bahçelerinin Bakanlık tarafından verilen çay bahçesi kurma ruhsatnamesi ile kurulması zorunluluk olup Bakanlık tarafmdan yapılacak incelemeler sonucunda çay tarımına uygun olmayan arazilerde yeni çay bahçesi kurulması engellenecek, çay tanm alanları olarak ilan edilen alanlarda Bakanlık tarafmdan verilen çay bahçesi kurma ruhsatnamesi ile yeni çay bahçeleri kurulabilecektir. Uluslararası çay ticaretinde daha fazla yer alabilmek, marka ürünler oluşturarak dünya
piyasasında rekabet edebilecek bir konuma gelebilmek için ürün kalitesinin yükseltilmesi büyük önem taşımaktadır. Kaliteli kuru çay üretebilmek için de özellikle hammadde kaynağını oluşturan çay bitkisinin kalitesini iyileştirici tedbirlerin alınması gereklidir. Bu nedenle, çay işleyen fabrikaların sözleşmeli tanm ile üretim süreçlerine dahil olmasına ihtiyaç duyulmaktadır. Böylece çay bahçesinden başlayarak, yetiştiricilik, hasat, nakliye, kurutma, işleme ve paketleme gibi süreçlerin birlikte yönetilerek iyileştirilmesi mümkün olacaktır.

Yaş çay hasat ve pazarlama süreçleri, zamana duyarlı olarak yürütülmektedir. Çiftçilerin hasat edilen ürünü kısa sürede pazarlama mecburiyetleri, pazarlama güçlerini zayıflatmaktadır.
Sözleşmeli üretim ile hasat öncesi alıcı ve satıcının bir araya gelmesi sağlanacak, arz ve talep dengesi kurularak atıl kapasitenin önüne geçilecektir. Yaş çayı işleyen ve pazarlayan tesisler,faaliyet alanlarına göre değişkenlik göstermekte olup bu tesislerin ana faaliyet şekillerine göre gruplandırılmasına ihtiyaç duyulmaktadır. Kuru çay üreten işletmelerle ilgili sağlıklı bir ülke
envanterinin oluşturulması, izlenebilirliğin sağlanması, kontrol ve denetimlerin etkin olarak yapılabilmesi için bu alanda faaliyet gösteren işletmelerin alt faaliyet gruplarına göre ayrılması gerekmektedir. Bu gruplandırma, üretimi standardize edeceği gibi arz ve talep durumuna göre üretimin planlanmasına imkân tanıyacaktır.

Bazı yıllar çay sektöründe üretim ve tüketim dengesi bozulabilmekte, arz fazlası üretim sonucunda stok maliyetleri yükselmekte ve işletmeler finansman açısından olumsuz yönde etkilenmektedirler. Ayrıca kapasitelerin üzerinde yaş çay yaprağının alınması durumunda kuru çay kalitesinde önemli düşüşlerin olduğu, kuru çay üretimi için gerekli olan ideal süre ve süreçlere uyulmadan bir an önce üretim süreçlerinin tamamlandığı zamanlar olduğu bilinmektedir. Bu nedenle üretim ve satış dengesini oluşturmak için verimli bir işletmeciliğin gereği olarak programlı yaş çay alımlan oldukça önemli olacak ve çay sektöründe yaş çay alım ve üretim faaliyetleri de disiplin altına alınacaktır.

Üretimden pazarlamaya kadar tüm süreçte tarafların hak ve sorumluluklarım düzenlendiği çay sektöründe, yaptırımların Kanunda düzenlenmesi belirlenen usul ve esasların tüm taraflarca
uygulanmasını temin edecektir. Yaş çay yaprağının üretiminden işlenmesine ve en nihayetinde
tüketimine kadar birçok tarafı ilgilendiren bir tarım ürünü olması göz önünde bulundurulmuş ve
hazırlanan teklifte bazı temel amaçların gerçekleştirilmesi hedeflenmiştir.

Bu hedefler;
■ Çay tarımını kalkındırmak, Türk çayının piyasa değerini artırmak,
■ Sözleşmeli tarımı yaygınlaştırmak,
■ Arz ve talep dengesini oluşturmak,
■ Yaş çay yaprağı alım fiyatında istikrarı sağlamak,
■ Yaş çay üreticilerinin hak ve menfaatlerini korumak,
■ Yaş çay üretim süreçlerini tekniğine uygun olarak modemize etmek,
■ Kuru çay üretim süreçlerini iyileştirerek tüketicilerin güvenilir ürünlere erişimini
sağlamak, halkımızın sağlıklı çay tüketmesini temin etmek,
■ Kuru çay üreten işletmelerin hak ve menfaatlerini korumak,
■ Kuru çay ürünlerinin kalitesini uluslararası platformlarda rekabet edebilecek seviyeye çıkartmak,
şeklinde sıralanabilir.
özet olarak, ülkemizin önemli ürünlerinden biri olan çay ürününün üretimden pazarlamaya
tüm alanları kapsayacak çay ürünü ile ilgili yeni yöntemleri hayata geçirmek, bir taraftan üreticinin
ve tüketicinin korunması temel hedef olarak gözetilirken, öte yandan çay ürününün dünya pazar
payının büyütülmesi ve böylece ülkemiz ekonomisine katkısının artması hedeflenmiştir.

MADDE gerekçeleri

MADDE 1- Yurtiçi ihtiyacı yerli üretimle karşılayacak şekilde çay sektörünün
düzenlenmesi ve sürdürülebilirliğin tesis edilmesi gerekmektedir. Çayın üretimden tüketime tüm
aşamalarının bilimsel ve hukuksal verilerle düzenlenerek ülke ekonomisine katkısının artırılması
ve dünya piyasaları ile rekabet edebilecek seviyeye getirilmesine yönelik düzenlemelere ihtiyaç
duyulmaktadır.
Teklifin birinci maddesiyle önerilen düzenlemenin amaç ve kapsamı çerçevelenmiştir.
MADDE 2- Madde ile Kanun metninde yer alan ve kanunun uygulanması bakımından
önem taşıyan kimi kavram, sözcük ve nitelemelerin tanımları yapılmıştır.
MADDE 3- Bu madde ile yeni çay bahçelerinin Bakanlık tarafından verilen çay bahçesi
kurma ruhsatnamesi ile kurulabileceğine yönelik bir zorunluluk getirilmiş olup, Bakanlık
tarafından yapılacak incelemeler sonucunda çay tarımına uygun olmayan arazilerde yeni çay
bahçesi kurulması engellenmiş olacak, çay tarım alanları olarak ilan edilen alanlarda Bakanlık
tarafından verilen çay bahçesi kurma ruhsatnamesi ile yeni çay bahçeleri kurulabilecektir.
Yaş çay üreticilerinin Bakanlığın ilgili kayıt sistemine kaydı ve üretimde olduğu sürece bu
kaydı güncellemesi; çeşitli tarımsal desteklerden yararlanılabilmesi, devletten almış oldukları
tarım destekli hibe kullanımlarının denetimi ve üreticinin doğru projelerle ilerleyebilmesini
sağlayabilmek, raporlama, sorgulanabilirliğinin sağlanması ve doğru analizlerin yapılabilmesi için
gereklidir.
Çay tarımına uygunluğu tespit edilen alanlarda çay tarımının yapılması verim ve kaliteyi
arttıracak ve sürdürülebilir çay üretim alanlarının oluşması sağlanacaktır.
Çay bitkisinde tohumla çoğaltma, yabancı tozlanma nedeniyle, genotipte sürekli açılmalara
neden olmuştur. Bunun sonucunda, ülkemizde aynı çay bahçesinde bile verim, kalite ve çevre
koşullarına adaptasyon gibi özellikler bakımından farklı olan çay ocakları oluşmuştur. Bu çay
bahçelerinden istenilen kalitede çayın alınamaması sonucunda da ülkemizde çay bahçelerinin
yenilenmesi ihtiyacı ortaya çıkmıştır.
Yaş çay üreticilerinin yenileme faaliyetlerine katılımının sağlanması için yenilenecek çay
bahçelerinin Bakanlık tarafından belirleneceği ve ilan edileceği hüküm altına alınmaktadır.
Yenilenecek çay bahçeleri olarak ilan edilen alanlarda fiziki büyüklük, coğrafi konum ve arazi
ulaşım imkânları değerlendirilerek ve yenileme giderlerini en aza indirgeyerek yenileme
bölgelerinin Bakanlık tarafından tespit edileceği belirtilmiştir.
Tüketicilere kaliteli ve güvenilir çay arzını teminen yeni çay bahçe tesisi ile çay tarımının
Bakanlıkça belirlenecek usul ve esaslar dahilinde tekniğine uygun olarak yapılmasına ilişkin iş ve
işlemler düzenlenmiştir. Çay tarımında uygun olmayan bitki koruma ürünleri ve kimyasallar ile
hatalı gübre uygulamalan nedeniyle başta toprak ve su olmak üzere doğal kaynaklarda
oluşabilecek tahribatın önüne geçilmesi gerekmektedir. Yapılan kanuni düzenlemeyle doğal
kaynakları koruyacak şekilde tekniğine uygun çay tarımının tarım politikaları doğrultusunda
yapılabilmesi, çay tarımı için uygun arazilerin belirlenerek bu alanlarda çay tarımı yapılması bu
madde kapsamında öngörülmüştür.
Organik çay tarımı yapılan çay bahçelerini olumsuz etkileyecek tarımsal faaliyetlere izin
verilmeyeceği, gerektiğinde organik çay tarımını olumsuz etkileyecek mesafelerdeki alanlarda
kimyevi gübre ve bitki koruma ürünlerinin kullanımının Bakanlıkça sınırlandınlabileceği hüküm
altına alınmıştır. Organik tanm yapılan alanların çevresindeki konvansiyonel tarım alanlarının
organik tarım faaliyetine zarar vermeyecek şekilde yürütülmesi organik tarım yapılan alanların
gelişmesine imkân sağlayacaktır.
Bu maddenin uygulanmasına ilişkin diğer hususların yönetmelikle düzenlenmesi gerektiği
bu madde kapsamında öngörülmüştür.
MADDE 4- Madde ile kuru çay üreten işletmelerin kurulması, satışa yönelik faaliyetleri,
bazı faaliyetler için izin alma süreçleri ve gruplandırılmasına yönelik düzenlemelere yer
verilmiştir. Çay üreten işletmelerin kurulabilmesi, ilgili mevzuat hükümleri doğrultusunda gerekli
izinleri alması hükme bağlanmıştır.
Kuru çay üreten işletmelerle ilgili sağlıklı bir ülke envanterinin oluşturulması,
izlenebilirliğin sağlanması, kontrol ve denetimlerin etkin olarak yapılabilmesi ve fason üretimin
önlenmesi için çay sektöründe faaliyet gösteren işletmeler A, B ve C grubu işletmeler olarak
gruplandırılarak işletmelerin yapabilecekleri faaliyetler net bir şekilde ortaya konulmuştur. Bu
gruplandırma, üretimi standardize edeceği gibi borsada satış işlemlerinin yapılmasında da temel
oluşturacaktır.
Son yıllarda çay atıklarınm işlenerek kuru çay olarak piyasaya sürülmesi ya da ülkeye
resmi olmayan yollardan sokulan kaçak çayların farklı paketleme tesislerinde işlenerek ya da
paketlenerek piyasaya arz edildiği gerçeğinden hareket ederek özellikle çay tarımının yapıldığı
illerin dışında bulunan kum çay işletmelerinin çay paketleme amacıyla kumlmuş olmaları ve ana
faaliyet alanlannın da çay paketleme işleri olarak belirtilmesi zorunluluğu getirilerek çay
konusunda daha profesyonel hareket eden işletmeler tesis edilerek tüketiciye daha kaliteli çay arzı
hedeflenmiştir.
Madde ile çay ithalatı yapabilecek kuru çay işletmeleri belirlenmiş olup yurt içi üretimin
korunması için kuru çay işletmelerinin iç piyasaya sürecekleri kuru çayın asgari %90'ını yurt
içinden temin etme zomnluluğu getirilmektedir. Böylece yurtiçi ihtiyaç yurtiçi üretimle
karşılanacaktır.
Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasların yönetmelikle belirleneceği hüküm
altına alınmıştır.
MADDE 5- Yaş çay üretimi ülkemizde sadece Doğu Karadeniz Bölgesi'nde devletin
belirlediği coğrafi sınırlar içerisinde ruhsata dayalı olarak yapılabilmektedir. Bölgedeki
vatandaşlarımızın temel geçim kaynağı yaş çay yetiştiriciliği olduğundan yaş çay yaprağı fiyatının
serbest piyasa dalgalanmasına bırakılması üreticilerin olumsuz etkilenmesine neden olmaktadır.
Çay tarımında hasadın sınırlı bir zamanda yapılması, ürünün dalında veya hasat sonrasında
beklemeye müsait olmayışı pazarlamada sıkışıklık oluşturduğundan serbest piyasa kuralları
sağlıklı bir şekilde işleyememektedir.
Bu nedenle sektörde yaş çay üreticisine ödenecek yaş çay yaprağı alım fiyatının piyasa
şartları ve maliyet unsurları göz önünde bulundurularak her yıl hasat dönemi başlamadan önce
belirlenmesi gerektiği ve bu görevin 2008 yılından beri çatı kuruluş olarak görev yapan ve sektörün
tüm taraflarının bir araya gelmesiyle kurulmuş olan Ulusal Çay Konseyi tarafından yürütüleceği,
yaş çay yaprağı alım bedelinin alım tarihinden itibaren en geç altı ay içerisinde yaş çay üreticilerine
ödenmesi gerektiği hükme bağlanmıştır. Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti yirmi yıldan bu yana
ÇAYKUR tarafından satm alınan yaş çay yaprak bedelini satın almayı takip eden ay içinde
ödemekte olup, bu uygulama devam etmektedir. Teklifte yer alan en geç altı ay içinde ödeme
düzenlemesi ÇAYKUR dışındaki alıcılarla ilgili üreticiyi koruma amaçlı bir kuraldır.
Bu kapsamda; yaş çay alımının sadece A veya B lisansına sahip işletmeler tarafından
ruhsatlı alanda bu Kanunda belirtilen şartlara uygun bir şekilde üretim yapan çay üreticilerinden
veya bu üreticilerin üyesi olduğu üretici örgütlerinden temin edileceği hükme bağlanmıştır. Dökme
çay alıp paketleyen C lisanslı işletmelerin yaş çay alımı yapmasına izin verilmemiştir.
Sözleşmeli üretimin geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması amacıyla kuru çay üreten
işletmelerin ihtiyaç duydukları yaş çayı sözleşmeli üretim ile temin etmeleri gerektiği ve her
pazarlama yılı için sözleşmeli olarak temin edilmesi gereken asgari yaş çay miktarının Bakanlık
tarafından belirleneceği hüküm altına alınmıştır.
Kanunda belirtilen şartlara aykırı olarak ruhsatsız çay üretimi yapan ya da Bakanlıkça
belirlenen kriterlere uygun üretim yapmayan yaş çay üreticilerinin üretmiş oldukları çayın satışının
yapılamayacağına dair hüküm getirilmiştir.
MADDE 6- Madde ile çay alım yerleri ve çay eksperlerine ilişkin hususlar düzenlenmiştir.
Yaş çay üreticilerince üretilen yaş çay yapraklarının, Bakanlık tarafından belirlenen ve denetlenen
çay alım yerlerinde A ve B lisansına sahip işletmeler tarafından satın alınabileceği ve bu
işletmelerin yeter sayıda çay eksperi istihdam edecekleri belirtilmiştir.
Çay alım yerlerinin sahip olması gereken nitelikler, bu yerlerin denetimine ilişkin usul ve
esaslar, çay eksperlerinin görev ve sorumlulukları ile bu maddenin uygulanmasına ilişkin diğer
hususların yönetmelikle düzenleneceği hüküm altına alınmıştır.
MADDE 7- Madde ile kuru çay ürünü elde edilme aşamasında açığa çıkan çay atıklarının
kuru çay ürünü dışında kullanılabileceği alanlar, bu alanlarda faaliyet gösteren işletmelerin uyması
gereken kurallar ve sağlaması gereken koşullar düzenlenmiştir.
Ülkemizde kuru çay endüstrisinin yaş çay yaprağının işlenmesi sırasında yan ürünü olarak
çay atıkları ortaya çıkmaktadır. Yaş çayın makasla toplanmaya başlanmasıyla birlikte, kuru çay
üretim aşamalanrida oluşan atık oram oldukça artmıştır. Kuru çay işletmelerinde açığa çıkan bu
çay atıklarımn çeşitli boyalar ya da kimyasallar kullanılarak kuru çay ürününe dönüştürülme riski
bulunmakta, bu durum gıda güvenliğini ve insan sağlığını tehdit etmektedir.
Bu madde ile Türk çayının kalitesinin korunması için kuru çay üretimi aşamalarında ortaya
çıkan çay atıklarından kuru çay ürünü üretilmesinin engellenmesi, bu tür çay atıklarının Bakanlığın
kontrolünde ilgili mevzuat çerçevesinde yetkilendirilen tesislerde işlenerek katma değerli yan
ürünlerin elde edilmesi amacıyla yetkili tesislere teslim edilmesi zorunluluğu getirilmektedir.
Çay atıklarının kaydı, toplanması, muhafazası, işlenmesi, değerlendirilmesi, pazarlanması
ve gerektiğinde imhasına ilişkin usul ve esasların yönetmelikle düzenleneceği hüküm altına
alınmıştır.
MADDE 8- Yaş çay üreticileri ile kuru çay üreten işletmelerin denetlenmesi ve tespit
edilen olumsuzlukların ivedi bir şekilde giderilmesi için ilgili mevzuatta yer alan standartlara
uygun üretim yöntemleri ile kaliteli kuru çay üretiminin güvence altına alınması gerekmektedir.
Bakanlık tarafından kontrol ve denetimlerin yapılması, gerekli yaptırımların uygulanması önem
taşımaktadır.
Bakanlığın inceleme, araştırma ve denetim görevi kapsamında, sektörün tüm aktörlerinden
her türlü veriyi isteyebileceği, istenilen bilgilerin tam ve doğru olarak süresi içerisinde Bakanlığa
verileceği hüküm altına alınmaktadır.
MADDE 9- Madde ile Kanunda belirtilen yükümlülüklere aykırı davranılması halinde
uygulanacak idari yaptınmların; idari tedbirler ile idari para cezalarından ibaret olduğu
belirtilmiştir. Kanunda belirtilen idari yaptırımların Bakanlık veya Bakanlık tarafından
yetkilendirilen kamu kurum ve kuruluşları tarafından uygulanacağı belirtilmiştir.
İdari para cezalarının birim tutarı, hesaplama yöntemi, fiilin tekrarında uygulanacak para
cezasının miktarı ile cezanın ödeme süreleri hüküm altına alınmıştır.
MADDE 10- Madde ile Kanunda öngörülen yükümlülüklere aykırı davranılması halinde
uygulanacak idari tedbirler düzenlenmektedir.
Ruhsatsız olarak çay bahçesi kuranlara, kendilerine verilen süre içinde çay bahçelerini
sökme zorunluluğu getirilmiştir. Süresi içinde ruhsatsız çay bahçesinin ilgili tarafından
sökümünün yapılmaması halinde söküm işlemi Bakanlık tarafından gerçekleştirilecek olup söküm
bedeli de bu Kanun hükümlerine göre ilgiliden tahsil edilecektir.
Bakanlıkça belirlenen usul ve esaslara aykırı olarak işlenen çay atıklarına el konulacağı; el
konulan çay atıklarından piyasaya arz amacı dışında değerlendirilmesi mümkün olan atıklann
mülkiyetinin kamuya geçirileceği, piyasaya arz amacı dışında başka şekilde değerlendirilmesi
mümkün değil ise el konulan atıkların Bakanlık gözetiminde imha edileceği hüküm altına alınmış
olup böylece ürün güvenliği, izlenebilirliği, kontrolü ve denetimi sağlanmış olacaktır.
Bahse konu fiilin tekrarı durumunda uygulanacak idari tedbir ve idari para cezasına yönelik
müeyyide ile çay atıklarından kuru çay elde eden işletmelere uygulanacak idari tedbirler hüküm
altına alınmıştır.
Ruhsatlı alanlarda yaş çayın üretilmesi ve lisanslı işletmelerde kuru çayın işlenmesi esas
olup Kanunda belirtilen usul ve esasların dışında üretilen her nevi çay ürünü çay piyasasına zarar
verecektir. Bu nedenle Kanun hükümlerine aykırı olarak üretilen, alınan veya satılan her nevi çay
ürününün kayıt dışı olarak kabul edilmesine ve ticaretinin engellenmesine ihtiyaç duyulmaktadır.
MADDE 11- Madde ile Kanunda öngörülen yükümlülüklere aykırı davranılması halinde
uygulanacak idari para cezaları düzenlenmekte olup, idari para cezalarının mahallin en büyük
mülki amiri tarafından verileceği hükme bağlanmıştır. îdari para cezası düzenlemesiyle kanuna
aykırı fiil ve eylemlerin önüne geçilmesi sağlanacaktır.
MADDE 12- Bu Kanunun uygulanmasına ilişkin yönetmeliğin Tarım ve Orman Bakanlığı
tarafından 6 ay içerisinde hazırlanarak yürütüleceğine ilişkin düzenlemedir.
MADDE 13- 3092 sayılı kanunun yürürlükten kaldırıldığı ve 3092 sayılı kanuna yapılan
tüm atıfların bu Kanuna yapılmış sayılacağını düzenlemektedir.
GEÇİCİ MADDE 1- Bu Kanunla düzenlenen tüm hususların detay düzenlemelerinin yer
alacağı uygulama yönetmeliğinin en fazla altı ay içinde yayımlanması öngörülmektedir.
Çay tarımı faaliyetlerinin hiçbir şekilde sekteye uğramaması ve uygulama boşluğu
oluşmaması için mevcut yönetmeliklerin yapılan bu Kanuna aykırı olmayan hükümlerinin
yürürlüğünün devam etmesi öngörülmektedir.
GEÇİCİ MADDE 2- Madde ile hâlihazırda çay bahçesi ruhsatnamesi olan yaş çay
üreticilerinin ruhsatlarının bu Kanun yümrlüğe girdikten sonra da geçerli olacağı hüküm altına
alınmaktadır.
Ruhsatlı yaş çay üreticilerinin Bakanlığın ilgili kayıt sistemine kaydının, bu Kanunun
yürürlük tarihinden itibaren üç yıl içerisinde kendilerine Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü
tarafından verilen çay bahçesi nıhsatnameleri esas alınarak tamamlanacağı, bu konuda Bakanlığın
yetkili olduğu, Cumhurbaşkanının, bu süreyi gerekli gördüğü hallerde her defasında bir yılı
geçmemek üzere en fazla iki defa uzatabileceği hüküm altına alınmıştır.
Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından oluşturulan çiftçilerin kayıt altına alındığı kayıt
sistemi, tarımsal desteklemelerin ödenmesinde, izlenmesinde, denetlenmesinde, raporlanmasında
kullanılmaktadır. Ancak, çay tarımının yapıldığı Doğu Karadeniz Bölgesinin gerek arazi yapısı ve
gerekse de mirasçıların arazinin maliki evvellerinden intikal işlemlerini büyük oranda yaptırmamış
olmaları Bakanlığın ilgili sistemine kayıt yapılmasına engel teşkil etmektedir. Yapılan geçici
düzenlemeyle çay üretiminin, kayıtlılığı ve sürdürülebilirliğin sağlanabilmesi için bu geçici madde
tanzim edilmiştir.
GEÇÎCÎ MADDE 3- Çay üretiminde herhangi bir aksamanın yaşanmaması için bu
Kanunun yürürlüğünden önce mevcut mevzuata uygun olarak faaliyet yürüten kuru çay
işletmelerinin çalışma izinlerinin Kanunun yürürlük tarihinden itibaren geçerli olmaya devam
edeceği, 6 ay içinde faaliyet alanına göre Bakanlığa lisans başvurusunda bulunmaları gerektiği.
başvuruda bulunmayanlann ise C lisanslı işletme statüsünde faaliyetlerine devam edecekleri
hüküm altına alınmaktadır. Bu düzenleme ile kuru çay üretiminde süreklilik sağlanmış olacaktır.
Bu Kanun yürürlüğe girmeden önce faaliyetlerini çay tarımı yapılan illerin dışında
sürdüren kuru çay işletmelerinin ana faaliyet konusuna "çay paketleme işlerini" ilave etmeleri
zorunluğu getirilmiş ve bu zorunluluğu altı ay içerisinde yerine getirmeyen kuru çay işletmelerinin
çalışma izinlerinin Bakanlık tarafından iptal edileceği hüküm altına alınmıştır.
MADDE 14- Yürürlük maddesidir.
MADDE 15- Yürütme maddesidir.

ÇAY KANUNU TEKLİFİ

BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam ve Tanımlar
Amaç ve kapsam
MADDE 1- (1) Bu Kanunun amaç ve kapsamı; çay tarımı ve yaş çay yaprağı satışı ile kuru
çay üretimi ve satışına dair usul, esas ve yükümlülükleri düzenlemek, çay üretimi ve satışıyla ilgili
bu kanunda yer alan düzenleyici ve denetleyici kurallara aykırı davrananlar hakkında uygulanacak
idari yaptırımları belirlemektir.
Tanımlar
MADDE 2- (1) Bu Kanunun uygulanmasında;
a) A lisanslı işletme: Yaş çay yaprağım işleyerek kuru çay ürünleri elde edebilen ve bunları
dökme çay olarak borsada satabilen, kendi ürettiği veya satın aldığı kuru çay ürünlerini kendi
paketleme tesislerinde paketleyip tüketiciye arz edebilen ve kendi namına tescilli ürün markası
olduğuna dair marka tescil belgesi bulunan gerçek ya da tüzel kişilere ait kuru çay işletmelerini,
b) B lisanslı işletme: Yaş çay yaprağım işleyerek kuru çay ürünleri elde edebilen ve bunları
dökme çay olarak borsada satabilen gerçek ya da tüzel kişilere ait kuru çay işletmelerini,
c) C lisanslı işletme: Satın aldığı kuru çay ürünlerim, kendi paketleme tesislerinde
paketleyip tüketiciye arz edebilen gerçek ya da tüzel kişilere ait kuru çay işletmelerini,
ç) Bakanlık: Tanm ve Orman Bakanlığını,
d) Borsa: Çay tarımının yapıldığı yerlerde 18/5/2004 tarihli ve 5174 sayılı Türkiye Odalar
ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu uyannca kurulan borsaları,
e) Çay bahçesi: Çay tarım alanı içinde kalan ve üzerinde çay bitkisi dikili olan araziyi,
f) Çay bahçesi ruhsatnamesi: Çay tarımı yapacak olanlar adına düzenlenen belgeyi,
g) Dökme çay: Yirmi beş kilogram ve üzeri kapasiteye sahip kaplarda ambalajlanan ve
piyasaya belirli bir ürün markasıyla paketlenerek arz edilmeyen kuru çay ürününü,
ğ) Kuru çay: Yaş çay yaprağının işlenmesi sonucu elde edilen siyah çay, yeşil çay, beyaz
çay, oolong çay, instant çay, aromalandırılmış siyah çay, aromalandırılmış yeşil çay, kafeinsiz
siyah çay, kafeinsiz yeşil çay, sarı çay, kurutulmuş bitki ilave edilmiş siyah çay, kurutulmuş meyve
ilave edilmiş siyah çay, kurutulmuş bitki ve meyve ilave edilmiş siyah çay, kurutulmuş bitki ilave
edilmiş yeşil çay, kurutulmuş meyve ilave edilmiş yeşil çay, kurutulmuş bitki ve meyve ilave
edilmiş yeşil çay, siyah çay pudrası, yeşil çay pudrası ve puerh çayını,
h) Kuru çay üretimi: Yaş çay yaprağını işleme, sınıflandırma, ambalajlama, paketleme,
etiketleme, muhafaza etme, depolama, taşıma ve piyasaya arz etme süreçlerinin herhangi bir
aşamasını,
ı) Kuru çay üreten işletme: Kendi ürettiği veya satın aldığı kuru çay ürünlerim Borsada
satabilen yahut p^etleyerek tüketiciye arz edebilen, bu Kanunda tanımlanan A, B veya C lisanslı
gerçek ya da tüzel kişilerin işlettiği kuru çay işletmelerini,
i) Pazarlama yılı: 1 Mayıs ile 30 Nisan tarihleri arasındaki dönemi,
j) Yaş çay üreticisi: Kendi adına düzenlenen çay bahçesi ruhsatnamesine sahip gerçek veya
tüzel kişiyi,
k) Yaş çay yaprağı: Çay bitkisinin farklı çeşitlerinin genç sürgünlerinden gelen tepe
tomurcuğu ile onu takip eden taze tek yapraklı, taze iki yapraklı, taze üç yapraklı sürgünler ve
bunları birbirine bağlayan taze sap kısmını,
1) Ulusal Çay Konseyi: 18/4/2006 tarihli ve 5488 sayılı Tarım Kanununun 11 inci maddesi
uyannca kurulan konseyi,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Çay Tarımı, Lisanslı Çay İşletmeciliği,
Yaş Çay Alım Fiyatı ve Alım Usulleri, Çay Alım Yerleri ve Çay Eksperleri
Çay tarımı
MADDE 3- (1) Çay tanm alanları, Bakanlıkça tespit edilir. Bu alanlar dışında çay tarımı
yapılamaz.
(2) Çay tarım alanlarına giren yerlerde çay bahçesi kuracak olanlar, önceden ruhsatname
almak zorundadır. Çay bahçelerinden; ruhsatsız dikilen veya ruhsatlandırmada aranan şartları
taşımayanlar, giderleri sorumlusuna ait olmak üzere Bakanlık tarafından söktürülür.
(3) Çay tarımı, kendi adına düzenlenen çay bahçesi ruhsatnamesine sahip, gerçek veya
tüzel kişiliğe haiz yaş çay üreticileri tarafından yapılır veya yaptırılır. Yaş çay üreticileri,
Bakanlığın ilgili kayıt sistemine kayıtlı olmak ve üretimde bulunduğu sürece kayıtlarını
güncellemek zorundadır.
(4) Bakanlık, verimden düşmüş çaylıkların yenilenmesi amacıyla, modern ve tekniğine
uygun çay bahçelerinin oluşturulmasını teşvik eder. Gerektiğinde yenilenecek çay bahçeleri
Bakanlık tarafından belirlenir ve ilan edilir.
(5) Çay bahçelerindeki tarımsal faaliyetler, doğal kaynakların korunması, ekonomik,
sosyal ve çevresel açıdan sürdürülebilirliğin tesis edilmesi ve güvenilir ürün arzının temini
amacıyla tekniğine uygun bir şekilde yürütülür. Bakanlık, çay bahçelerinin asgari büyüklüklerini,
bahçe tesisinde kullanılabilecek üretim materyallerini, bakım, budama, hasat, taşıma ve depolama
işlemlerini, uygun gübre ve gübreleme teknikleri ile toprak düzenleyicilerini ve bitki koruma
ürünlerini belirleyerek ilan eder.
(6) Çay tanm alanlarının ekolojisi, çay bahçelerinin büyüklüğü ve arazi topoğrafyası
dikkate alınarak, 1/12/2004 tarihli ve 5262 sayılı Organik Tarım Kanunu hükümlerince organik
çay tarımı yapan çay bahçelerini olumsuz etkileyecek tarımsal faaliyetlere izin verilmez.
Gerektiğinde Bakanlık, organik çay tarımını olumsuz etkileyecek mesafelerdeki çaylık alanlarda
kimyevi gübre ve bitki koruma ürünlerinin kullanımını smırlandırabilir.
(7) Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle düzenlenir.
Lisanslı çay işletmeciliği
MADDE 4- (1) Gerçek ve tüzel kişiler, bu Kanun hükümleri ve ilgili mevzuat
hükümlerince gerekli izinlerini almak şartıyla kuru çay üreten işletmeler kurabilir. Bakanlık kuru
çay üreten işletmelerin ham madde teminini ve pazarlama yöntemlerini dikkate alarak, işletmeleri
müracaatları halinde A, B ve C lisanslı işletmeler olarak gruplandırır. Bakanlık, çay üretimi ve
arzında istikran sağlamak amacıyla, her pazarlama yılı için A ve B lisanslı işletmelerin yurt içinde
pazarlayabilecekleri kuru çay miktarını belirleyerek ilan eder.
(2) Mevcut üretim kapasiteleri ile arz ve talep durumu dikkate alınarak ihtiyaç halinde,
yeni başvuran işletmelere Bakanlıkça A, B veya C lisansı verilebilir. Lisans verilen işletmelerin,
bu Kanunda ve bu Kanunun uygulanmasına ilişkin yönetmeliklerde belirlenen şartları
taşımadıklarının Bakanlıkça tespit edilmesi halinde, lisansları iptal edilebilir veya yurt içinde
pazarlayabilecekleri kuru çay miktarlarında değişikliğe gidilebilir.
(3) Faaliyetlerini çay tarımı yapılan illerin dışında sürdüren C lisanslı işletmelerin izin alma
süreçlerinde ana faaliyet konularını çay paketleme işleri olarak beliıtmesi zorunludur.
(4) Kuru çay üreten A lisanslı işletmeler dökme çaylarını borsada satmak zorundadır.
Dökme çaylar dışında kalan kuru çay ürünlerini ise bu Kanun ve ilgili diğer mevzuat hükümleri
doğrultusunda paketleyip tüketiciye arz edebilirler.
(5) Kuru çay üreten B lisanslı işletmeler, dökme çaylarım borsada satmak zorundadır.
(6) Kuru çay üreten C lisanslı işletmeler, satın alarak temin ettikleri kuru çay ürünlerini bu
Kanun ve ilgili diğer mevzuat hükümleri uyannca kendi tesislerinde paketleyip tüketiciye arz
edebilirler.
(7) B lisanslı işletmeler, kuru çay ürünleri ithal edemez. A veya C lisanslı işletmeler, yurt
içinde pazarladıkları çay miktarımn en az yüzde doksanını, bu Kanun hükümlerine uygun olarak
yurt içinden temin etmek zorundadır.
(8) Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle düzenlenir.
Yaş çay fiyatı ve alım usulleri
MADDE 5- (1) Yaş çay alım fiyatı, Ulusal Çay Konseyi tarafından belirlenerek ilan edilir.
Yaş çay alım fiyatı, arz ve talep durumu ile üretim maliyetleri dikkate alınarak her yıl hasat dönemi
başlamadan önce belirlenir.
(2) Ulusal Çay Konseyi tarafından o yıla esas alım fiyatının belirlenememesi halinde; yaş
çay alım fiyatı, bir önceki yılın alım fiyatının 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nun
mükerrer 298 inci maddesi hükümleri uyarınca tespit ve ilân edilen yeniden değerleme oranında
artırılması suretiyle belirlenir.
(3) Yaş çay üreticileri tarafından kuru çay üreten işletmelere satılan yaş çay yapraklarının
bedeli, yaş çay üreticileri adına açılan banka hesaplarına kuru çay üreten işletmelerce en geç alım
tarihinden itibaren altı ay içerisinde Türk Lirasıyla ödenir.
(4) Yaş çay alımı, sadece A veya B lisansına sahip işletmeler tarafından yapılabilir. A veya
B lisansına sahip işletmeler ihtiyaç duydukları yaş çayı, ruhsatlı alanda bu Kanunda belirtilen
şartlara uygun bir şekilde üretim yapan çay üreticilerinden veya bu üreticilerin üyesi olduğu üretici
örgütlerinden temin eder.
(5) A veya B lisanslı işletmelerin, ihtiyaç duydukları yaş çayı sözleşmeli üretim ile temin
etmeleri esas olup her pazarlama yılı için sözleşmeli olarak temin edilmesi gereken asgari yaş çay
miktarı Bakanlık tarafından belirlenir.
(6) Bu Kanunda belirtilen şartlara aykırı olarak çay üretimi yapan yaş çay üreticileri, tespit
tarihinden itibaren geçerli olmak üzere, içerisinde bulunulan pazarlama yılında ve bir sonraki yıl
boyunca yaş çay yaprağı satışı yapamaz, çay işletmeleri de bu şekilde üretilen yaş çayı alamaz.
Çay alım yerleri ve çay eksperleri
MADDE 6- (1) Yaş çay yaprakları, belirlenen çay alım yerlerinde A veya B lisansına sahip
işletmeler tarafından satın alınır.
(2) Yaş çay üreticisinden alım yapan işletmeler. Bakanlık tarafından yetkilendirilmiş
yeterli sayıda çay eksperi istihdam etmek zorundadır.
(3) Çay alım yerlerinin sahip olması gereken nitelikler, çay eksperlerinde aranan şartlar ile
görev ve sorumlulukları Bakanlık tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.
Çay atıkları
MADDE 7- (1) Kuru çay üretimi aşamalannda ortaya çıkan ve kuru çay ürünü tanımına
girmeyen çay çöpü, çay lifİ veya çay tasnif tozu gibi çay atıklarından kuru çay ürünü elde edilemez.
(2) Çay atıkları; çay ekstraktı, aktif karbon, selüloz, biyoetanol, kateşin ve teanin elde
edilmesinde, yalıtım malzemesi üretiminde, bitki yetiştirme ortamı oluşturulmasında, enerji
üretimi veya Bakanlık tarafmdan uygun görülen diğer alanlarda ilgili mevzuatı çerçevesinde
yetkili tesisler tarafından kullanılabilir.
(3) Çay işletmeleri, satın aldıkları yaş çayın belirli bir oranda çay atığını, her pazarlama
yılının sonuna kadar yetkili tesislere teslim etmek zorundadır. Teslim edilmesi gereken asgari çay
atık oram Bakanlık tarafmdan belirlenir.
(4) Çay atıklarının kaydı, toplanması, muhafazası, işlenmesi, değerlendirilmesi, imhası ve
pazarlanmasına ilişkin usul ve esaslar ile diğer hususlar yönetmelikle düzenlenir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Denetim, Yaptırım Türleri,
İdari Tedbir Uygulanması Gereken Haller
Denetim
MADDE 8- (1) Yaş çay üreticileri ve kuru çay üreten işletmeler. Bakanlık tarafından
denetlenir.
(2) Bakanlık, bu Kanunun kendisine verdiği görevleri yerine getirirken gerekli gördüğü her
türlü bilgiyi kamu kurum ve kuruluşları ile piyasada mal veya hizmet üreten, pazarlayan ve satan
gerçek ve tüzel kişilerle bunların her türlü örgütünden isteyebilir. Bakanlık tarafından istenilen
bilgiler tam ve doğru olarak talep edilen süre dahilinde ilgili kurum ve kuruluşlar tarafından
Bakanlığa verilir. Bakanlık; inceleme, araştırma ve denetim görevi kapsamında, her türlü defter,
evrak ve belgeleri inceleyebilir ve suretlerini alabilir, yazılı veya sözlü açıklama isteyebilir, bu
Kanun kapsamına giren her türlü mallara ilişkin mahallinde inceleme yapabilir, her türlü
teknolojik imkândan yararlanabilir.
Yaptırım türleri
MADDE 9- (1) Bu Kanun kapsamında uygulanacak olan idari yaptırımlar, muhtevası ilgili
maddelerde belirtilen idari tedbirler ile idari para cezalarından ibarettir.
(2) Bu Kanunda belirtilen şartlara uymayan kişiler hakkında, diğer mevzuattaki ceza
hükümler saklı kalmak kaydıyla, bu Kanunda belirtilen idari yaptırımlar mahallin en büyük mülki
amiri tarafından uygulanır. îdari yaptınmlann uygulanması için gerekli olan tespitler. Bakanlık
veya Bakanlık tarafından yetkilendirilen kamu kurum ve kuruluşlarınca gerçekleştirilir.
(3) Bu Kanunda düzenlenen ve çay tarımı gerçekleştirilen tarım alanının bir dekarı
üzerinden verilmesi öngörülen idari para cezalarına ilişkin tutar hesaplanırken, bir dekar altında
kalan tarım alanları için tahakkuk edecek tutar, bu alanın bir dekara metrekare cinsinden oranının,
düzenlemede gösterilen idari para cezası miktarı ile çarpılması suretiyle tespit edilir.
(4) îdari para cezalarının verilmesini gerektiren fiilin beş yıl içinde tekrarı halinde verilecek
para cezası, bir önceki verilen ceza tutannın iki katı olarak uygulanır.
(5) Bu Kanun kapsamında verilen idari para cezaları, tebliğinden itibaren bir ay içinde
ödenir.
İdari tedbîr uygulanması gereken haller
MADDE lO-(l) Bakanlık tarafından verilen çay bahçesi kurma ruhsatnamesi olmadan çay
bahçesi kurduğu tespit edilen gerçek veya tüzel kişilerin, kendilerine verilen süre içinde ruhsatsız
çay bahçelerini sökmeleri zorunludur. Bu süre içinde ruhsatsız çay bahçelerini sökmemeleri
halinde, Bakanlık tarafından bu bahçeler söktürülür.
(2) Bu Kanunun 3 üncü maddesinde belirtilen Bakanlıkça belirlenen usul ve esaslara aykırı
olarak çay bahçesi tesis eden gerçek veya tüzel kişilerin, kendilerine verilen süre içinde bahçelerini
sökmeleri veya tekniğine uygun hale getirmeleri zorunludur. Aksi halde, Bakanlık tarafından bu
bahçeler söktürülür.
(3) Bu maddenin birinci ve ikinci fıkrası kapsamında Bakanlık tarafından ödenen söküm
bedelleri, Bakanlıkça ilgililere yapılacak tebligat üzerine bir ay içinde ödenir. Bu süre içinde
ödenmeyen söküm bedelleri Bakanlıkça yapılacak bildirim üzerine ilgili vergi dairelerince
21/7/1953 tarihli ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine
göre tahsil edilir.
(4) Bakanlıkça belirlenen usul ve esaslara aykırı olarak işlenen çay atıklarına el konulur.
Piyasaya arz amacı dışında değerlendirilmesi mümkün olmayan çay atıkları Bakanlık gözetiminde
imha edilir veya ettirilir. Piyasaya arz amacı dışında değerlendirilmesi mümkün olan çay
atıklarının mülkiyetinin kamuya geçirilmesine karar verilir. Fiilin beş yıl içinde tekran halinde.
tespit edilen işletmelerin faaliyetleri bir yıl süreyle durdurulur. Fiilin aynı süre içinde ikinci kez
tekrarı halinde, işletmeler faaliyetten men edilir.
(5) Çay atıklanndan kuru çay ürünü elde ettiği tespit edilen işletmeler, lisanslan iptal
edilerek faaliyetten men edilir.
(6) Bu Kanun ve ilgili mevzuat hükümlerine aykırı olarak üretilen, alınan veya satılan her
nevi çay ürünü kayıt dışı olarak kabul edilir ve el konularak Bakanlığa teslim edilir. Bakanlık
tarafından analizleri yapılan kayıt dışı çay ürünlerinden, bu Kanun ve ilgili diğer mevzuat
hükümleri kapsamında belirtilen standartları taşımayanlar Bakanlık tarafından imha edilir.
Standartları taşıyanların ise mülkiyetinin kamuya geçirilmesine karar verilir.
İdari para cezası uygulanması gereken haller
MADDE 11- (1) Bu Kanunun hükümlerinde belirtilen çay bahçesi ruhsatnamesine sahip
olmadan çay tarımı yapan gerçek ve tüzel kişilere, ruhsatsız çay tarımı yaptığı tespit edilen tarım
alanının her bir dönümü için beş bin Türk Lirası idari para cezası uygulanır.
(2) Bu Kanunun 3 üncü maddesinde belirtilen usul ve esaslar çerçevesinde Bakanlık
tarafından belirlenen çay tarımına aykırı faaliyette bulunan gerçek ve tüzel kişilere, bu faaliyeti
gerçekleştirdiği çay tarım alanının her bir dönümü için beş bin Türk Lirası idari para cezası
uygulanır.
(3) Bu Kanunun 4 üncü maddesine aykın olarak faaliyette bulunan çay işletmelerine, çay
lisanslarında belirtilen çay miktarının satış bedeli tutarında, lisansı olmayan işletmeler için
faaliyetin gerçekleştiği pazarlama yılındaki lisanslı işletmelerin ortalama lisans miktarı esas
alınarak idari para cezası uygulanır.
(4) Bu Kanunun 6 ncı maddesine aykırı olarak yaş çay yaprağı satın alanlara on bin Türk
Lirası idari para cezası uygulanır.
(5) Bu Kanunun 7 nci maddesine aykırı olarak;
a) Çay atıklarının işlenmesi için Bakanlıkça gerekli görülen tesisleri kurmadan ve
kurdukları tesislerin faaliyetleri için Bakanlıktan izin almadan çay atıklarını işlediği tespit edilen
işletmelere iki yüz bin Türk Lirası idari para cezası uygulanır.
b) Çay atıklarından kuru çay ürünü elde ettiği tespit edilen kişilere dört yüz bin Türk Lirası
idari para cezası uygulanır.
(6) Bu Kanunda düzenlenen idari para cezalan mahallin en büyük mülki amiri tarafından
verilir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
Yönetmelik
MADDE 12- (1) Bu Kanunun uygulanmasına ilişkin yönetmelikler Tarım ve Orman
Bakanlığı tarafından yürürlüğe konulur.
Yürürlükten kaldırılan Kanun ve atıflar
MADDE 13- (1) 4/12/1984 tarihli ve 3092 sayılı Çay Kanunu yürürlükten kaldırılmıştır.
Mevzuatta 3092 sayılı Kanuna yapılan atıflar bu Kanuna yapılmış sayılır.
Geçiş hükümleri
GEÇİCİ MADDE 1- (1) Bu Kanunla çıkarılması öngörülen yönetmelikler, bu Kanunun
yürürlük tarihinden itibaren altı ay içinde çıkarılır.
(2) Bu Kanun uyarınca çıkanlacak yönetmelikler yürürlüğe konuluncaya kadar,
yürürlükteki yönetmeliklerin bu Kanuna aykırı olmayan hükümlerinin uygulanmasına devam
edilir.
GEÇİCİ MADDE 2- (1) Bu Kanun yürürlüğe girmeden önce çay tarım alanı olarak ilan
edilen alanların statüsü ve ilgili mevzuat hükümleri uyarınca düzenlenen çay bahçesi
ruhsatnameleri, bu Kanunun yürürlük tarihinden itibaren de geçerlidir.
(2) Bu Kanun yürürlüğe girmeden önce ilgili mevzuat hükümleri doğrultusunda çay tarımı
yapan yaş çay üreticilerinin Bakanlığın ilgili kayıt sistemine kaydedilmesine ilişkin her türlü iş ve
işlemde Bakanlık yetkilidir. Bu madde kapsamında belirtilen üreticilerin Bakanlığın ilgili kayıt
sistemine kaydı, bu Kanunun yürürlük tarihinden itibaren üç yıl içerisinde kendilerine Çay
İşletmeleri Genel Müdürlüğü tarafından verilen çay bahçesi ruhsatnameleri esas alınarak
tamamlanır. Cumhurbaşkanı, bu süreyi gerekli gördüğü hallerde her defasında bir yılı geçmemek
üzere en fazla iki defa uzatabilir.
geçici madde 3- (1) Bu Kanun yürürlüğe girmeden önce ilgili mevzuat hükümleri
doğrultusunda faaliyetlerini sürdüren kuru çay üreten işletmelerinin çalışma izinleri, bu Kanunun
yürürlük tarihinden itibaren de geçerlidir. Ancak bu Kanunun yayımı tarihinden itibaren altı ay
içerisinde Bakanlığa başvuruda bulunarak faaliyet alanına göre lisans başvurusunda bulunmak ve
Bakanlık tarafından belirlenen lisans çerçevesinde faaliyette bulunmak zorundadır. Başvuruda
bulunmayanlar, C lisanslı işletme statüsünde faaliyette bulunabilirler.
(2) Bu Kanun yürürlüğe girmeden önce faaliyetlerini çay tarımı yapılan illerin dışında
sürdüren kuru çay üreten işletmelerden ana faaliyet konusu çay paketleme işleri olmayanların, bu
Kanunun yürürlük tarihinden itibaren altı ay içerisinde ana faaliyet konulanm çay paketleme işleri
olarak belirlemesi zorunludur. Bu zorunluluğu belirtilen süre içerisinde yerine getirmeyen kuru
çay üreten işletmelerin çalışma izinleri Bakanlık tarafından iptal edilir.
Yürürlük
MADDE 14- (1) Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 15- (1) Bu Kanun hükümlerini Cumhurbaşkanı yürütür.